Urriaren 16
Urriaren 16a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta laurogeita bederatzigarren eguna da, 290.a bisurteetan. 76 egun falta dira urtea amaitzeko.
Jaiotzak
.jpg)
Heriotzak
_2.jpg)
Gertaerak 
Egutegia 
Izendegia Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1538 - Urdaneta Sevillatik irten zen Espainia Berrirako bidean, han espedizio batean parte hartzeko asmoz, baina ez zuen lortu.
- 1983 - Joxean Lasa eta Joxi Zabala errefuxiatuak Baionan bahitu zituzten. Torturen ondoren tiro bana eman zieten buruan. Gorpuak 1985ean aurkitu, baina 1995ean identifikatu zituzten.
- 2013 - Arrasateko Fagor Etxetresnak kooperatibak desagertzeko arrisku larrian konkurtso legera jo zuen.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1934 - Komunista txinatarrek Martxa Luzea hasi zuten, Mao Zedongek alderdiaren gidaritza lortu zuen garaia.
- 1978 - Karol Wojtyla Aita Santua izendatu zuten, Joan Paulo II.a izenaz.
- 1984 - Vologne ibaian Grégory Villemin lau urteko umearen gorpuzkia topatu zuten.
- 1992 - Rigoberta Menchúri Bakearen Nobel Saria eman zioten.
- 1998 - Polizia britainiarrak Augusto Pinochet diktadore ohia atxilotu zuen Londresen.
- 2010 - Txinako Henan probintziako Yuzhou hirian dagoen meategian egondako istripuan 30 meatzari hil ziren.
- 2017 - Espainiako krisialdi konstituzionala: Espainiako Auzitegi Nazionalak sedizioa leporatuta Assemblea Nacional Catalana eta Òmnium erakundeetako Jordi Sànchez eta Jordi Cuixart lehendakariak espetxeratu eta Mossoen Josep Lluís Trapero burua baldintzapeko askatasunean jarri zuen.
- 2020 - 18 urteko ikasle batek Samuel Paty bigarren hezkuntzako irakaslea aizto batez hil egin zuen eta ondoren burua moztu zion. Hilketa Jihadismorekin lotu zen eta Frantzia osoa astindu zuen.
Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2005 - Altsasun Nafarroa Oinez jaia ospatu zen.
- 2011 - Tafallan Nafarroa Oinez jaia ospatu zen.
- 2016 - Vianan Nafarroa Oinez jaia ospatu zen (Viana eta Lodosak antolatua).
- 2022 - Tafallan Nafarroa Oinez jaia ospatu zen.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1968 - The Boston Strangler ("Bostongo Itotzailea") filma estreinatu zen, Richard Fleischerek zuzendu eta Tony Curtis, Henry Fonda, Sally Kellerman eta William Hickey aktoreek antzeztu zuten.
- 1996 - Capitaine Conan ("Conan kapitaina") filma estreinatu zen, Bertrand Tavernierek zuzendu eta Bertan, Philippe Torreton, Samuel Le Bihan eta Catherine Rich aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2017: Mundu osoko 130 behatoki astronomiko baina gehiagok 130 milioi argi-urtera jazotako neutroi-izarren fusio baten behaketa bidez grabitazio uhinen izatea lehenbizikoz frogatu zuten.
Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2016 - Euskal derbia: San Mamesen Athletic Clubak Errealari 3-2 irabazi zion.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1683 - Juan Bautista Orendain, La Pazko markesa, Espainiako Felipe V.aren garaian Bulego Unibertsalaren Idazkaria (h. 1731).
- 1796 - Jean-Joseph Ader, lapurtar historialari eta antzekigilea (h. 1859).
- 1821 - Sakamantekas, arabar serie-hiltzailea (h. 1881).
- 1865 -
- Manuel Losada, bizkaitar margolaria eta kartelgilea (h. 1949).
- Jose Galo Zudaire, gipuzkoar organo-jotzaile, konposatzaile, zuzendari eta musika irakaslea (h. 1940).
- 1876 -
- Pedro Chastang, euskal sozialista aitzindaria (h. 1946).
- César Figuerido, gipuzkoar musikagile eta biolin-jotzailea, Cuencan (h. 1956).
- 1880 - Jose Egino, gipuzkoar apezpikua (h. 1961).
- 1883 - Jean Ibarnegarai, euskal herritar politikaria eta Euskal Pilotaren Nazioarteko Federakuntzaren sortzailea (h. 1956).
- 1907 - Lezo Urreztieta, euskal itsasgizon, abertzale, mugalari eta kontrabandista (h. 1981).
- 1927 - Pedro Manuel Aristegi, gipuzkoar diplomatikaria (h. 1989).
- 1934 - Karlos Pérez Zabal, nafar txirrindulari ohia.
