Maiatzaren 28

Maiatzaren 28a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta berrogeita zortzigarren eguna da, 149garrena bisurteetan. 217 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Agustin Gainza Jaiotza: Basauri, 1922 Heriotza: 1995eko urtarrilak 6 Carlos Soltxaga Jaiotza: Tafalla, 1944 María Bayo Jaiotza: Fitero, 1961 Luis Orgaz Jaiotza: Gasteiz, 1881 Heriotza: 1946ko urtarrilak 31 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Kylie Minogue Jaiotza: Melbourne, 1968 Ian Fleming Jaiotza: Q124184, 1908 Heriotza: 1964ko abuztuak 12 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Maiatzaren 28ko jaiotzak Louis Agassiz • Rudy Giuliani • Marco Rubio • Cao Pi • John Fogerty • Sepp Dietrich • Kyle Walker • John Stones • Carroll Baker • Alexandre Lacazette • Maeve Binchy • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Eduardo Sanz Escartín Jaiotza: 1855eko abenduak 8 Heriotza: Donostia, 1939 Luis Maria Larrea Jaiotza: 1918ko apirilak 19 Heriotza: Bilbo, 2009 Jacques Bela Jaiotza: 1586ko otsailak 15 Heriotza: Maule, 1667 Jon Txakartegi Jaiotza: 1899ko maiatzak 16 Heriotza: Mountain Home, 1986 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Maya Angelou Jaiotza: 1928ko apirilak 4 Heriotza: Winston-Salem (Ipar Carolina), 2014 Eduardo VIII.a Erresuma Batukoa Jaiotza: 1894ko ekainak 23 Heriotza: Neuilly-sur-Seine, 1972 Anne Brontë Jaiotza: 1820ko urtarrilak 17 Heriotza: Scarborough, 1849 Alfred Adler Jaiotza: 1870eko otsailak 7 Heriotza: Aberdeen, 1937 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Maiatzaren 28ko heriotzak John Russell, 1st Earl Russell • John Lubbock, 1st Baron Avebury • Audie Murphy • Luc de Clapiers, marquis de Vauvenargues • Stefan Wyszyński • Boris Kustodiev • Jörg Immendorff • Joan Blaeu • Viktor Kulikov • Prince Frederick Charles of Hesse • Phil Hartman • Eskuz gaurkotu

Gertaerak 1963 - Lurrikara eta ondorengo tsunami batek (irudian) 30.000 hildako eragin zituen Pakistanen. 1978 - Abortua legeztatu zen Italian. 1985 - Belgikako Heyssel futbol zelaian zale italiar eta britainiarren arteko istiluetan 38 hildako izan ziren. 1987 - Mathias Rust 18 urteko alemaniar pilotuak hegazkinez Mendebaldeko Alemaniatik abiatu eta Sobietar Batasunaren aire-segurtasun sistemak sahieztuz Moskuko Plaza Gorrian lurrartzea lortu zuen. 2008 - Nepalek errepublika aldarrikatu zuen 240 urteko monarkiari amaiera emanez. + Gertaera gehiago... Egutegia << Maiatza >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2019 Aurreko eta hurrengo urteetan 2016: larunbata 2017: igandea 2018: astelehena 2020: osteguna 2021: ostirala 2022: larunbata Izendegia Santutegia: German Pariskoa, Gilen I.a Gellonekoa, Ubaldesca Taccini, Justi Urgellekoa Seaska egutegia: Loinaz/Loinatz eta Kerman/Xerman.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1995eko Nafarroako Parlamenturako hauteskundeak.
• 2006 - Bikote bat hilik agertu zen tiroz hilda Barakaldoko Basatxu gunean.
• 2007ko Nafarroako Parlamenturako hauteskundeak.

Mundua

• 722 - Pelaio izeneko noble batek mendira ihes egin zuen jarraitzaile talde batekin batera. Covadonga inguruan Segada bat egin zion atzetik zihoan patruila bati, eta denak hil zituen.
• 1291 - Gurutzatuek Akre galdu zuten, Jerusalemgo Erresuma Latindarraren azken gotorleku nagusia.
• 1963 - Lurrikara eta ondorengo tsunami batek 30.000 hildako eragin zituen Pakistanen
• 1978 - Abortua legeztatu zen Italian.
• 1985 - Belgikako Heysel futbol zelaian zale italiar eta britainiarren arteko istiluetan 40 hildako.
• 1987 - Mathias Rust 18 urteko alemaniar pilotuak hegazkinez Mendebaldeko Alemaniatik abiatu eta Sobietar Batasunaren aire-segurtasun sistemak sahieztuz Moskuko Plaza Gorrian lurrartzea lortu zuen.
• 1998 - Bartolome La Rubia Muñoz "Bartolin" ezizenez ezaguturiko Alderdi Popularreko Jaengo zinegotziak ETAk bahitu zuela sinestarazi zituen komunikabideak. Ondoren bahiketa La Rubiak asmaturiko gezurra izan zela frogatu zen.
• 2006 - Alvaro Uribe aukeratu zuten berriro Kolonbiako lehendakari.
• 2008 - Nepalek errepublika aldarrikatu zuen 240 urteko monarkiari amaiera emanez.
• 2013 - Turkian protestaldiak hasi ziren, ia hiru hilabetez luzatu zirenak.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2010 - Aitzpea Goenaga izendatu zuten Etxepare Institutuko zuzendari.

Kirolak

Euskal Herria

• 2017ko Esku Huskako Buruz Buruko Pilota Txapelketa Nagusiaren Finala: Bengoetxea VI.a leitzarrak Irribarria aramarra 22-18ko emaitzaz Bizkaia pilotalekuan garaitu zuen.

Mundua

• 2011 - Londresen, Ingalaterra, Bartzelonako futbol taldea bere laugarren Txapeldunen liga irabazten du Manchester Uniteden aurka Wembley Stadiumean.
• 2017ko Italiako Giroa: Tom Dumoulin herbeherear txirrindularia garaile.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1801 - Castor Andetxaga, bizkaitar militar karlista (h. 1874).
• 1812 - Jose Antonio Uriarte, euskal idazlea eta itzultzailea (h. 1869).
• 1841 - Luis Dabán, nafar ofiziala (h. 1892).
• 1843 - Jose Maria Lizana, Casa Torreko markesa, bizkaitar politikari kontserbador eta idazlea (h. 1911).
• 1875 - Fernando Elosu, lapurtar idazle eta mediku anarkista (h. 1941).
• 1881 - Luis Orgaz, arabar militarra (h. 1946).
• 1891 - Pierre Jauregi, baxenafar errugbilaria (h. 1931).
• 1901 - Justo Mokoroa, gipuzkoar apaiza eta euskal idazlea (h. 1990).
• 1906 - Elbira Zipitria, gipuzkoar maistra, ikastolen sortzaileetarikoa, euskararen sustatzaile eta emakumeak baztertzearen kontrako borrokalaria (h. 1982).
• 1908 - Pierre Bordazarre, Etxahun-Iruri, euskal idazlea, musikaria, eta pastoralgilea (h. 1979).
• 1920 - Jesus Atxa, Bizkaiko eta Nafarroako ikastolen sortzailea (h. 2007).
• 1922 - Agustin Gainza, Piru Gainza, Bilboko Athletic Klubeko jokalaria (h. 1995).
• 1930 - Ibone Belaustegigoitia, euskal kirolari ohia, tranpolin jauzietan aditua.
• 1944 - Carlos Soltxaga, nafar ekonomialaria eta politikaria.
• 1948 - Juan Luis Irazusta, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1954 - Agustín Reche, bizkaitar margolari hiperrealista, Guadixen.
• 1956 - Iñigo Sanz de Ormazabal, donostiar liburuzaina (h. 2009).
• 1958 - Juan Carlos Pérez, euskal musikaria, Itoiz taldeko abeslari eta gitarra-jole ohia.
• 1961 - María Bayo, nafar sopranoa.
• 1976 -
  • Xabier Berzosa, gipuzkoar zinema ekoizlea.
  • Aitziber Juaristi, Tzibi, bizkaitar futbolaria.
• 1983 - Mikel Martins, gipuzkoar futbolaria.
• 1992 - Olatz Aldalur, traineru estropadetako gipuzkoar patroia.
• 1993 - Mikel Aristi, gipuzkoar txirrindularia.
• 1996 - Cristina Molinuevo, arabar saskibaloi jokalaria.

Mundua

• 1369 - Muzio Sforza, Indartsua , italiar condottieroa (h. 1424).
• 1371 - Joan I.a Borgoinakoa, Borgoinako dukea (h. 1419).
• 1514 - Shimazu Takahisa, Shimazu klaneko hamabosgarren buruzagia (h. 1571).
• 1524 - Selim II.a, Otomandar Inperioko sultana (h. 1574).
• 1660 - Jurgi I.a Erresuma Batukoa, Erresuma Batua eta Britainiar Jabegoen erregea (h. 1727).
• 1738 - Joseph Ignace Guillotin, frantziar mediku eta politikaria (h. 1814).
• 1759 - William Pitt Gaztea, ingeles politikaria (h. 1806).
• 1779 - Thomas Moore, irlandar olerkaria (h. 1852).
• 1786 - Louis McLane, estatubatuar abokatu eta politikaria (h. 1857).
• 1853 - Carl Larsson, suediar margolaria, Arts and Crafts mugimenduaren kidea (h. 1919).
• 1866 - Franz von Bayros, austriar ilustratzaile eta marrazkilaria, dekadentismo mugimenduko partaidea (h. 1924).
• 1867 - Detlof von Winterfeldt, alemaniar jeneral eta agregatu militarra, Compiègneko Armistizioaren sinatzailetako bat izateagatik ezaguna (h. 1940).
• 1879 - Milutin Milanković, serbiar ingeniari zibil eta geofisikaria (h. 1958).
• 1884 - Edvard Beneš, Txekoslovakiako presidentea (h. 1948).
• 1887 - Jim Thorpe, estatubatuar kirolaria (h. 1953).
• 1889 - Richard Réti, txekiar xakelaria (h. 1929).
• 1900 - Park Heon-yeong, korear ekintzaile independentista eta komunista, filosofo eta politikaria.
• 1905 - Sada Abe, japoniar geisha, bere amorantea itota hil eta ondoren ernalkinak moztu zizkiona (h. 1970 ondoren).
• 1908 - Ian Fleming, ingeles idazlea, James Bond pertsonaiaren sortzailea (h. 1964).
• 1912 -
  • Ruby Payne-Scott, australiar fisikari eta astronomoa, erradiofisikan eta irrati-astronomian aitzindarietako bat (h. 1981).
  • Patrick White, australiar idazlea, 1973ko Literaturako Nobel Saria (h. 1990).
• 1917 - Barry Commoner, estatubatuar biologo, ekologo eta pedagogoa (h. 2012).
• 1923 - György Ligeti, hungariar-austriar musikagilea (h. 2006).
• 1925 -
  • Bülent Ecevit, Turkiako presidentea (h. 2006).
  • Dietrich Fischer-Dieskau, alemaniar opera-abeslaria, baritonoa (h. 2012).
• 1930 - Edward Seaga, Jamaikako lehen ministroa (h. 2019).
• 1932 - Chiquito de la Calzada, espainiar aktore, abeslari eta umorista (h. 2017).
• 1938 - Jerry West, NBAko estatubatuar saskibaloi-jokalari ohia.
• 1940 - Hiroshi Katayama, japoniar futbolaria.
• 1941 -
  • Ivan Brzić, serbiar futbol jokalari eta entrenatzailea, Osasuna taldea lehenbiziko aldiz UEFArako sailkatzea lortu zuena (h. 2014).
  • Diego Puerta, espainiar toreatzailea (h. 2011).
• 1942 - Stanley Prusiner, estatubatuar biokimikaria eta neurologoa, 1997ko Medikuntzako Nobel Saria.
• 1944 - Sondra Locke, estatubatuar aktore, zinema zuzendari eta abeslaria (h. 2018).
• 1947 - Zahi Hawass, munduko egiptologorik ospetsuenetako bat.
• 1959 - Ramón d'Andrés, espainiar hizkuntzalaria, asturieraren ikasketa eta ikerketan jarduteagatik ezaguna.
• 1960 -
  • Takashi Mizunuma, japoniar futbolari ohia.
  • Pastora Vega, espainiar aktorea.
• 1966 - Fernando Elortondo, argentinar palari ohia.
• 1968 - Kylie Minogue, australiar abeslari, aktore eta diseinatzailea.
• 1971 - Isabelle Carré, frantziar aktorea.
• 1972 - Chiara Mastroianni, franko-italiar aktorea eta abeslaria.
• 1974 - Romain Duris, frantziar antzezlea.
• 1982 - Alexa Davalos, estatubatuar aktorea.
• 1985 - Carey Mulligan, ingeles aktore eta abeslaria.
• 1992 - Gaku Shibasaki, japoniar futbolaria.
• 1993 - Masashi Kamekawa, japoniar futbolaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1462 - Luis II.a Beaumontekoa, Nafarroako kondestablea (j. 1412).
• 1667 - Jacques Bela, zuberoar legegizona (j. 1586).
• 1891 - Krispin Beobide, euskal idazlea (j. 1848).
• 1900 - Felipe Dugiols, gipuzkoar militarra (j. 1837).
• 1937 - Víctor Barguilla, Barakaldon bizi izandako errioxar bizargina eta aktorea, Palentzian fusilatua (j. 1899).
• 1938 - José Gállego Aragüés, espainiar militarra, Eusko Gudarosteko teniente koronela, Derion fusilatua (j. 1893).
• 1939 -
  • Victor Pierre Dubarat, lapurtar apaiz eta historialaria, Pauen (j. 1855).
  • Eduardo Sanz Escartín, nafar soziologoa eta politikaria (j. 1855).
• 1952 - Martzelino Baskaran, Sumendixa, gipuzkoar armagile eta politikaria.
• 1979 - Miguel Intxaurrondo, euskal idazle eta apaiza (j. 1879).
• 1986 - Jon Txakartegi, Takolo, bizkaitar joalea, Idahoko euskal komunitatearen animatzailea, Mountain Homen (j. 1899).
• 2004 - Juan Artzamendi, gipuzkoar musikagilea (j. 1927).
• 2008 - Alfonso Rodríguez Aldabe, nafar diplomazialari eta intelektuala (j. 1911).
• 2012 - Jose Maria Knörr, arabar enpresaburua, Kas freskagarri konpainiaren sortzailea (j. 1916).
• 2018 - Iñaki Gil Diaz de Argote, arabar aizkolari eta harri-jasotzailea (j. 1963).

