Oiartzun

Oiartzun
Gipuzkoa, Euskal Herria
Oiartzungo herrigunearen ikuspegi orokorra.
Fitxategi:Ez
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Gipuzkoa
Eskualdea	Oarsoaldea
Izen ofiziala	Oiartzun
Alkatea	Aiora Perez de San Roman (Bildu)
Posta kodea	20180
INE kodea	20063
Herritarra	oiartzuar
Kokapena
Koordenatuak	43°17′57″N 1°51′28″W
Azalera	59.71
Garaiera	4-838
Distantzia	12 km Donostiara
Demografia
Biztanleria	10.331 (2023) −31 (2022)
5.212 (%50,5)   (%49,2) 5.081
Dentsitatea	167,78 bizt/km²
Hazkundea (2003-2013)	% 6,25
Zahartze tasa	% 19,05
Ugalkortasun tasa	‰ 40,54
Ekonomia
Jarduera tasa	% 79,38 (2011)
Genero desoreka	% 8 (2011)
Langabezia erregistratua	% 8,28 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 70,12 (2010)
Kaleko erabilera	% 58.8 (2016)
Etxeko erabilera	% 62.92 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera	1200-1214
Webgunea	http://www.oiartzun.org

Oiartzun Gipuzkoako ipar-ekialdean kokatuta dagoen udalerria da, Oarsoaldeko eskualdean, Errenteria, Pasaia eta Lezorekin batera.

Lurralde zabaleran Gipuzkoako bigarren herririk handiena da, Oñatiren atzetik. Mendiz inguratua dago, betiere Aiako Harria irudi eta oinarri duela. Bailararen bihotza Oiartzun ibaiak zeharkatzen du eta herria haren inguruan altxatuta dago, nahiz eta erdigune historikoa (Elizalde auzoa) ibaitik gertu ez egon.

Erromatarren garaian Arditurriko meategiak ireki zituzten eta mendeetan barrena bertan lan egin ondoren gaur egun geratzen zaigun irudirik argiena Arditurriko bidegorria da, meategietako trenbidearen bidea erabiliz eraikitako bidegorria.

1200. eta 1214. urteen bitartean Alfontso VIII.a erregeak herri titulua eman zion Oiartzuni.

Auzoak

Oiartzungo udaletxea.

Oiartzun herria zortzi auzoz osaturik dago:

• Altzibar
• Arragua
• Ergoien
• Elizalde (Eliza nagusia kokatzen den auzoa eta, hortaz, herrigune nagusia)
• Gurutze
• Iturriotz
• Karrika
• Ugaldetxo

Biztanleria

Biztanleriaren bilakaera

1900	1910	1920	1929	1941	1950	1960	1970	1981	1991	2000	2005
3.960	4.268	4.200	4.378	5.579	5.273	5.346	6.704	7.664	8.814	9.195	9.728

Politika

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, Bildu koalizioko Aiora Perez de San Roman hautatu zuten alkate.

Oiartzungo udalbatza
Alderdia	Zinegotziak	Boto kopurua
Bildu	10	3.356 (%65,00)
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)	2	691 (%13,38)
Hamaikabat (H1!)	1	587 (%11,37)
Aralar	-	237 (%4,59)
Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE))	-	167 (%3,23)
Alderdi Popularra (PP)	-	125 (%2,42)

Alkate zerrenda

2011	Aiora Perez de San Roman (Bildu)
2007	Aitor Etxeberria Txurio (EAE)
2003	Martin Beramendi Brit (Eusko Alkartasuna)
1999	Xabier Iragorri Gamio (Euskal Herritarrok)
1995	Juan Iñarra Agirrezabala (HB)
1991	Juan Iñarra Agirrezabala (HB)
1987	Juan Iñarra Agirrezabala (HB)
1983	Inaxio Irigoien Mitxelena (EAJ)
1979	Inaxio Irigoien Mitxelena (EAJ)

Euskara

Sakontzeko, irakurri: «Iparraldeko goi nafarrera»

Ondasun nabarmenak

San Esteban eliza eta dorrea, Oiartzungo herriko plazatik.

• San Esteban eliza: XVI. mendeko eliza gotikoa.
• San Joan Bataiatzailearen basilika, egun Udal Liburutegia.
• Udaletxea: 1678an eraikia.
• Iturriotz dorretxea: Iturriotz auzoari izena ematen diona.
• Torre leizea: Goi Paleolitoko aztarnategi arkeologikoa.
• Harrespilak: Kauso I eta II, Arritxurrieta, Munere, Errenga, Arritxulangaina, Egiar eta Oianleku.
• Arditurriko meateagia: Antzinako Erromaren garaitik XX. mendea arte ustiatuak, oraindik ere erromatar galeriak ikusgai daude.

• Herri Musikaren Txokoa: herri musikaren inguruko agiritegi eta ikerketa gunea. Musika tresnak erakusgai diren museo txiki bat ere badu.
• Luberri, Oiartzungo Ikasgune Geologikoa: Aiako Harriaren inguruan antolatu museo txikia.

Oiartzuar ezagunak

• Francisco Urdiñola (1522-1618), Mexiko iparraldearen konkistatzailea eta esploratzailea.
• Sebastian Mendiburu (1708-1782), idazlea.
• Manuel Lekuona (1894-1987), idazle, apaiz eta historialaria.
• Jon Oñatibia (1911-1979), idazle, musikari eta politikaria, herriko seme kutun izendatua.
• Pedro Berrondo (1919-2002), idazle eta apaiza.
• Juan Maria Lekuona (1927-2005), idazle eta apaiza.
• Koxme Lizaso Lekuona (1937-), bertsolaria.
• Julen Lekuona (1938-2003), Ez Dok Amairu taldeko kide, kantari eta itzultzailea.
• Txomin Perurena (1943 - ) txirrindularia.
• Xabier Lete (1944-2010), idazle, poeta, kantari eta politikaria.
• Miguel Mari Lasa (1947 - ), txirrindularia.
• Hilario Arbelaitz (1952): sukaldaria. Oiartzungo Zuberoa jatetxearen jabe da.
• Pello Añorga (1956 - ), idazlea.
• Rufi Etxeberria (1959), Herri Batasuna, Euskal Herritarrok eta Batasuna alderdietako politikaria.
• Iban Agirre (1975): igerilaria.
• Unai Alba (1978): futbol atezaina.
• Gaizka Saizar (1980): futbolaria.
• Jon Martin (1981), bertsolari eta idazlea.
• Iker Leonet (1983 - ), txirrindularia.
• Alaia Martin (1987 - ), bertsolaria.

Jaiak

• Abuztuaren 3a San Esteban, herriko jaiak.
• Ekainaren 13a San Antonio, Ergoien.
• Ekainaren 29a San Pedro, Altzibar.
• Uztailaren 25a Santiago eta Uztailaren 31 San Inazio, Iturriotz.
• Abuztuaren 15a Igokundeko Ama Birjina, Karrika.
• Abuztuaren 28a San Agustin, Gurutze.
• Irailaren 29a San Migel, Ugaldetxo.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Oiartzun

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa

• (Gaztelaniaz) Oiartzungo Udalaren webgunea
• Luberri - Oiartzungo Ikasgune Geologikoa
• (Gaztelaniaz) Herri Musikaren Txokoa
• Oiartzungo albistegia "Oarsoaldeko Hitza"n
• Oiartzun ibaia
• Udalerri Euskaldunen Mankomunitatearen webgunea
• Oiartzun Irratiaren webgunea