Tripakilun ezkatatsu
| Tripakilun ezkatatsua | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Thelephorales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Bankeraceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Sarcodon | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Sarcodon imbricatus P.Karst., 1881 | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Tripakilun ezkatatsua (Sarcodon imbricatus) Bankeraceae familiako onddo espezie bat da.[1] Euskal Herrian jangarri gisa baztertu egiten da, ale oso gazteak izan ezik, horiei arantzak eta egositako ur garratza kendu ondoren. Baina Europa ekialdean lehortu egiten da eta industrialki erabili, gozagarriak eta pateak ekoizteko.
Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kapela: Tamaina handikoa, 8 eta 25 cm arteko diametrokoa, ezkata zentrokide handiz estalita dago, gris-marroi edo arre ilun kolorekoak. Haragitsua, lodia, ganbila, ondoren laua eta zabaldua.
Orratzak: Ez du orririk, orratz moduko batzuk ditu zabal samar, dekurrenteak, hauskorrak, errauts kolorekoak, zahartzean ilundu egiten dira.
Orratz dekurrenteak: Hanka ukitzeaz gain, beherantz jarraitzen duten orratzak
Hanka: Ilegabea, leuna, laburra, lodia, gris-marroia edo arre ilun kolorekoa.
Haragia: Zurixka, gero arre iluna, sendoa, zaila. Zapore mingotsa eta usain desatsegina dute ale helduek.[2]
Etimologia: Sarcodon terminoa grekotik dator eta arantza haragitsuekin esan nahi du. Imbricatum epitetoa berriz latinetik dator, "imbricatus" hitzetik, hau da, teilak bezala jarrita. Kapelaren ezkatetatik.
Jangarritasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Honen mingostasuna eta usain desatsegina direla eta, ale helduak ezin dira jan.[3]
Nahasketa arriskua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sarcodon leucopus delakoarekin, honek kapela leuna du eta txikoriaren usaina. Sarcodon fuligineo-violaceus espeziarekin, bioleta kolorekoa, probatzean, eztarrian itolarri sentsazioa uzten du. Sarcodon scabrosus perretxikoarekin, urria, honen hankaren oinarriko haragia, urdin- berdexka kolorekoa da.[4]
Sasoia eta lekua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udaren amaieran eta udazkenean, nahiko ohikoa da, taldeka edo zirkuluetan, koniferoen basoetan.[5]
Banaketa eremua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ipar Amerika, Europa kontinentala, Errusia, Kazakhstan, Japonia, Australia, Kaukasia, Himalaiako eremua.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). [. Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. ] Iberduero, 605 or. ISBN 84-404-0530-8..
- ↑ (Gaztelaniaz) Kutxa Fundazioa Sozial eta Kulturala. (1992). Euskal Herriko perretxikoak. Litografía Danona s. coop.ltda., 47 or. ISBN 84-7173-211-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palazon Lozano Fernando. (2006). Setas para todos. JoseLuis Añanos Echo Editorial Pirineo, 454 or. ISBN 84-87997-86-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 575 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q262105
Multimedia: Sarcodon imbricatus / Q262105