Hondarribia: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
No edit summary |
||
1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
{{Gipuzkoako udalerri infotaula |
{{Gipuzkoako udalerri infotaula |
||
| izena = Hondarribia |
| izena = Hondarribia |
||
| bandera = |
| bandera = ez |
||
| armarria = Hondarribia_coat_of_arms.gif |
| armarria = Hondarribia_coat_of_arms.gif |
||
| nongo = Hondarribiko |
| nongo = Hondarribiko |
||
14. lerroa: | 14. lerroa: | ||
| biztanleria = 16315 |
| biztanleria = 16315 |
||
| bizt_urtea = 2008 |
| bizt_urtea = 2008 |
||
| dentsitatea = 569,86 |
|||
| distantzia = 19 |
| distantzia = 19 |
||
| euskaldunak = 60,85 |
| euskaldunak = 60,85 |
||
20. lerroa: | 19. lerroa: | ||
| herritarra = hondarribiar |
| herritarra = hondarribiar |
||
| alkatea = Aitor Kerejeta Cid ([[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJ]]-[[Eusko Alkartasuna|EA]]) |
| alkatea = Aitor Kerejeta Cid ([[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJ]]-[[Eusko Alkartasuna|EA]]) |
||
| webgunea = http:// |
| webgunea = http://www.hondarribia.org |
||
| oharrak = |
| oharrak = |
||
}} |
}} |
||
28. lerroa: | 27. lerroa: | ||
[[Irun]] eta [[Hendaia]]rekin batera [[Txingudiko metropoli-eremua]] osatzen du, 90.000 biztanle dituena eta [[Espainia]] eta [[Frantzia]] estatuen artean banatua. [[1203]]an Alfontso VIII.ak hiribildu titulua eman zion, Donostiako Forua emanez. |
[[Irun]] eta [[Hendaia]]rekin batera [[Txingudiko metropoli-eremua]] osatzen du, 90.000 biztanle dituena eta [[Espainia]] eta [[Frantzia]] estatuen artean banatua. [[1203]]an Alfontso VIII.ak hiribildu titulua eman zion, Donostiako Forua emanez. |
||
Gaur egun 16.000 biztanle ditu eta haren jarduera nagusiak zerbitzu sektorea, turismoa, arrantza eta nekazaritza dira. Haren kokagune estrategikoagatik, bertan gaztelu bat eraiki zuten eta hesi batez inguratu, hiri-erdiguneak bere Erdi |
Gaur egun 16.000 biztanle ditu eta haren jarduera nagusiak zerbitzu sektorea, turismoa, arrantza eta nekazaritza dira. Haren kokagune estrategikoagatik, bertan gaztelu bat eraiki zuten eta hesi batez inguratu, hiri-erdiguneak bere [[Erdi Aro]]ko urbanismoa gorde du urteen joanean. Alde zaharretik kanpo Portu dago, arrantzaleen auzoa. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
37. lerroa: | 36. lerroa: | ||
[[Fitxategi:Hondarribia grabatua.jpeg|left|thumb|200px|[[XVII. mendea]]n.]] |
[[Fitxategi:Hondarribia grabatua.jpeg|left|thumb|200px|[[XVII. mendea]]n.]] |
||
Mendeetan zehar Hondarribia gotorleku ia menderaezina izan zen. Kuboz eta bastioiez babestutako harresiek hiri osoa inguratzen zuten. Horiek hainbat setiotan babestu zuten hiria. |
Mendeetan zehar Hondarribia gotorleku ia menderaezina izan zen. Kuboz eta bastioiez babestutako harresiek hiri osoa inguratzen zuten. Horiek hainbat setiotan babestu zuten hiria. |
22:39, 26 azaroa 2010ko berrikusketa
Hondarribia | |||
---|---|---|---|
Gipuzkoa, Euskal Herria | |||
Hondarribia udalerria Hendaiatik ikusita. | |||
| |||
Administrazioa | |||
Estatua | Espainia | ||
Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||
Lurraldea | Gipuzkoa | ||
Eskualdea | Bidasoaldea | ||
Izen ofiziala | Hondarribia | ||
Alkatea | Aitor Kerejeta Cid (EAJ-EA) | ||
Posta kodea | 20280 | ||
INE kodea | 20036 | ||
Herritarra | hondarribiar | ||
Ezizena | bikingoak | ||
Kokapena | |||
Koordenatuak | 43°21′45″N 1°47′29″W / 43.3624°N 1.7915°W | ||
Azalera | 28.63 | ||
Garaiera | 11 | ||
Distantzia | 19 km Donostiara | ||
Demografia | |||
Biztanleria | 16.887 (2023) −17 (2022) | ||
Dentsitatea | 569,86 bizt/km² | ||
Hazkundea (2003-2013)[1] | % 8,4 | ||
Zahartze tasa[1] | % 21,27 | ||
Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 48,05 | ||
Ekonomia | |||
Jarduera tasa[1] | % 77,92 (2011) | ||
Genero desoreka[1] | % 7,13 (2011) | ||
Langabezia erregistratua[1] | % 8,75 (2013) | ||
Euskara | |||
Euskaldunak[1] | % 58,67 (2010) | ||
Kaleko erabilera [2] | % 24.6 (2016) | ||
Etxeko erabilera[3] | % 46.06 (2016) | ||
Datu gehigarriak | |||
Sorrera | 1203 Donostiako Forua | ||
Webgunea | http://www.hondarribia.org | ||
Hiri senidetuak | Peníscola |
Hondarribia Gipuzkoa ipar-ekialdeko udalerria da, Txingudiko ezker aldean kokatua, Bidasoa ibaia itsasoratzen den lekuan.