- 1938 - Jose Antonio Begoña, bizkaitar atleta ohia.
- 1942 - Jose Martin Mendizabal, Mendizabal I.a, gipuzkoar harri-jasotzailea, bere garaiko harri-jasotzailerik handienetakoa.
- 1945 - Arantxa Lete Bergaretxe, gipuzkoar irakaslea, herri eragile feminista eta abertzalea.
- 1954 - Anjeles Iztueta, gipuzkoar politikaria eta matematikaria.
- 1962 - Jorge Dueñas, bizkaitar eskubaloi-jokalari ohi eta entrenatzailea.
- 1964 - Óscar Seco, bizkaitar abokatu eta politikaria.
- 1978 - Javier Díaz Neira, bizkaitar futbolaria.
- 1981 - Jon Martin, gipuzkoar bertsolaria, idazlea eta abeslaria.
- 1983 - Joseba Iglesias, bizkaitar saskibaloi jokalaria.
- 1990 -
- Igor Merino, bizkaitar txirrindularia.
- Julen Rodriguez Zubiaurre, gipuzkoar ekintzaile internazionalista, euskaltzale eta marxista.
- 1993 - Gentzane Aldai, bizkaitar pilotaria eta telebista aurkezlea.
- 1994 - Tarsicio Aguado, nafar futbolaria.
- 1998 - Peio Etxeberria, nafar pilotaria.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1351 - Gian Galeazzo Visconti, italiar aristokrata (h. 1402).
- 1430 - Jakobo II.a Eskoziakoa, Eskoziako Erresumako erregea (h. 1460).
- 1678 - Anna Waser, suitzar margolaria (h. 1714).
- 1726 - Daniel Chodowiecki, alemaniar margolari eta grabatzailea (h. 1801).
- 1745 - Olaudah Equiano, Ingalaterran eta bere kolonia amerikarretan bizi izandako nigeriar idazlea (h. 1797).
- 1752 - Johann Gottfried Eichhorn, alemaniar historialaria eta teologo protestatea (h. 1827).
- 1758 - Noah Webster, estatubatuar kazetari eta lexikografoa (h. 1843).
- 1787 - Anne-François Arnaud, frantziar margolari neoklasizista (h. 1846).
- 1801 - Josip Jelačić, Kroaziako heroi nazionala (h. 1859).
- 1803 - Robert Stephenson, ingeles ingeniari zibila (h. 1859).
- 1809 - Ippolito Caffi, italiar margolaria (h. 1866).
- 1827 - Arnold Böcklin, suitzar margolari sinbolista (h. 1901).
- 1840 - Enric d'Ossó, espainiar apaiza, santu izendatua, Jesusen Teresaren Lagundiko Ahizpen Kongregazioaren sortzailea (h. 1896).
- 1841 - Itō Hirobumi, japoniar politikaria (h. 1909).
- 1844 - Ismail Qemali, lehenbiziko Albaniako presidente eta lehen ministroa (h. 1919).
- 1854 -
- Karl Kautsky, txekiar teorialari sozialdemokrata (h. 1938).
- Oscar Wilde, irlandar idazlea (h. 1900).
- 1863 - Austen Chamberlain, britainiar politikaria, 1925eko Bakearen Nobel Saria (h. 1937).
- 1874 - Otto Mueller, alemaniar margolari eta ilustratzailea (h. 1930).
- 1875 - Kaʻiulani, Hawaiiko Erresumako azken printzesa (h. 1899).
- 1886 -
- David Ben-Gurion, Israelgo aurreneko lehen ministroa (h. 1973).
- Boris Eijenbaum, errusiar literatura kritikaria (h. 1959).
- 1888 -
- Émile Masson, belgikar txirrindularia (h. 1973).
- Eugene O'Neill, estatubatuar idazlea, 1936ko Literaturako Nobel Saria (h. 1953).
- 1890 - Michael Collins, irlandar politikaria, IRAren inteligentzia zuzendaria eta Itun anglo-irlandarreko negoziatzailea (h. 1922).
- 1894 - Moshe Sharett, Israelgo lehen ministroa (h. 1965).
- 1896 - Célestin Freinet, frantziar pedagogo berritzailea (h. 1966).
- 1906 - Dino Buzzati, italiar idazle, margolari eta kazetaria (h. 1972).
- 1907 - Roger Vailland, frantziar idazlea (h. 1965).
- 1908 - Enver Hoxha, Albaniako lehen ministroa (h. 1985).
- 1918 -
- Louis Althusser, frantziar filosofoa (h. 1990).
- Henri Vernes, belgikar zientzia-fikziozko eleberrigile eta komikigilea (h. 2021).
- 1921 - Andrzej Munk, poloniar zinema zuzendari eta gidoilaria (h. 1961).
