1896

1896. urtea
Kronologia
Mendeak	XVIII.a • XIX.a • XX.a
Hamarkadak	1870(e)koa • 1880(e)koa • 1890(e)koa • 1900(e)koa • 1910(e)koa
Urteak	1893  • 1894  • 1895 • 1896 • 1897 • 1898 • 1899
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1896 MDCCCXCVI
Ab urbe condita	2649
Armeniar egutegia	1345 ԹՎ ՌՅԽԵ
Bahá'í egutegia	52 – 53
Bengaliar egutegia	1303
Berber egutegia	2846
Egutegi budista	2440
Myanmarko egutegia	1258
Bizantziar egutegia	7404 – 7405
Koptoen egutegia	1612 – 1613
Etiopiar egutegia	1888 – 1889
Hebrear egutegia	5656 – 5657
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1952 – 1953
Shaka Samvat	1818 – 1819
Kali Yuga	4997 – 4998
Iraniar egutegia	1274 – 1275
Islamiar egutegia	1313 – 1314
Japoniar egutegia	Meiji 29 (明治29年)
Korear egutegia	4229
Thailandiar eguzki egutegia	2439
Holozeniar egutegia	11896

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Arte eta kultura

• Otsailaren 1a - La bohème (euskaraz: bohemiarra), Giacomo Pucciniren musika eta Luigi Illica eta Giuseppe Giacosaren libretoa duen opera estreinatu zen Turingo Teatro Region.

Zientzia eta teknologia

• Filoxera lehendabizikoz agertu zen Nafarroa Garaian, Etxaurin hain zuzen ere.
• Urtarrilaren 23a - Wilhelm Rontgenek X izpiak aurkitu zituen.

Kirolak

• Pierre de Coubertinek Nazioarteko Olinpiar Batzordea sortu zuen Parisen, Olinpiar Jokoak berpizteko helburuarekin.
• 1896ko Olinpiar Jokoak (Atenas, Grezia; Apirilaren 6a - Apirilaren 15a):
  • Olinpiar Joko modernoen lehenengo edizioa izan ziren.
  • 241 kirolarik hartu zuten parte 9 kirol ezberdinetan.
  • Joko hauetan ez zen izan euskal herritar kirolaririk.

Jaiotzak

Urtarrila-otsaila

• Urtarrilaren 2a - Dziga Vertov, sobietar zinema zuzendari, operatzaile eta dokumentalista (h. 1954).
• Urtarrilaren 4a - André Masson, frantziar margolaria (h. 1987).
• Urtarrilaren 8a - Jaromír Weinberger, txekiar musikagilea (h. 1967).
• Urtarrilaren 12a - Boris Skossyreff, Andorrako errege izendatutako errusiar abenturazale eta espia (h. 1989).
• Urtarrilaren 14a - John Dos Passos, estatubatuar idazle eta margolaria (h. 1970).
• Urtarrilaren 20a - Elmer Diktonius, suediera eta finlandieraz idazten zuen finlandiar poeta (h. 1961).
• Urtarrilaren 23a - Karlota Luxenburgokoa, Luxenburgoko dukesa (h. 1985).
• Urtarrilaren 26a - Leon Huegun, Txikito de Aia, gipuzkoar aizkolaria.
• Urtarrilaren 27a - Agustín Muñoz Grandes, espainiar militar eta politikaria, Espainiako Gerra Zibilean Nafarroako II. Brigadaren agintaria (h. 1970).
• Otsailaren 1a - Anastasio Somoza García, Nikaraguako presidente eta diktadorea (h. 1956).
• Otsailaren 2a - Ramón Bengarai, euskal sindikalista eta politikaria (h. 1936).
• Otsailaren 2a - Ramón Franco, espainiar politiko, militar eta pilotua (h. 1938).
• Otsailaren 3a - Johannes Urzidil, alemanezko idazle, olerkari eta kazetari txekiarra (h. 1970).
• Otsailaren 4a - Friedrich Hund, alemaniar fisikaria (h. 1997).
• Otsailaren 17a - Jesús Valdés, nafar militarra, Espainiako Lehor Armadako teniente-koronela (h. 1963).
• Otsailaren 19a - André Breton, frantziar idazle eta poeta, surrealismoaren sortzaile nagusia (h. 1966).
• Otsailaren 20a - Henri de Lubac, frantziar apaiz katoliko, teologo, jesulagun eta kardinala (h. 1991).
• Otsailaren 22a - Peter Cheyney, ingeles eleberrigilea (h. 1951).
• Otsailaren 24a - Richard Thorpe, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1991).
• Otsailaren 25a - Pablo Arozena, nafar kaputxino, misiolari eta euskal idazlea (h. 1964).
• Otsailaren 25a - Ida Noddack, alemaniar kimikari eta fisikaria, fisio nuklearra aipatu zuen lehen zientzialaria (h. 1978).
• Otsailaren 28a - Jaime Camps, euskal atleta (h. 1921).
• Otsailaren 28a - Philip Showalter Hench, estatubatuar sendagilea, 1950eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1965).
• Otsailaren 29a - Morarji Desai, Indiako lehen ministroa (h. 1995).
• Otsailaren 29a - William Augustus Wellman, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1975).

Martxoa-apirila

• Martxoaren 3a - Hélène Elizaga, lapurtar margolaria (h. 1981).
• Martxoaren 5a - Odon Apraiz, gasteiztar hizkuntzalaria eta Euskaltzaindiaren sortzailea (h. 1984).
• Martxoaren 5a - Lotte Eisner, alemaniar-frantziar zinemagilea (h. 1983).
• Martxoaren 6a - Norodom Suramarit, Kanbodiako erregea (h. 1960).
• Martxoaren 8a - Florentina Tasende, ANV-EAE alderdiko bizkaitar politikaria (h. 1967)
• Martxoaren 15a - José María Jauregi, Penaltyen erregea, bizkaitar futbolaria (h. 1988).
• Martxoaren 17a - Pedro Joxe Iguain, gipuzkoar musikagilea (h. 1979).
• Martxoaren 18a - Jose Ariztimuño, Aitzol, tolosar idazle, kazetari eta elizgizon abertzale eta euskaltzalea (h. 1936).
• Martxoaren 24a - Segundo Olaeta, bizkaitar musikaria eta koreografoa (h. 1971).
• Martxoaren 29a - Wilhelm Ackermann, alemaniar logikari matematikoa (h. 1962).
• Martxoaren 29a - Francisco López Sanz, nafar kazetari eta politikari karlista (h. 1977).
• Apirilaren 1a - Carlos Ruiz del Castillo, gipuzkoar legelari eta politikaria (h. 1984).
• Apirilaren 5a - Fernando García Mercadal, espainiar arkitektoa (h. 1985).
• Apirilaren 7a - Hugo Dyson, Inklings taldeko partaidea eta Ingelesaren ikertzailea (h. 1975).
• Apirilaren 7a - Benny Leonard, estatubatuar boxeolaria, historiako hoberenetakoa (h. 1947).
• Apirilaren 9a - Daniel Garbizu Salaberria, euskal poeta eta bertso jartzailea (h. 1984).
• Apirilaren 14a - Ramón Egiazabal, euskal herritar futbolaria (h. 1939).
• Apirilaren 15a - Nikolai Semionov, errusiar fisikari eta kimikaria, 1956ko Kimikako Nobel Saria (h. 1986).
• Apirilaren 16a - Tristan Tzara, errumaniar-frantziar olerkigile eta saiakera-idazlea, dadaismoaren sortzaileetako bat (h. 1963).
• Apirilaren 16a - Fernando Urkia, nafar elizgizona, euskal idazlea eta musikagilea (h. 1959).
• Apirilaren 17a - Anizeto Olano, Amaialde, gipuzkoar idazle kaputxinoa (h. 1966).
• Apirilaren 18a - Xabier Lizardi, zarauztar olerkaria (h. 1933).
• Apirilaren 23a - Margaret Kennedy, ingeles idazlea (h. 1967).
• Apirilaren 23a - Charlie Rivel, kataluniar pailazoa, zirkuaren historiako ospetsuenetako bat (h. 1983).
• Apirilaren 27a - Wallace Carothers, estatubatuar kimikaria (h. 1937).