Irun eta Hendaiarekin batera Txingudiko metropoli-eremua osatzen du, 90.000 biztanle dituena eta Espainia eta Frantzia estatuen artean banatua. 1203an Alfontso VIII.ak hiribildu titulua eman zion, Donostiako Forua emanez.
Gaur egun 16.000 biztanle ditu eta haren jarduera nagusiak zerbitzu sektorea, turismoa, arrantza eta nekazaritza dira. Haren kokagune estrategikoagatik, bertan gaztelu bat eraiki zuten eta hesi batez inguratu, hiri-erdiguneak bere Erdi Aroko urbanismoa gorde du urteen joanean. Alde zaharretik kanpo Portu dago, arrantzaleen auzoa.
Historia
1203. urtean Alfontso VIII.a Gaztelakoa erregeak Hondarribiari hiri-gutuna eman zion. Erdi Aroan Hondarribia merkataritzako portu aberatsa ere izan zen, izan ere, bertatik itsasoratzen ziren Gaztelako eta Nafarroako hainbat gai (garia, ardoa, metalak...) Flandeserako eta Europarako beste portu askotarako.
Mendeetan zehar Hondarribia gotorleku ia menderaezina izan zen. Kuboz eta bastioiez babestutako harresiek hiri osoa inguratzen zuten. Horiek hainbat setiotan babestu zuten hiria.
XIX. mende hasieran Hondarribia erabat suntsituta zegoen, haren alde zaharrean hondamendia besterik ez zegoen. 1805ean, berriz, egoera horretatik ateratzeko udal agintariek Nafarroarekin bat egitea proposatu zuten. Erregeak proposamena onartu zuen eta Hondarribia, Irun eta Lezo Nafarroaren baitan geratu ziren. 1810ean Thouvenot jeneralak aginduaz berriro Gipuzkoara itzuli ziren.
Napoleonen garaietan hiria frantsesen menpe egon zen.
Lehen Gerra Karlistaren hasieratik karlisten eskuetan erori zen, eta haiek hiria gotortu egin zuten. Alkateak, Jose Maria Iriartek, liberala zenez, Hendaiara alde egin behar izan zuen. 1836ko uztailaren 11n George Lacy Evans, Britaniar Legio Laguntzailearen burua, hiria menderatzen saiatu zen, karlisten eta Frantziaren arteko komunikazioa deuseztatzeko asmoz. Hala ere, ez zuen bere helburua lortu, eta britainiarrek atzera egin behar izan zuten. Tropa karlistek, Gibelalde buru, ingelesei erasotzea lortu zuten eta Jaizkibelgo bidetik atzera egitera behartu zituzten,Pasaiara. Hurrengo urtean liberalak berriro saiatu ziren hiria menperatzen, eta Oiartzun eta Irun konkistatu ondoren, Hondarribiko goarnizioaren errendizioa lortu zuten 1837ko maiatzaren 17an.
Hirugarren Gerra Karlista 1872an hasi zen, baina horren eraginak ez ziren Bidasoa Behera heldu 1874. urtera arte. Urte horretan Karlosen tropek Iruni eraso zioten. Hondarribia ere inguratu zuten baina ez zuten beren asmoa bete eta setioa amaitu behar izan zuten.
Gerra bukatu ondoren, berpizkunde bat izan zen, eta udatiarren fenomeno berria aprobetxatuz, hiri berri bat eraiki zen. Zabalgunea egin zuten eta Portu auzoa hirigunea bihurtu zen alde harresituaren kaltetan.
Auzoak
2001. urtean udalak auzo-izen ofizial hauek onartu zituen:
- Akartegi
- Alde Zaharra
- Amute-Kosta
- Arkolla
- Gornutz (Montaña)
- Jaitzubia
- Mendelu
- Portua
- Puntalea
- Zimizarga
Ondasun nabarmenak
- Jasokundeko eta Sagarrondoko Andre Mariaren eliza (1474 - 1549 artean eraikia, dorrea XVIII. mendean)
- Guadalupeko baseliza (XVIII. mendekoa)
- Karlos V.aren gaztelua
- Zuloaga jauregia
- Mugaretenea etxea (XVI. mendekoa)
- Egiluz jauregia (XVII. mendekoa)
- Udaletxea (1731 - 1740)
- Harresiak
- Santa Maria atea
- San Nikolas ateak
- San Telmo gaztelua
- Guadalupeko gotorlekua
- Portuko etxe koloretsuak
Jaiak
- Inauteriak
- Apirilaren 25: San Markos, Opila eguna
- Ekainaren 29: San Pedro arrantzaleen eguna
- Uztailaren 25a: Kutxa entrega
- Irailaren 8a: Guadalupeko festak, ohiko Alardearekin
Euskara
Udala
Aitor Kerejeta Cid (Euzko Alderdi Jeltzalea) da Hondarribiko alkatea 2007ko hauteskundeez geroztik. Eusko Alkartasunarekin (Hamaikabat H1! 2009. urtetik) batera gobernatzen du Hondarribiko hiria. 2007ko hauteskundeetan EAJk 6 zinegotzi lortu zituen: Aitor Kerejeta Cid, Juan Mari Altuna Muñoa, Maite Pelaez Arregi, Arantzazu Ocio Larrañaga, Gregorio Berrotaran Etxeberria eta Maiaia Urrutia Gastesi; EAk 4 zinegotzi lortu zituen: Ion Elizalde Caballero, Xabier Tife Susperregi, Isabel Olazabal Lekuberria eta Florencio Arrieta Mendizabal; EAE-ANVk 3 zinegotzi lortu zituen: Mikel Mariskal Balerdi, Miren Legorburu Galaieta eta Asier Sistiaga Segurado; PSOEk 2: Maria Luisa Arija Soutullo eta Jesús Ignacio Álvarez Ieregi; EBk 1: Maria Angeles Santos Prieto eta PPk 1: Jose Manuel Lizarraga Dorda.
2009ko abenduan, Ramon Labordak Maria Luisa Arija ordezkatu zuen.
Borja Jauregi (Euzko Alderdi Jeltzalea) 1995 eta 2007 bitartean izan zen Hondarribiko alkatea eta Eusko Alkartasunarekin batera gobernatu zuen Hondarribia hiria.
Biztanleria
1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2000 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
4.345 | 5.175 | 5.570 | 6.181 | 5.994 | 7.363 | 8.581 | 10.471 | 11.276 | 13.524 | 14.946 | 15.955 | 16.073 | 16.430 | 16.458 |
Hondarribiar ezagunak
- Candido Saseta (1904-1937), militarra.
- Fernando Artola Bordari (1910-1983), idazlea.
- Remigio Mendiburu(1931-1990), eskultorea.
- Txomin Artola (1948-), abeslaria.
- Javier Busto (1949-), konpositorea.
- Janfri Topera (1958-), aktorea.
- Mikel Garmendia Ugarte (1961-), idazlea.
- Jose Maria Olazabal (1966-), golflaria.
- Mercedes Iridoy, Hondarribiko alkatea.
- Ane Muñoz Mitxelena (1967-), zinemagilea.
- Kote Pikabea (1970-), futbolaria.
- David de Jorge (1970-), sukaldaria.
- Judas Arrieta (1971-), artista.
- Ainhoa Etxaide (1972-), sindikaria.
- Mikel Errazkin (1973-2008), musikaria
- Joseba Llorente (1979-), futbolaria.
- Juan Jose Lapitz, sukaldaria.
- Xabier Lapitz, kazetaria.
- Unai Emeri, futbolari eta entrenatzailea.
- Sorotan Bele, zeltiar musika taldea.
Herritik kanpo jaiotako hondarribiarrak
Hondarribiak bere ingurune eta lasaitasunagatik betidanik jende asko erakarri du bertan bizitzera. Haien artean honakoak:
- Salbador Zapirain Ataño
- Alfonso Sastre
- Nestor Basterretxea
- Txabi Basterretxea
- Eva Forest
- Andrés Vilariño
- Klaudio Otaegi
- Jose Maria Etxaburu Kamiñazpi
- Arantxa Urretabizkaia
Musika taldeak
Ekonomia
Arrantza
Hondarribiko arrantza-portua baxurako azpisektorean baizik ez da aritzen. Ontziak bi arrantza-motakoak ditu: ur azaleko arrantza (inguraketa-arrantza eta beita biziko atun-arrantza) eta artisau-arrantza (hegaluzerako eta legatzerako ontziak).
Hondarribiko arrantza-flota 2002. urtean 28 itsasontziz osatua zen. Horietako %39,5, hau da, 15 ontzi (69 marinel), artisau-arrantzakoak ziren, eta gainerako % 60,5a, hots, 23 ontzi (312 marinel), azaleko arrantzan aritzen ziren.
Hondarribiko arrantza-flotak gehien harrapatzen dituen espezieak hauek dira: lehenbizi berdela, eta gero atuna, sardina, hegaluzea eta txitxarroa.
Komunikabideak eta azpiegiturak
- Aireportua: Zerbitzuak eskaintzen dizkie Donostialdeako eta Bidasoaldeako hiritarrei.
- Arrantza portua: Euskal Herriko kairik garrantzitsuenetarikoa da.
- Kirol portua
Kanpo loturak
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Hondarribia |
- Hondarribiko Udala (Gaztelaniaz) (Frantsesez) (Ingelesez) (Katalanez)
Hondarribiko auzoak | ||
---|---|---|
Akartegi • Alde Zaharra • Amute-Kosta • Arkolla • Gornutz • Jaitzubia • Mendelu • Portua • Puntalea • Zimizarga |
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).