Apirilaren 20
Apirilaren 20a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hamargarren eguna da, 111garrena bisurteetan. 255 egun falta dira urtea amaitzeko.
Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1878 - Bizkaiko Golkoa astindu zuen enbata bortitz batek 322 arrantzale hildako utzi zituen: 132 kantabriar eta 190 euskaldun.
- 2008 -
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1999 - Columbineko sarraskia: AEBetako Coloradoko izen bereko udalerriko institutu batean bi ikasleek erasoaldi masiboa gauzatu eta 15 lagun hil eta 24 zauritu zituzten.
- 2010 - Mexikoko golkoaren marea beltza hasi zen hedatzen petrolio plataforma baten leherketaren ondorioz, mota honetako inoizko hondamendi ekologikorik handiena izan dena.
Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1891 - El rey que rabió (euskaraz: Amorratu zen erregea), Ruperto Chapíren musika eta Miguel Ramos Carrión eta Vital Azaren libretoa duen zarzuela estreinatu zen Madrilgo Zarzuelako Antzokian.
- 1957 - The Spirit of St. Louis filma estreinatu zen, Billy Wilderek zuzendu eta James Stewartek antzeztu zuten.
- 1988 - El Dorado filma estreinatu zen, Carlos Saurak zuzendu eta Omero Antonutti, Lambert Wilson, Eusebio Poncela, Gabriela Roel, Inés Sastre, José Sancho eta Patxi Biskert aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1985eko Bost Nazioen Txapelketa: Irlanda txapeldun.
Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1546 - Bernardo de Sandoval, espainiar kardinala, Iruñeko apezpikua izandakoa (h. 1618).
- 1756 - Juan Diaz de Espada, arabar elizgizona eta ongilea (h. 1832).
- 1880 - Ambrosio Huitzi, nafar historialaria eta idazlea (h. 1973).
- 1920 - Manolita del Arco, bizkaitar politikaria, PCEko kidea (h. 2006).
- 1936 - Jorge Ramón Sarasa, nafar idazlea eta soziologoa (h. 2008).
- 1944 - Antton Merikaetxebarria, bizkaitar zinemagilea.
- 1948 - Jesus Mari Arambarri, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1958 - Jesús María Segura, nafar txirrindulari ohia.
- 1962 - Ramiro González Vicente, arabar politikaria,
- 1963 - Fermin Muguruza, euskal musikagilea, abeslaria eta ekoizlea.
- 1964 - Serafín Zubiri, nafar abeslaria, piano-jotzailea eta konposatzailea.
- 1970 -
- Ainhoa Gozategi, gipuzkoar musikaria, Gozategi taldearen sortzaile eta kidea.
- Jose Luis Padron, euskal poeta.
- 1977 - Iñaki Isasi, arabar txirrindularia.
- 1978 - David Karanka, arabar futbolaria.
- 1981 - Uxue Apaolaza, gipuzkoar idazlea.
- 1988 - Asier Zengotitabengoa, arabar saskibaloi jokalaria.
- 1991 - Juan Lizariturry, gipuzkoar tenislaria.
- 1994 - Iker Azkarate, gipuzkoar txirrindularia.
- 2000 -
- Jon Barrenetxea, bizkaitar txirrindularia.
- Elene Errasti, gipuzkoar futbolaria.
- 2002 -
- Jon Balda, gipuzkoar futbolaria.
- Iñaki Telletxea, nafar futbolaria.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1492 - Pietro Bacci Aretino, italiar idazlea (h. 1556).
- 1521 - Pontus de Tyard, frantziar poeta eta erlijio gizona (h. 1605).
- 1586 - Arrosa Limakoa, Peruko mistikoa eta santu katolikoa (h. 1617).
- 1706 - Ensenadako markesa, espainiar politikaria (h. 1781).
- 1745 - Philippe Pinel, frantziar sendagilea (h. 1826).
- 1786 - Marc Seguin, frantziar ingeniaria (h. 1875).
- 1805 - Franz Xaver Winterhalter, alemaniar margolaria (h. 1873).
- 1808 - Napoleon III.a, Frantziako enperadorea (h. 1873).
- 1814 - Georgiana Houghton, britainiar artista eta mediuma (h. 1884).
- 1818 - Heinrich Göbel, alemaniar mekanikari eta asmatzailea (h. 1893).
