Zumaia: berrikuspenen arteko aldeak
t Inorereez(r)en aldaketak ezabatu dira, Euskalduna(r)en azken bertsiora itzuliz. |
No edit summary |
||
12. lerroa: | 12. lerroa: | ||
| garaiera = 15 |
| garaiera = 15 |
||
| azalera = 11.28 |
| azalera = 11.28 |
||
| biztanleria = |
| biztanleria = 9461 |
||
| bizt_urtea = |
| bizt_urtea = 2011 |
||
| dentsitatea = |
| dentsitatea = |
||
| distantzia = 30 |
| distantzia = 30 |
||
25. lerroa: | 25. lerroa: | ||
'''Zumaia''' [[Gipuzkoa]]ko ipar-mendebaldean dagoen udalerri euskalduna da, [[Urola Kosta]] eskualdean eta itsasertzean kokaturik. |
'''Zumaia''' [[Gipuzkoa]]ko ipar-mendebaldean dagoen udalerri euskalduna da, [[Urola Kosta]] eskualdean eta itsasertzean kokaturik. |
||
9. |
9.461 biztanle zituen [[2011]]n.. |
||
== Geografia == |
== Geografia == |
17:29, 22 abendua 2011ko berrikusketa
Zumaia | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Gipuzkoa, Euskal Herria | |||||||||||
Zumaiako bokalearen ikuspegia. | |||||||||||
Administrazioa | |||||||||||
Estatua | Espainia | ||||||||||
Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
Lurraldea | Gipuzkoa | ||||||||||
Eskualdea | Urola Kosta | ||||||||||
Izen ofiziala | Zumaia | ||||||||||
Alkatea | Iñaki Agirrezabalaga Alkorta (Bildu) | ||||||||||
Posta kodea | 20750 | ||||||||||
INE kodea | 20081 | ||||||||||
Herritarra | zumaiar | ||||||||||
Kokapena | |||||||||||
Koordenatuak | 43°17′00″N 2°15′00″W / 43.28333°N 2.25°W | ||||||||||
Azalera | 11.28 | ||||||||||
Garaiera | 15 | ||||||||||
Distantzia | 30 km Donostiara | ||||||||||
Demografia | |||||||||||
Biztanleria | 10.211 (2023) 58 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
Dentsitatea | 838,74 bizt/km² | ||||||||||
Hazkundea (2003-2013)[1] | % 11,21 | ||||||||||
Zahartze tasa[1] | % 19,76 | ||||||||||
Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 53,67 | ||||||||||
Ekonomia | |||||||||||
Jarduera tasa[1] | % 77,32 (2011) | ||||||||||
Genero desoreka[1] | % 6,17 (2011) | ||||||||||
Langabezia erregistratua[1] | % 9,74 (2013) | ||||||||||
Euskara | |||||||||||
Euskaldunak[1] | % 70,43 (2010) | ||||||||||
Kaleko erabilera [2] | % 57.8 (2016) | ||||||||||
Etxeko erabilera[3] | % 60.55 (2016) | ||||||||||
Datu gehigarriak | |||||||||||
Sorrera | 1347 uztailaren 4 | ||||||||||
Webgunea | http://www.zumaia.net | ||||||||||
Hiri senidetuak | Zug (en) |
Zumaia Gipuzkoako ipar-mendebaldean dagoen udalerri euskalduna da, Urola Kosta eskualdean eta itsasertzean kokaturik.
9.461 biztanle zituen 2011n..
Geografia
Iparraldean Bizkaiko Golkoarekin egiten du muga, hegoaldean aldiz, Aizarnazabal eta Zestoarekin. Ekialdean Getariako Askizu auzoa dugu, non mendixka batetik Zumaiaren sarrera eta Getaria ikusten diren. Mendebaldean, Itziar auzoa eta Debarekin egiten dugu topo.
Inguru naturala
Urola ibaia udalerri honetan itsasoratzen da, eta kostaldean Itzurun hondartza aipatzekoa da. Baina herriaren ikur natural nagusia flyscha edo kostaldeko egitura geologiko berezi eta ikusgarria da, mundu osoan bakarrenetarikoa dena. Algorriko interpretazio gunearen bidez bisita daiteke.
Auzoak
Biztanle gehienak herriaren erdigunean bizi dira, nahiz eta kanpo aldean bizigune gehiago egon. Kanpo aldean direnetatik, Artadiko San Migel eta Oikia auzoak nabarmentzen dira biztanleriari dagokionez. San Migel mendixka batean dago, eta bertako elizatik Zumaiaren ikuspegi ona goza dezakegu. Leku beretik eginda, baina oraingoan hegoalderantz, Oikia auzoa dago, San Bartolome eliza eta Kondekua etxea nabarmen dituena; hirugarren auzo bat ere badago Donostiatik Bilborako errepidean (N-634), Narrondo.
Demografia
1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2009 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2.370 | 2.709 | 2.997 | 3.142 | 3.222 | 3.551 | 4.444 | 6.341 | 7.840 | 8.162 | 8.527 | 9.285 |
Politika
2011n, Bildu koalizio abertzaleak Iñaki Agirrezabalaga Alkortari eman zion alkatetza. Aurreko legealdian EArekin egon zen alkate karguan.
Alderdiak | 2011 | 2007 | ||
Botoak | Zinegotziak | Botoak | Zinegotziak | |
Bildu | 2.057 | 6 | - | - |
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | 1.480 | 5 | 1.158 | 4 |
Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) | 512 | 1 | 602 | 2 |
Aralar | 335 | 1 | 619 (+EB-B) | 2 (+EB-B) |
Alderdi Popularra (PP) | 144 | - | 158 | - |
Eusko Abertzale Ekintza (EAE) | - | - | 1.062 | 3 |
Eusko Alkartasuna (EA) | (Bildu barruan) | (Bidu barruan) | 763 | 2 |
Elkarteak
Aita Mari Arraun Elkartea, Zumaiako Futbol Taldea, Itxas-Gain Piraguaketa taldea eta Pulpo Eskubaloi taldea dira herriko kirol elkarte nabarmenak. Gainera, euskara taldeak argitaratutako "Baleike" aldizkaria aipagarria da, azken urteotan "Urola Kostako Hitza" egunkariarekin elkarlanean dabilena.
Euskara
Ondasun nabarmenak
Eraikinak
- San Pedro eliza
- Arritokietako Andre Maria
- San Jose komentua
- San Telmo ermita
- Oikiako San Bartolome
- Artadiko San Migel
- Santiago ermita eta Zuloaga museoa
- Jauregi eta dorretxeak
- Beobide museoa
- Zumaiako itsasargia
Zumaiar ospetsuak
- Juan Martinez de Mendaro (XV. mendea): 1475ean Gibraltarren itsas armada portugaldarra garaitu zuen militar eta marinela.
- Joan Areitzaga (1500-1535), esploratzailea eta apaiza.
- Baltasar Etxabe (1540-1620): margolaria.
- Juan de Olazabal Bastida (XVII. mendea): Filipe IV.a Espainiakoaren idazkaria.
- Jose Mari Zubia, Aita Mari izenaz ezaguna (1809-1866): itsasgizona eta arrantzalea.
- Angeles Sorazu (1873-1921): lekaimea eta idazlea.
- Bonifazio Etxegarai (1878-1956): idazle eta legelaria.
- Julene Azpeitia (1888-1980): ikastolen mugimenduaren sustatzailea.
- Julio Beobide (1891-1969): eskultorea.
- Elbira Zipitria (1906-1982), andereñoa, euskaltzalea eta abertzalea.
- Balendiñe Albizu (1914-2002), idazlea.
- Abelin Linazisoro (1942): idazlea eta aktorea.
- Jose Mari Korta (1944-2000): Gipuzkoako enpresaburuen elkarteko presidentea. 2000n bonba-auto batez ETAk eraila.
- Luis Daniel Izpizua (1948), idazlea.
- Kandido Uranga (1955): aktorea.
- Elena Irureta (1955): aktorea.
- Imanol Azkue (1965): idazlea.
- Jon Maia (1972): bertsolaria, musikaria eta idazlea.
- Lucia Lakarra (1975): dantza klasikoko dantzaria. Dantza Sari Nazionala irabazi zuen 2005ean.
- Oier Aizpurua (1978): piraguista. Munduko txapelduna 7 urtetan.
- Gotzon Enbil (1977): zesta puntako jokalaria. Munduko txapelduna 5 urtetan.
- Iñaki Osa "Goikoetxea" (1980): zesta puntako jokalaria. Munduko txapelduna 5 urtetan, Enbilekin batera.
- Iban Iriondo (1984), txirrindularia.
Ikus, gainera
Kanpo loturak
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Zumaia |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal_Wikiatlasa |
- (Gaztelaniaz) Zumaiako udalaren webgunea
- (Gaztelaniaz)(Frantsesez) Zumaiako Turismo Bulegoaren webgunea
- Zumaiari buruzko informazioa
- Zumaiako 'flysch'-ari buruz Berrian argitaratutako artikulua
- Zumaia Arrauna eskuan, gazi-gezak dastatzen Argia astekarian argitaratutak erreportajea (2008-01-20)
Zumaiako auzoak | ||
---|---|---|
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).