Gibelzuri orrizabal
| Gibelzuri orrizabala | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Russulales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Russulaceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Russula | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Russula delica Fr., 1838 | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Gibelzuri orrizabala (Russula delica) Russulaceae familiako onddoa da.[1]
Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kapela: 7 eta 20 cm arteko diametrokoa. Hasieran hemisferikoa, gero inbutu formakoa, erdian oso nabarmen hondoratua. Ertza gingilduna (lobulatua) eta barrurantz begira. Kolore zurikoa edo okre zikinekoa. Erdian orban arre edo marroiak ditu, ertz argiagoa eta batzuetan apur bat pitzatua. Ilegabea, lehorra eta matea. Azala berriz ezin da bereiztu. Oro ar, landare hondarren eta lurrez erdi estalita agertzen da.
Orriak: Ez oso dekurrenteak eta sabeldunak. Kolore zurixkakoak edo krema-argi zikinak, marroiz zikintzen dira zahartzean edo ertzak igurtzitzean.
Orri dekurrenteak: Hanka ukitzeaz gain, beherantz jarraitzen duten orriak.
Hanka: Laburra, trinkoa, gogorra, zilindrikoa eta oinarrirantz mehetua. Zuria, orban irregular arrexkak ditu.
Haragia: Zuria, baina airearekin kontaktuan dagoenean, ordu batzuetara tonalitate arreak edo arrosak hartzen ditu. Oso hauskorra eta gogorra. Fruta gaztearen usaina baina zahartuaz arrainarena hartuaz joaten da. Zapore mina.[2]
Etimologia: Latinetik dator russula hitza, russus-etik, gorriaren txikigarritik: Apur bat gorrixka, kolore gorria daukatelako russula generoko espezie askok. Delica berriz, delicor-etik dator, adorerik gabe, latex gabe.
Jangarritasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erdipurdikoa, kontsumitzeko denbora luzean egosi behar da.[3]
Nahasmen arriskua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Orriak urdin-berdexka zurbilez tindatuta (batez ere oinaren ondoan) dituen Russula chlotoides-arekin. Autore batzuentzat espezie bera da. Lactarius vellereus eta Lactarius piperatus espeziekin, baina hauek latexa edo esnea dute haustean. Russula pseudodelica-rekin, kolore horixka du, baita gorrixka ere.[4]
Sasoia eta lekua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udaberri amaieratik udazkenera arte. Oso ohikoa konifero eta hosto-zabal basoetan. Kare-lurretan edo neutroetan. Erdi lurperatuta agertzen da. Desegitean, Asterophora parasitica agertzen da perretxiko honen gainean.[5]
Banaketa eremua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Europa, Britania Handia eta Asia.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Lotina, Roberto. (1985). Mil setas ibericas. Diputacion foral de vizcaya, 130 or. ISBN 84-505-1806-7..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 382 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 497 or. ISBN 84-404-0530-8..
- ↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 383 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q843177
Multimedia: Russula delica / Q843177
Espezieak: Russula delica