- 1824 - Francesc Pi i Margall, Espainiako Lehen Errepublikako presidentea (h. 1901).
- 1826 - Dinah Craik, ingeles idazlea (h. 1887).
- 1839 - Karlos I.a Errumaniakoa, Errumaniako lehenengo erregea (h. 1914).
- 1840 - Odilon Redon, frantziar marrazkilaria eta pintorea (h. 1916).
- 1844 - Juan Idiarte Borda, Uruguaiko lehendakaria (h. 1897).
- 1846 - Alexandre Alberto da Rocha de Serpa Pinto, portugaldar esploratzailea (h. 1900).
- 1850 -
- Daniel Chester French, estatubatuar eskultorea (h. 1931).
- Jean-François Raffaëlli, frantziar margolaria (h. 1924).
- 1868 - Charles Maurras, frantziar idazle eta politikaria, Action Française mugimenduaren antolatzaile eta ideologoa (h. 1952).
- 1878 - José Miaja, espainiar militarra (h. 1958).
- 1879 - Paul Poiret, frantziar moda diseinatzailea (h. 1944).
- 1889 - Adolf Hitler, Der Führer, alemaniar politiko eta diktadorea, Hirugarren Reicheko kantzelerra (h. 1945).
- 1890 - Adolf Schärf, Austriako presidentea (h. 1965).
- 1893 -
- Harold Lloyd, zinema mutuko estatubatuar aktorea (h. 1971).
- Joan Miró, kataluniar margolari, eskulturgile, grabatzaile eta zeramikaria (h. 1983).
- 1895 - Henry de Montherlant, frantziar idazlea (h. 1972).
- 1901 - Michel Leiris, frantziar idazlea eta etnologoa (h. 1990).
- 1908 - Lionel Hampton, estatubatuar jazz musikaria (h. 2002).
- 1915 - María Silva Cruz, María La Libertaria, espainiar libertarioa eta anarkista (h. 1936).
- 1918 - Kai Manne Borje Siegbahn, suediar fisikaria, 1981eko Fisikako Nobel Saria (h. 2007).
- 1923 - Tito Puente, estatubatuar musikagile eta perkusio-jotzailea (h. 2000).
- 1924 -
- Leslie Phillips, ingeles aktorea (h. 2022).
- Pierre Tucoo-Chala, frantziar historialaria, Pirinioetako Erdi Aroko historian aditua (h. 2015).
- 1927 -
- Chris Heunis, Hegoafrikako jarduneko presidentea (h. 2006).
- Phil Hill, 1 Formulako estatubatuar pilotua (h. 2008).
- Karl Alexander Müller, suitzar fisikaria, 1987ko Fisikako Nobel Saria (h. 2023).
- 1931 - Louis Pouzin, frantziar informatikaria.
- 1935 - Mario Camus, espainiar zinema zuzendaria (h. 2021).
- 1937 - George Takei, telebistako estatubatuar aktorea.
- 1938 - Betty Cuthbert, australiar atleta (h. 2017).
- 1939 - Gro Harlem Brundtland, Norvegiako lehen ministro ohia, Munduko Osasun Erakundeko buru ohia eta Garapen iraunkorraren kontzeptuaren zabaltzailea.
- 1940 -
- Pilar Miró, espainiar zinema zuzendaria (h. 1997).
- Miquel Roca, kataluniar abokatu eta politikaria, Espainiako 1978ko konstituzioaren zazpi aitetako bat.
- 1941 - Ryan O'Neal, estatubatuar aktorea.
- 1942 -
- Casimir Oyé-Mba, Gabongo lehen ministroa (h. 2021).
- Arto Paasilinna, finlandiar idazlea (h. 2018).
- 1943 - John Eliot Gardiner, britainiar orkestra-zuzendaria.
- 1945 - Jimmy Winston, ingeles musikari eta aktorea, Small Faces taldeko kidea (h. 2020).
- 1946 - Diane Elson, britainiar ekonomilaria, soziologoa eta gizarte ikertzailea, generoa eta garapenean aditua.
- 1948 - Paul Milgrom, estatubatuar ekonomialaria, 2020 Ekonomiako Nobel Saria.
- 1949 -
- Massimo D'Alema, Italiako lehen ministroa.
- Jessica Lange, estatubatuar aktorea.
- 1950 - Aleksandr Lebed, errusiar militar eta politikaria (h. 2002).
- 1955 - Svante Pääbo, suediar genetikalaria, 2022ko Medikuntzako Nobel Saria.
- 1957 - Lluís Homar, kataluniar aktore eta antzerki zuzendaria.
- 1960 - Miguel Díaz-Canel, Kubako presidentea.
- 1963 - Rachel Whiteread, britainiar artista.
- 1965 -
- Bernardo Fernandes da Silva, brasildar futbolari ohia.
- Rolf Sørensen, daniar txirrindulari ohia.
- 1967 - Gilles Simeoni, korsikar abokatu eta politikaria.
- 1968 -
- Kazuaki Kiriya, japoniar argazkilari eta zinemagilea.
- Jelena Välbe, errusiar iraupen-eskiatzaile ohia.
- 1969 -
- Felix Baumgartner, austriar paraxutista eta BASE jauskaria.
- Seiichi Negishi, japoniar futbolari ohia.
- 1970 -
- José David Carracedo, espainiar soziologo eta politikaria.
- Abdelmalek Drukdel, aljeriar buruzagi jihadista (h. 2020).
- 1972 - Carmen Electra, estatubatuar aktore, modelo, abeslari eta ekoizlea.
- 1973 -
- Gabry Ponte, italiar DJa.
- Toshihide Saito, japoniar futbolari ohia.
- 1975 - Atifete Jahjaga, Kosovoko presidente ohia, Errepublikako lehenengo emakumezko presidentea.
- 1976 - Sotaro Yasunaga, japoniar futbolari ohia.
- 1979 - Camila de Castro, brasildar aktore pornografiko eta modelo transexuala (h. 2005).
- 1981 - Laura Mora, kolonbiar zinema-zuzendaria eta gidoilaria.
- 1982 - Jānis Blūms, letoniar saskibaloi jokalaria.
- 1983 - Miranda Kerr, australiar modeloa.
- 1984 - Bárbara Lennie, espainiar aktorea.
- 1985 - Billy Magnussen, estatubatuar aktorea.
- 1987 - Flavita Banana, espainiar ilustratzaile, biñetista eta marrazkilaria.
- 1989 - Conor Murray, irlandar errugbilaria.
- 1992 - Gigi Gorgeous, kanadar modelo eta aktorea.
- 1993 -
- Shayne Gostisbehere, euskal jatorriko estatubatuar izotz-hockey jokalaria.
- Ryosuke Yamanaka, japoniar futbolaria.
- 1995 - Natalia Szroeder, kaxubiar abeslari, abesti-idazle eta musikaria, kaxubieraz eta polonieraz abesten duena.
- 1997 - Alexander Zverev, errusiar jatorriko alemaniar tenislaria.
Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1956 -
- Ricardo Bueno Ituarte, gipuzkoar mediku, neuropsikiatra eta administratzailea (j. 1904).
- Maurice Dartigue, lapurtar txirrindularia (j. 1877).
- 1958 - Juan Antonio Ansaldo, gipuzkoar aristokrata eta militarra, Espainiako Armadako hegazkinlaria (j. 1901).
- 2011 - Ignacio Orbaizeta, euskal txirrindularia eta enpresaburua (j. 1923).
- 2015 -
- José Luis Etxebarria Goiri, Begoñako dantzari, dantza-talde zuzendari eta txistularia (j. 1925).
- Teresa Murga, Ermuko Lobiano jauregiaren azken jabea (j. 1910).
- Ignazio Otsoa Oltzako Sanz, Iñaki Desormais, nafar poeta (j. 1940).
- 2018 - Pedro Erquicia, gipuzkoar kazetaria, Madrilen (j. 1943).
- 2020 - Joxe Ulibarrena, nafar eskultorea eta etnografoa (j. 1924).
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1314 - Klemente V.a, Aita santua (j. c. 1264).
- 1693 - Claudio Coello, espainiar margolari barrokoa (j. 1642).
- 1724 - Agnes Block, herbeheretar menonita, arte bildumagile eta hortikultorea (j. 1629).
- 1786 - John Goodricke, astronomo zaletu ospetsua (j. 1764).
- 1812 - George Clinton, Ameriketako Estatu Batuetako 4. presidenteordea (j. 1739).
- 1825 - Nicolás Ambrosio Garro, espainiar estatu-gizona eta ministroa (j. 1747).
- 1836 - Juan Egaña, txiletar politikaria eta idazlea (j. 1769).
- 1842 - Bon Adrien Jeannot de Moncey, frantziar militar eta politikaria (j. 1754).
- 1872 - Ljudevit Gaj, kroaziar hizkuntzalari, politikari, kazetari eta idazlea (j. 1809).
- 1885 - Gustav Nachtigal, alemaniar botanikaria, medikua eta esploratzailea, batez ere Erdialdeko Afrika esploratu zuena (j. 1834).
- 1912 -
- Pedro Lira, txiletar margolari eta arte kritikaria (j. 1845).
- Bram Stoker, irlandar nobelagile eta ipuin idazlea (j. 1847).
- 1918 -
- Karl Ferdinand Braun, alemaniar fisikaria, 1909ko Fisikako Nobel Saria (j. 1850).
- Niko Pirosmani, georgiar margolari primitibista (j. 1862).
- 1927 - Enrique Simonet, espainiar margolaria (j. 1866).
- 1928 - Charles Henry Gilbert, estatubatuar iktiologoa, iktiologian aitzindaria (j. 1859).
- 1929 - Charles Allan Gilbert, estatubatuar artista eta ilustratzailea (j. 1873).
- 1932 - Giuseppe Peano, italiar matematikaria (j. 1858).
- 1947 - Kristian X.a Danimarkakoa, Danimarkako erregea (j. 1870).
- 1951 - Ivanoe Bonomi, Italiako lehen ministroa (j. 1873).
- 1970 - Paul Celan, errumaniar jatorriko austriar poeta lirikoa (j. 1920).
- 1973 - Robert Armstrong, estatubatuar aktorea (j. 1890).
- 1982 - Archibald MacLeish, estatubatuar olerkaria (j. 1892).
- 1990 - Horst Sindermann, Alemaniako Errepublika Demokratikoko lehen ministroa (j. 1915).
- 1991 -
- Steve Marriott, ingeles musikari, abeslari, abesti egile eta gitarra-jotzailea (j. 1947).
- Don Siegel, estatubatuar zinema zuzendari eta ekoizlea (j. 1912).
- Yumjaagiin Tsedenbal, Mongoliako Herri Errepublikako estatuburua (j. 1916).
- 1992 - Benny Hill, ingeles aktore eta umorista (j. 1924).
- 1993 - Mario Moreno, Cantinflas, mexikar aktore eta umorista (j. 1911).
- 1995 - Milovan Djilas, jugoslaviar politikaria (j. 1911).
- 1997 - Jean Louis, frantziar jantzi-disenatzailea (j. 1907).
- 2001 - Giuseppe Sinopoli, italiar musikagile eta zuzendaria (j. 1946).
- 2003 - Bernard Katz, Alemanian jaioa britainiar sendagile eta biofisikaria, 1970eko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1911).
- 2006 -
- Kathleen Antonelli, ENIACen sei programatzaile originaletako bat (j. 1921).
- Paul Moritz Cohn, alemaniar matematikaria (j. 1924).
- 2009 - Senedu Gebru, etiopiar irakasle, idazle eta politikaria, Etiopiako lehen emakume parlamentaria (j. 1916).
- 2014 - Rubin Hurricane Carter, estatubatuar boxeolaria (j. 1937).
- 2015 - Albert Kalonji, kongotar politikaria Hego Kasaiko enperadorea (j. 1929).
- 2016 - Guy Hamilton, ingeles zinema zuzendaria (j. 1922).
- 2017 - Magdalena Abakanowicz, poloniar eskultorea (j. 1930).
- 2018 - Avicii, suediar DJa (j. 1989).
- 2020 - Luz Pozo Garza, galiziar poeta (j. 1922).
- 2021 -
- Idriss Déby, Txadeko presidentea (j. 1952).
- Monte Hellman, estatubatuar zinema zuzendari, ekoizle, idazle eta muntatzailea (j. 1929).
- José Joaquín Puig de la Bellacasa, bizkaitar diplomazialaria (j. 1931).
- Alfred Teinitzer, austriar futbolaria (j. 1929).
- 2023 - Josep Maria Fusté, kataluniar futbolaria (j. 1941).
Jaiak eta urteurrenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Sehaska egutegiko izendegia: Itsaso/Itxaso eta Aretz.
- Nazio Batuetako Txineraren Eguna
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urteko hilak | ||
---|---|---|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua |