Gizaburuaga
| Gizaburuaga | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bizkaia, Euskal Herria | |||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
| Eskualdea | Lea-Artibai | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Gizaburuaga | ||||||||||
| Alkatea | María Angeles Aldekogarai Alastra (Indepen.) | ||||||||||
| Posta kodea | 48289 | ||||||||||
| INE kodea | 48047 | ||||||||||
| Herritarra | gizaburuagar | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°19′51″N 2°32′16″W / 43.3309°N 2.5379°W | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 6,32 km² | ||||||||||
| Distantzia | 50 km Bilbora | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 197 (2023) 5 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 23,26 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] | % 53,57 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 17,19 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 86,96 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 80,77 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % -4,76 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 4,23 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[1] | % 91,76 (2010) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [2] | % (2016) | ||||||||||
| Etxeko erabilera [3] | % 79.29 (2016) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Sorrera | 1519. urtea | ||||||||||
Gizaburuaga Bizkaiko udalerria da. Lea-Artibaiko eskualdeko herri honek 179 biztanle zituen 2006ko erroldaren arabera.
Inguru naturala eta kokapena
Gizaburuaga Bizkaiko kostaldetik hurbil kokatzen da, probintziako ipar-ekialdean. Herriak Ispasterrekin egiten du muga iparraldean, Aulestirekin hegoaldean, Amorotorekin ekialdean, eta Nabarnizekin mendebaldean. Munitibar eta Lekeitio arteko errepideak, udalerria zeharkatzen du.
Gizaburuagak lau auzo dauzka:
- Eguren, elizaren inguruan.
- Lariz, Lekeitiorako bidean.
- Laxier, Gizaburuaga eta Amoroto arteko errepidean.
- Okamika
Historia
Gizaburuagako historiako lehen aipamena XVI. mendekoa da, garai hartako Lekeitio eta inguruko nekazakl herrixken arteko gatazka bati buruzko dokumentuan alegia. Ispaster, Amoroto, Mendexa eta Gizaburuaga, Lekeitioko Andra Mari elizaren menpekoak ziren XVI. mendean. Egoera hori ez zen herrixketako biztanleen gogoko, eta askotan Lekeitioko elizari ordainketarik ez egitea erabakitzen zuten.
Gatazka 1519ean amaitu zen, Leon X aita santuak idatziriko agiri batekin. Agiri horrek aipaturiko herriek parrokia independienteak eratzeko aukera ematen zien, sakramendu guztiak kudeatzeko botereak emanez. Esan liteke, garai hartan bihurtu zela Gizaburuaga praktikoki udalerri independiente.
Gizaburuaga, izenaren jatorria
Herriaren izenaren esanahia argia da, "giza buruen tokia". Dena den, izen horren jatorria ez dago batere argi. Juan Ramon Iturrizak 1885an idatzitako "Bizkaiko Historia Orokorra" liburuan, azalpen bat bilatzen saiatu zen. Bere ustetan, herriaren antzinako jatorrizko izena Ibaibaso zen. Baina X. mendean bizkaiatar eta frantsesen arteko borroka batetik aurrera izena aldatu eta ahozko tradizioaren bitartez gaur egunera Gizaburuaga bezala heldu da, "bururik gabeko gizonaren" esanahiarekin.
Demografia
XX. mende osoan zehar Gizaburuagak biztanleriaren erdia baino gehiago galdu zuen. Biztanleek Lekeitiora eta Bilbora jo zuten lan bila, industrializarioaren garaietan. 2000. urtetik aurrera, hogei bat etxebizitza berri eraiki dira herrian eta Lekeitioko etxeek duten prezio altua dela eta, bertatik hainbat gazte etorri dira bizitzera, herriaren biztanleria %40 igoaraziz.
| Urtea | 1857 | 1877 | 1887 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1991 | 2001 | 2006 |
| Biztanleak | 274 | 326 | 367 | 386 | 408 | 379 | 321 | 330 | 336 | 313 | 177 | 150 | 128 | 144 | 179 |
Ekonomia
Gizaburuagako iharduera ekonomiko nagusia nekazaritza izan da betidanik. Dena den, 1980ko hamarkadaren amaieran, Lea ibarreko herriak bertako biztanleen etorkizuna bermatzeko asmoarekin, industrialde baten eraikitzea proposatu zuten. Horretarako Gizaburuaga aukeratu zuten, ibarrean gune estrategikoa betetzen zuelako, inguruko udalerrietatik erdi bidean. Okamikako Industrialdea 1987. urtean inauguratu zen eta gaur egun 30 enpresa inguru daude bertan, 400 lanpostu sortu direlarik.
Kautxoaren inguruko enpresa asko sortu dira Cikautxo enpresaren eskutik, Armearri Kautxoak; Eluark-Lan Indar; Hodikautxo; Kautxo Tiuna Inyección eta Kautxo Tiun.
2007. urtearen amaieran Gizaburuaga langabezirik ez zuen Euskal Autonomi Erkidegoko herri bakarretakoa zen Baliarrain, Garai, Lagran eta Villabuenarekin batera.
Hauteskundeak
Gizaburuagako alkatesa María Angeles Aldekogarai Alastra da 2007ko udal hauteskundeez geroztik. Bozka guztiak Gizaburuagako Independienteen taldekoak izan ziren, Alderdi Popularra hauteskundeetara aurkeztu bazen ere ez zuelako boturik lortu.
| Alderdia | Botuak | Zinegotziak |
| Independienteak | 71 | 5 |
| PP | 0 | 0 |
Jaiak eta ospakizunak
Gizaburuagak iraileko lehen astean ospatzen ditu bere jaiak, irailaren 8an Andra Mari ospatzearekin batera.
Kanpo loturak
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).