Astaputz berunkara
Astaputz berunkara | |
---|---|
Sailkapen zientifikoa | |
Erreinua | Fungi |
Klasea | Agaricomycetes |
Ordena | Agaricales |
Familia | Agaricaceae |
Generoa | Bovista |
Espeziea | Bovista plumbea Pers., 1795 |
Astaputz berunkara edo otsoputz txikia (Bovista plumbea) Agaricaceae familiako onddo espezie bat da.[1] Gaztetan bakarrik kontsumi daiteke, gleba zuria denean, nahiz eta kalitate kaskarrekoa, oretsua, eta mingotsa izan. Arrautza-irinetan pasatuta edo bir-ineztatua, baita zuzenean frijituta ere. Kontuz ibili behar da ez apurtzeko, gleba erraz desegiten baita.
Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Karpoforoa: Oinik gabeko errezeptakulua, 2 eta 5 cm arteko diametrokoa. Hasieran globo formakoa, gero pixka bat zapaldu. Exoperidioa oso lodia, zuria, leuna eta hauskorra da, puska handietan apurtzen da. Endoperidioa papirazeoa da, mehea, lehenbizi zuria, gero gris-berun kolorekoa, goiko aldean zulo bat irekitzen zaio, ostioloa deitzen zaio, apikulatua, ia zirkularra eta nahiko txikia.
Haragia: Gleba, hasieran zuria eta trinkoa, gero horixka, ondoren oliba-arrea eta, azkenik, arre-purpura ilun koloreko hauts-itxurakoa bihurtzen da.[2]
Etimologia: Bovista terminoa buff-fist-etik dator, hau da, vesciako dialekto alemaniarretik. Plumbea epitetoa latinetik dator, berunaren kolorekoa, esan nahi duen "plumbeus" hitzetik. Onddo helduak hartzen duen koloreagatik.
Jangarritasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sukaldaritzarako baliorik gabea. Gleba zuria duenean jan daiteke.[3]
Nahasketa arriskua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bovista nigrescens delakoarekin.[4]
Sasoia eta lekua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nahiko arrunta udan eta udazkenean, belardietan: zelaiak, larreak, bide bazterrak, etab.[5]
Banaketa eremua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Amerika osoa, Europa, Errusia, Kazakhstan, Kirgizistan, Kaukasia, Japonia, Australia, Zeelanda Berria.
Erreferentzia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 691 or. ISBN 84-404-0530-8..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 508 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 593 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palazon Lozano Fernando,. (2006). Setas para todos. JoseLuis Añanos Echo Editorial Pirineo, 620 or. ISBN 84-87997-86-4..