Mundua

• 1357 - Alfontso IV.a Portugalgoa, Portugalgo erregea (j. 1291).
• 1509 - Caterina Sforza, italiar aristokrata (j. 1463).
• 1556 - Saitō Dōsan, japoniar daimyōa (j. 1494).
• 1575 - Sofia Jogalia Poloniakoa, Jogalia dinastiako kidea, Poloniako printzesa eta Brunswick-Wolfenbütteleko dukesa ezkontidea (j. 1522).
• 1787 - Leopold Mozart, alemaniar konpositorea, Wolfgang Amadeus Mozarten aita (j. 1719).
• 1802 - Louis Delgrès, martinikar ofizial mulatoa, Napoleonek esklabotza berrezartzearen aurkako borroka zuzendu zuena (j. 1766).
• 1805 - Luigi Boccherini, italiar konpositore eta txelo-jotzailea (j. 1743).
• 1836 - Anton Reicha, txekiar-frantziar musikagilea eta teoria-egilea (j. 1770).
• 1843 - Noah Webster, estatubatuar kazetari eta lexikografoa (j. 1758).
• 1849 - Anne Brontë, ingeles eleberrigilea (j. 1820).
• 1910 - Kálmán Mikszáth, hungariar eleberrigile, kazetari eta politikaria (j. 1847).
• 1912 - Paul Emile Lecoq de Boisbaudran, frantziar kimikaria (j. 1838).
• 1916 - Ivan Franko, ukrainiar poeta eta literatur-kritikaria (j. 1857).
• 1937 - Alfred Adler, austriar sendagile eta psikologoa (j. 1870).
• 1958 - Amador Palma, euskal atleta (j. 1902).
• 1968 - Kees Van Dongen, holandar jatorriko frantziar margolaria (j. 1877).
• 1972 - Eduardo VIII.a Erresuma Batukoa, Erresuma Batuko erregea (j. 1894).
• 1980 - Rolf Nevanlinna, finlandiar matematikaria (j. 1895).
• 1981 - Mary Lou Williams, estatubatuar jazz piano-jotzaile eta musikagilea (j. 1910).
• 1985 - Georges Devereux, estatubatuar psikoanalista eta etnologoa (j. 1908).
• 1990 -
  • Giorgio Manganelli, italiar idazlea (j. 1922).
  • Taiichi Ohno, japoniar negozio gizona, Toyotismoaren aitatzat hartua (j. 1912).
  • Hussein Onn, Malaysiako lehen ministroa (j. 1922).
• 1998 - Giovanni Valetti, italiar txirrindularia (j. 1913).
• 2001 - Francisco Varela, txiletar neurobiologoa eta filosofoa (j. 1946).
• 2003 - Ilya Prigogine, belgikar kimikaria, 1977ko Kimikako Nobel Saria (j. 1917).
• 2004 - Umberto Agnelli, automobilgintzako italiar enpresaria (j. 1934).
• 2009 - Lenrie Peters, gambiar zirujau, eleberrigile eta olerkaria (j. 1932).
• 2010 - Gary Coleman, estatubatuar aktorea (j. 1968)
• 2014 -
  • Maya Angelou, estatubatuar poeta, eleberrigilea, aktorea eta eta eskubide zibilen aldeko ekintzailea (j. 1928).
  • Azlan Shah Perakekoa, Perakeko sultana eta Malaysiako erregea (j. 1928).
• 2018 -
  • María Dolores Pradera, espainiar abeslari eta aktorea (j. 1924/26).
  • Jens Christian Skou, daniar kimikaria, 1997ko Kimikako Nobel saria (j. 1918).
  • Ola Ullsten, Suediako lehen ministroa (j. 1931).
• 2019 -
  • Kamel Eddine Fekhar, Aljeria erdialdeko M'zab haraneko mozabita amazig berebereen buruzagia (j. 1963).
  • Apolo Nsibambi, Ugandako lehen ministroa (j. 1940).
  • Edward Seaga, Jamaikako lehen ministroa (j. 1930).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Loinaz/Loinatz eta Kerman/Xerman.
• Espainiar Indar Armatueneguna

Maiatzaren 27 | Urteko egutegi | Maiatzaren 29