Maiatza-ekaina

• Maiatzaren 1a - Mark Wayne Clark, estatubatuar jenerala (h. 1984).
• Maiatzaren 1a - Carlos Landi Sorondo, gipuzkoar paisaia-egilea, kartel-egilea, grabatzailea, dekoratzailea eta ilustratzailea (h. 1974).
• Maiatzaren 7a - Pavel Aleksandrov, errusiar matematikaria (h. 1982).
• Maiatzaren 9a - Gregorio Suberbiola, nafar sindikalista anarkista (h. 1924).
• Maiatzaren 11 - Mari Sandoz, estatubatuar idazlea, biografoa eta irakaslea (h. 1966).
• Maiatzaren 30a - Howard Hawks, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1977).
• Ekainaren 3a - Isaac Puente, euskal herritar sendagilea eta anarkismoaren teorialaria (h. 1936).
• Ekainaren 6a - Italo Balbo, italiar politikari faxista eta mariskala (h. 1940).
• Ekainaren 6a - Paulina Ramos, Emakume Abertzale Batzaren kidea eta Bilboko udal-eskoletako irakaslea.
• Ekainaren 7a - Robert S. Mulliken, estatubatuar kimikari eta fisikaria, 1966ko Kimikako Nobel Saria (h. 1986).
• Ekainaren 7a - Imre Nagy, Hungariako lehen ministroa, Hungariako heroi nazionaltzat hartua (h. 1958).
• Ekainaren 19a - Wallis Simpson, Windsorko dukesa,, estatubatuar socialitea, Eduardo VIII.a Erresuma Batukoarekin ezkondu zena (h. 1986).
• Ekainaren 21a - Koldobika Jauregi, Jautarkol, euskal idazle zarauztarra (h. 1971).
• Ekainaren 24a - Juana Tejedor Garrastazu, 108 urte eta 336 egun bizi izandako euskal herritarra (h. 2005).

Uztaila-abuztua

• Uztailaren 8a - Sidney Janis, estatubatuar arte-bildumagilea (h. 1989).
• Uztailaren 11 - Émile Seitz, lapurtar politikaria (h. 1981).
• Uztailaren 14a - Buenaventura Durruti, espainiar sindikalista eta anarkista iraultzailea (h. 1936).
• Uztailaren 16a - Fausto Arotzena, Gipuzkoako Aldundiko artxibozaina (h. 1980).
• Uztailaren 16a - Trygve Lie, norvegiar politikaria, Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia (h. 1968).
• Uztailaren 19a - Archibald Joseph Cronin, ingeles eleberrigilea (h. 1981).
• Uztailaren 21a - Jean Rivier, frantziar musikagilea (h. 1987).
• Uztailaren 25a - Josephine Tey, eskoziar idazlea (h. 1952).
• Uztailaren 29a - William Cameron Menzies, estatubatuar zinema zuzendari, arte zuzendari eta ekoizlea (h. 1957).
• Abuztuaren 2a - Pedro Kareaga Basabe, Cadaguako II. kondea, bizkaitar bankaria (h. 1986).
• Abuztuaren 3a - Pello Zabaleta Lekuona, gipuzkoar bertsolaria (h. 1967).
• Abuztuaren 4a - Justa Freire, espainiar pedagogo eta maistra (h. 1965).
• Abuztuaren 8a - Marjorie Kinnan Rawlings, estatubatuar idazlea (h. 1953).
• Abuztuaren 9a - Jean Piaget, suitzar filosofo, natura zientzialari eta psikologoa (h. 1980).
• Abuztuaren 10a - Milena Jesenská, txekiar idazle, kazetari eta itzultzailea (h. 1944).
• Abuztuaren 15a - Gerty Cori, austro-hungariar jatorriko estatubatuar biokimikaria, Medikuntzako Nobel Saria lortu zien lehen emakumezkoa (h. 1957).
• Abuztuaren 15a - Lev Theremin, errusiar asmatzailea, lehen musika instrumentu elektronikoaren asmatzailea (h. 1993).
• Abuztuaren 17a - Leslie Groves, estatubatuar militarra, Manhattan Proiektuaren arduraduna (h. 1970).
• Abuztuaren 23a - Remedios Ultra Lacruz, 110 urte eta 182 egun bizi izan zen euskal herritarra (h. 2007).
• Abuztuaren 27a - Faina Ranevskaia, sobietar aktorea (h. 1984).
• Abuztuaren 28a - Liam O'Flaherty, irlandar nobelagile eta kontalaria, Berpizkunde Irlandarraren pertsonai garrantzitsua (h. 1984).
• Abuztuaren 31 - José Ramón Castro Alaba, nafar sendagilea eta filologoa (h. 1977).

Iraila-urria

• Irailaren 4a - Antonin Artaud, frantziar idazlea, ankerkeriaren antzerkiaren sortzailea (h. 1948).
• Irailaren 7a - Jesus Maria Leizaola, abokatua eta EAJko burua, Eusko Jaurlaritzako lehendakaria erbestean (h. 1989).
• Irailaren 12a - Marguerite Laugier, frantziar astronomoa (h. 1976).
• Irailaren 13a - Amado Alonso, nafar literatura-kritikari eta hizkuntzalaria (h. 1952).
• Irailaren 15a - Harry Bagge, ingeles futbolaria eta entrenatzailea, Athletic Clubeko entrenatzaile izandakoa (h. 1967).
• Irailaren 24a - Francis Scott Fitzgerald, irlandar-estatubatuar eleberrigilea (h. 1940).
• Irailaren 24a - Elsa Triolet, errusiar frantesezko-idazlea, Goncourt saria irabazi zuen lehen emakumea (h. 1970).
• Irailaren 25a - Robert Gerhard, musika klasikoko katalan musikagilea (h. 1970).
• Irailaren 28a - Saturnino Legarda, nafar organista eta musikagilea (h. 1970).
• Irailaren 29a - Jeronimo Sarasola, Tolosar Pedro Bautista, gipuzkoar idazlea (h. 1987).
• Urriaren 2a - Jacques Duclos, frantziar politikaria (h. 1975).
• Urriaren 3a - Gerardo Diego, espainiar poeta (h. 1987).
• Urriaren 5a - Plazida Insausti, 110 urte eta 342 egun bizi izandako beasaindarra (h. 2007).
• Urriaren 11 - Roman Osipovitx Jakobson, errusiar hizkuntzalari eta filologoa (h. 1982).
• Urriaren 12a - Eugenio Montale, italiar olerkaria, 1975eko Literaturako Nobel Saria (h. 1981).
• Urriaren 16a - Célestin Freinet, frantziar pedagogo berritzailea (h. 1966).
• Urriaren 25a - Sandro Pertini, Italiako 7. Presidentea (h. 1990).
• Urriaren 28a - Fernando Gartzia Alegría, bizkaitar margolaria (h. 1952).
• Urriaren 30a - Ruth Gordon, estatubatuar aktore eta idazlea (h. 1985).
• Urriaren 31 - Petiso Orejudo, argentinar serieko hiltzailea (h. 1944).

Azaroa-abendua

• Azaroaren 6a - Félix Huarte Goñi, nafar ekonomialari eta finantzaria (h. 1971).
• Azaroaren 7a - Aquiles Cuadra, euskal abokatu eta politikaria (h. 1939).
• Azaroaren 10a - Mary (Lady Heath), irlandar hegazkinlari eta atleta (h. 1939).
• Azaroaren 10a - Andreas Stihl, suitzar jatorriko ingeniari eta asmatzailea, Stihl enpresaren sortzailea (h. 1973).
• Azaroaren 12a - Arturo Duperier, espainiar fisikaria (h. 1959).
• Azaroaren 14a - Mamie Eisenhower, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (h. 1979).
• Azaroaren 16a - Joan Lindsay, australiar idazlea (h. 1984).
• Azaroaren 16a - Oswald Mosley, britainiar politikari faxista (h. 1980).
• Azaroaren 17a - Lev Vigotski, bielorrusiar psikologoa, neuropsikologia sobietikoaren buruetako bat (h. 1934).
• Azaroaren 19a - Elias Wen, txinatar apaiz ortodoxoa, Errusiatik kanpoko eliza ortodoxoaren apaiz zaharrena (h. 2007).
• Azaroaren 23a - Klement Gottwald, Txekoslovakiako presidentea (h. 1953).
• Azaroaren 25a - Virgil Thomson, estatubatuar musikagilea (h. 1989).
• Azaroaren 26a - Ignacio Izagirre, euskal atleta (h. 1974).
• Abenduaren 1a - Georgi Zhukov, sobietar militarra, Armada Gorriko burua (h. 1974).
• Abenduaren 4a - Nikolai Semionovitx Tikhonov, errusiar idazlea, sobietar poeta nagusietako bat (h. 1979).
• Abenduaren 5a - Carl Ferdinand Cori, txekiar jatorriko biokimikari estatubatuarra, 1947ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1984).
• Abenduaren 6a - Ira Gershwin, estatubatuar antzerkiko musikagilea (h. 1983).
• Abenduaren 9a - Zacarias Zuza, nafar apaiza eta olerkaria (h. 1971).
• Abenduaren 21a - Konstantin Rokossovski, sobietar militarra, Bigarren Mundu Gerrako Sobietar Batasuneko komandante ospetsuenetarikoa (h. 1968).
• Abenduaren 23a - Giuseppe Tomasi di Lampedusa, italiar idazlea (h. 1957).
• Abenduaren 27a - Louis Bromfield, estatubatuar eleberrigilea (h. 1956).
• Abenduaren 27a - Maurice De Waele, belgikar txirrindularia (h. 1952).
• Abenduaren 29a - David Alfaro Siqueiros, mexikar pintorea (h. 1974).
• Abenduaren 31 - Silvestre Peñas, nafar musikagilea eta zuzendaria (h. 1985).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Alejandro Olabarria, euskal zinema zuzendari, gidoigile eta argazkigilea (h. 1958).
• German Etxebarria, Maneras, Athleticeko bizkaitar futbolaria (h. 1984).
• Jan Gaztelu-Etxegorri, okzitanierazko idazle zuberoarra (h. 1981).
• Jean Ithurriaga, baxenafar euskaltzalea (h. 1960).
• Jose Placer Martinez de Lezea, arabar politikari eta Eusko Abertzale Ekintzako kidea (h. 1937).
• Jose Ramon Agirretxe, gipuzkoar politikaria karlista, Irungo alkatea (h. 1970).
• Léon Herran, lapurtar inprimatzaile, kazetari eta kultura eragilea (h. 1996).
• Leon Leon, lapurtar idazle, antzerkigile eta itzultzailea (h. 1962).
• Mariano Menor, aragoiar politikaria (h. 1947).

Heriotzak

• Urtarrilaren 8a - Paul Verlaine, frantziar olerkaria (j. 1844).
• Urtarrilaren 18a - Charles Floquet, euskal herritar politikaria, Frantziako Lehen Ministroa (j. 1828).
• Urtarrilaren 24a - Pierre Gustave Brunet, frantziar bibliografo eta ediziogilea (j. 1805).
• Urtarrilaren 27a - Enric d'Ossó, espainiar apaiza, santu izendatua, Jesusen Teresaren Lagundiko Ahizpen Kongregazioaren sortzailea (j. 1840).
• Otsailaren 11 - Xarles Harizpe, baxenafar politikaria eta euskal idazlea (j. 1817).
• Otsailaren 12 - Ambroise Thomas, frantziar musikagilea (j. 1811).
• Martxoaren 4a - Juan Bautista Belaunzaran, Patxi Bakallo, gipuzkoar bertsolaria (j. 1832).
• Martxoaren 8a - Jose Maria Lertxundi, euskal frantziskotar misiolaria eta arabista (j. 1836).
• Martxoaren 12a - Felipe Gorriti, nafar musikagilea (j. 1839).
• Martxoaren 21a - William Judge, irlandar abokatua, Elkarte Teosofikoaren hiru sortzaile nagusietako bat (j. 1851).
• Martxoaren 22a - Thomas Hughes, ingeles legegizon, epaile, politikari eta egilea (j. 1822).
• Martxoaren 29a - Leo Fränkel, hungariar irultzailea (j. 1844).
• Apirilaren 21a - Teodora Lamadrid, espainiar aktore eta kantaria, XIX. mendeko antzerki erromantikoan nabarmendua (j. 1820).
• Maiatzaren 7a - Paul Ratier Josse, frantziar-kantabriar margolaria (j. 1832).
• Maiatzaren 20a - Clara Schumann, alemaniar musikagilea (j. 1819).
• Maiatzaren 24a - Luigi Federico Menabrea, Italiako lehen ministroa (j. 1809).
• Ekainaren 2a - Gerhard Rohlfs, alemaniar esploratzailea (j. 1831).
• Ekainaren 8a - Jules Simon, Frantziako lehen ministroa (j. 1814).
• Ekainaren 13a - Manuel Laredo, arabar artista eta politikaria (j. 1842).
• Ekainaren 20a - Jean Ithurri, lapurtar idazlea (j. 1845).
• Ekainaren 23 - Joseph Prestwich, britaniar geologoa (j. 1812).
• Uztailaren 1a - Harriet Beecher Stowe, estatubatuar eleberrigilea (j. 1811).
• Uztailaren 3a - William Morris, ingeles margolari, idazle eta marrazkilaria (j. 1834).
• Uztailaren 5a - Léopold de Folin, frantziar ozeanografo, malakologista eta Biarritzeko itsas museoaren sorreraren aitzindaria (j. 1817).
• Uztailaren 11a - Ernst Curtius, alemaniar historialaria, humanista, kritikaria eta jakituna (j. 1814).
• Uztailaren 13a - Friedrich August Kekulé, alemaniar kimikaria (j. 1829).
• Abuztuaren 10a - Otto Lilienthal, alemaniar ingeniaria (j. 1848).
• Abuztuaren 13a - John Everett Millais, ingeles margolaria (j. 1829).
• Abuztuaren 17a - Bridget Driscollen heriotza, Britainia Handian auto batek harrapatuta hildako lehen oinezkoa (j. c. 1851).
• Irailaren 18a - Hippolyte Fizeau, frantziar fisikaria (j. 1819).
• Urriaren 3a - William Morris, ingeles margolari, idazle, marrazkilari eta sozialista libertarioa (j. 1834).
• Urriaren 7a - Louis Jules Trochu, Frantziako Estatuburua (j. 1815).
• Urriaren 11 - Anton Bruckner, austriar musikagilea (j. 1824).
• Urriaren 12a - Manuel Maria Gortazar, bizkaitar politikaria eta Bilboko alkatea (j. 1824).
• Urriaren 22a - Manuel Pavía Lacy, espainiar militarra (j. 1814).
• Azaroaren 9a - Hugo Gylden, finlandiar-suediar astronomoa (j. 1841).
• Azaroaren 13a - Antonio Peña Goñi, gipuzkoar musikagilea eta kritikaria (j. 1846).
• Abenduaren 7a - Luis Ricardo Falero, andaluziar margolaria (j. 1851).
• Abenduaren 7a - Antonio Maceo, Kubako militarra (j. 1845).
• Abenduaren 10a - Alfred Nobel, suediar kimikari eta ingeniaria, dinamitaren asmatzailea eta Nobel Sarien sortzailea (j. 1833).
• Abenduaren 14a - Émile-François Chatrousse, frantziar eskultorea (j. 1829).
• Abenduaren 17a - Alexander Herrmann, frantziar magoa (j. 1844).
• Abenduaren 19a - Jose Inazio Arana, gipuzkoar idazlea (j. 1838).
• Abenduaren 30a - José Rizal, filipinetako heroi nazionala (j. 1861).
• Henry Hare Dugmore, ingeles-hegoafrikar misiolaria (j. 1810).
• Baldomer Lostau, kataluniar politikari errepublikar eta federalista (j. 1846).

---

Kanpo estekak

• Datuak: Q7846
• Multimedia: 1896 / Q7846