- 1923 - Linda Darnell, estatubatuar aktorea (h. 1965).
- 1925 - Angela Lansbury, ingeles aktore eta abeslaria (h. 2022).
- 1927 - Günter Grass, alemaniar idazlea, 1999ko Literaturako Nobel Saria (h. 2015).
- 1928 - Mary Daly, estatubatuar filosofa feminista erradikal, akademiko eta teologoa (h. 2010).
- 1930 - Carmen Sevilla, espainiar aktore, dantzari eta telebista aurkezlea.
- 1936 - Andrei Txikatilo, Rostoveko Harakina, sobietar serieko hiltzailea (h. 1994).
- 1938 - Nico, alemaniar abeslaria, musikaria, modeloa eta aktorea (h. 1988).
- 1939 - Gerold Späth, suitzar idazlea.
- 1944 -
- Elizabeth Loftus, estatubatuar psikologo eta matematikaria, giza oroimenean aditua.
- Patsy Watchorn, irlandar folk abeslaria.
- 1946 - Suzanne Somers, estatubatuar aktorea.
- 1948 - Brendan Hughes, irlandar errepublikar buruzagia eta Behin-Behineko IRAren Belfasteko Brigadako kidea (h. 2008).
- 1949 - Joan Manuel Gisbert, kataluniar idazlea, haur literaturaren alorrean bereziki ezaguna.
- 1953 - Paulo Roberto Falcão, brasildar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1955 - Kieran Doherty, Behin-behineko IRAko kidea (h. 1981).
- 1958 - Tim Robbins, estatubatuar aktore, gidoilari, zuzendaria eta ekoizlea.
- 1961 - Yahiro Kazama, japoniar futbolari ohia.
- 1962 -
- Manute Bol, NBA saskibaloi ligako sudandar jokalaria (h. 2010).
- Flea, Red Hot Chili Peppers taldeko baxu-jotzailea.
- 1968 -
- Pello Borboi Bi Sizilietakoa, Nafarroako Erresumaren erregenahia, Bi Sizilietako printzea eta Calabriako dukea.
- Elsa Zylberstein, frantziar aktorea.
- 1971 - Frank Cuesta, Frank de la Jungla, espainiar tenislari ohia, telebistako aurkezle eta herpetologoa.
- 1974 - Aurela Gaçe, albaniar abeslaria.
- 1975 - Mar Saura, kataluniar modelo, aktore eta telebista aurkezlea.
- 1982 -
- Frédéric Michalak, frantziar errugbilaria.
- Mari Paz Mosana Motanga, ekuatoreginear abiadura-lasterkaria.
- 1983 - Loreen, berbere jatorriko suediar pop abeslaria eta ekoizlea.
- 1985 -
- Chiaki Minamiyama, japoniar futbolari ohia.
- Casey Stoner, motoziklismoko australiar pilotua.
- 1986 - Inna, errumaniar abeslari eta musikagilea.
- 1989 - Dan Biggar, galestar errugbilaria.
- 1991 - Elena González Iglesias, espainiar aktore, kazetari, dantzari eta modeloa.
- 1997 - Naomi Osaka, japoniar tenislaria.
Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1508 - Luis III.a Beaumontekoa, Leringo kondea eta Nafarroako kondestablea (j. c. 1430).
- 1515 - Joanes Jatsu, nafar legelaria , Nafarroako Erresumako Errege Kontseiluko burua.
- 1880 - Migel Dorronsoro, gipuzkoar politikari karlista (j. 1812).
- 1926 - Frederika Hannoverkoa, alemaniar jatorriko britainiar aristokrata, Biarrizko urrezko aroaren protagonistetako bat, Biarritzen (j. 1848).
- 1936 - Luis Etxebarria, bizkaitar enpresaburu eta politikari monarkikoa (j. 1878).
- 1962 - Raimundo García García, Iruñean bizi izandako espainiar kazetari eta politikaria (j. 1884).
- 1999 - Xebe Peña, gipuzkoar mendizale eta ibiltaria (j. 1907).
- 2009 - Koldo Chamorro, arabar argazkilaria (j. 1949).
- 2010 - Consuelo Herrera Menta, 109 urte eta 85 egun bizi izan zen Euskal Herritarra, Bartzelonan (j. 1901).
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 976 - Al-Hakam II.a, Kordobako bigarren omeiar kalifa (j. 915).
- 1190 - Luis III.a Turingiakoa, Turingiako landgraf edo jauna (j. 1151/2).
- 1523 - Luca Signorelli, Pizkundeko italiar margolaria.
- 1553 - Lucas Cranach Zaharra, alemaniar margolari eta grabatzailea 1472).
- 1555 -
- Hugh Latimer, ingeles teologoa eta prelatua (j. c. 1487).
- Nicholas Ridley, martiri protestantea (j. c. 1500).
- 1591 - Gregorio XIV.a, Aita santua (j. 1535).
- 1621 - Jan Pieterszoon Sweelinck, herbeheretar musikagilea, piano-jotzailea eta irakaslea (j. 1562).
- 1628 - François de Malherbe, frantziar olerkaria (j. 1555).
- 1649 - Isaac van Ostade, herbeheretar margolaria (j. 1621).
- 1653 - Jan Wildens, flandriar barrokoko margolaria eta marrazkilaria (j. 1586).
- 1730 - Antoine de Lamothe-Cadillac, frantziar esploratzaile eta abenturazalea Frantzia Berrian (j. 1658).
- 1793 - Marie Antoinette, Frantziako eta Nafarroako erregina ezkontidea (j. 1755).
- 1796 - Viktor Amadeo III.a, Sardiniako erregea (j. 1726).
- 1886 - Adolphe Daguenet, euskal politikaria (j. 1801).
- 1899 - Edward Orton Sr., estatubatuar geologoa (j. 1829).
- 1922 - Miquel Costa i Llobera, mallorcar poeta (j. 1854).
- 1925 - Christian Krohg, norvegiar margolari, ilustratzaile, idazle eta kazetaria (j. 1852).
- 1930 - Heinrich Winkler, alemaniar pedagogo eta hizkuntzalaria, euskaran eta altaitar hizkuntzetan aditua (j. 1848).
- 1937 - William Sealy Gosset, Student , ingeles estatistikaria (j. 1876).
- 1946an, Nurenbergeko epaiketetan hiltzera kondenatuak izan ondoren urkatuak:
- Hans Frank, militar eta abokatu nazia (j. 1900).
- Wilhelm Frick, alemaniar politikari nazia (j. 1877).
- Alfred Jodl, alemaniar jenerala (j. 1890).
- Ernst Kaltenbrunner, austriar abokatu eta politikaria, Alemania Naziko goi-mailako ofiziala (j. 1903).
- Wilhelm Keitel, alemaniar kanpo mariskala (j. 1882).
- Joachim von Ribbentrop, Alemania Naziko ministroa (j. 1893).
- Alfred Rosenberg, alemaniar politikari nazia (j. 1893).
- Fritz Sauckel, alemaniar politikari nazia (j. 1894).
- Arthur Seyss-Inquart, austriar politikari nazia (j. 1892).
- Julius Streicher, alemaniar politikari nazia (j. 1885).
- 1951 - Liaquat Ali Khan, Pakistango aurreneko lehen ministroa (j. 1895).
- 1959 - George Catlett Marshall, estatubatuar jenerala, 1953ko Bakearen Nobel Saria (j. 1880).
- 1962 - Gaston Bachelard, frantziar filosofoa (j. 1884).
- 1981 - Moshe Dayan, israeldar jenerala eta politikaria (j. 1915).
- 1982 - Hans Selye, austriar-hungariar medikua (j. 1907).
- 1989 - Cornel Wilde, hungariar estatubatuar aktore eta zinemagilea (j. 1912).
- 1990 -
- Art Blakey, estatubatuar jazz bateria-jole eta musikaria (j. 1919).
- Jorge Bolét, kubatar-estatubatuar musikagilea (j. 1914).
- 1992 - Shirley Booth, estatubatuar aktorea (j. 1898).
- 1995 - Jean Amado, frantziar eskultorea (j. 1922).
- 1997 - James A. Michener, estatubatuar idazlea (j. 1907).
- 2000 - Antonio Ferrandis, espainiar zinema, telebista eta antzerkiko aktorea (j. 1921).
- 2006 - Valentín Paniagua, Peruko presidentea (j. 1936).
- 2007 - Deborah Kerr, eskoziar aktorea (j. 1921).
- 2009 - Andrés Montes, espainiar kazetaria eta kirol esataria (j. 1956).
- 2016 -
- Valerie Hunter Gordon, PADDI pixoihal iraunkorren sistemaren asmatzailea (j. 1921).
- Kigeli V.a Ruandakoa, Ruandako azken erregea (j. 1936).
- 2017 - Daphne Caruana Galizia, maltar kazetari, idazle eta ustelkeriaren aurkako ekintzailea, eraila (j. 1964).
- 2021 - Máire Mhac an tSaoi, gaelerazko irlandar olerkari eta idazlea (j. 1922).
- 2022 - Dagmar Rom, austriar eskiatzailea (j. 1928).
Jaiak eta urteurrenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Sehaska egutegiko izendegia: Hegoa, Hegoi eta Garai.
- Elikaduraren Munduko Eguna
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q2963
Multimedia: 16 October
| Urteko hilak | ||
|---|---|---|
|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua | ||