2008

2008. urtea
Kronologia
Mendeak	XX.a • XXI.a • XXII.a
Hamarkadak	1980(e)koa • 1990(e)koa • 2000(e)koa • 2010(e)koa • 2020(e)koa
Urteak	2005 • 2006 • 2007 • 2008 • 2009 • 2010 • 2011
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	2008 ; MMVIII
Ab urbe condita	2761
Armeniar egutegia	1457 ; ԹՎ ՌՆԾԷ
Bahá'í egutegia	164 – 165
Bengaliar egutegia	1415
Berber egutegia	2958
Egutegi budista	2552
Myanmarko egutegia	1370
Bizantziar egutegia	7516 – 7517
Koptoen egutegia	1724 – 1725
Etiopiar egutegia	2000 – 2001
Hebrear egutegia	5768 – 5769
	Egutegi hinduak
Bikram Samwat	2064 – 2065
Shaka Samvat	1930 – 1931
Kali Yuga	5109 – 5110
Iraniar egutegia	1386 – 1387
Islamiar egutegia	1428 – 1430
Korear egutegia	4341
Thailandiar eguzki egutegia	2551
Unix denbora	1199145600 – 1230767999
Holozeniar egutegia	12008

**2008 beste egutegi batzuetan**
Gregoriotar egutegia	2008 MMVIII
Ab urbe condita	2761
Armeniar egutegia	1457 ԹՎ ՌՆԾԷ
Bahá'í egutegia	164 – 165
Bengaliar egutegia	1415
Berber egutegia	2958
Egutegi budista	2552
Myanmarko egutegia	1370
Bizantziar egutegia	7516 – 7517
Koptoen egutegia	1724 – 1725
Etiopiar egutegia	2000 – 2001
Hebrear egutegia	5768 – 5769
Egutegi hinduak
- Bikram Samwat	2064 – 2065
- Shaka Samvat	1930 – 1931
- Kali Yuga	5109 – 5110
Holozeniar egutegia	12008
Iraniar egutegia	1386 – 1387
Islamiar egutegia	1428 – 1430
Japoniar egutegia
Korear egutegia	4341
Thailandiar eguzki egutegia	2551
Unix denbora	1199145600 – 1230767999

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

2008. urtea (MMVIII), 2007koaren ondorengoa eta 2009.aren aurrekoa izan zen. Gregoriotar egutegian, asteartez hasitako bisurtea hain zuzen ere.

Hurrengo ospakizunen urtea izan zen 2008a:

Arratoiaren Urtea, txinatar horoskopoaren arabera.
Patataren Nazioarteko Urtea, FAOren arabera.^[1]
Lurra Planetaren Nazioarteko Urtea, NBEren arabera.^[2]
Ama Hizkuntzen Nazioarteko Urtea, NBEren arabera.^[3]
Osasunbidearen Nazioarteko Urtea, NBEren arabera.^[4]
Elkarrizketa Interkulturaleko Europako Urtea, Europar Batasunaren arabera.^[5]

Gertaerak

Euskal Herria

Urtarrila

Urtarrilaren 7a - Arrasaten, etakideak izatearen akusaziopean, Espainiako Guardia Zibilak bi gazte lesakar atxilotu zituen, eta horietako bat Donostia Ospitaleko arta intentsiboko gunean ingresatu zuten, inkomunikaturik. Ondoren, bi gazteek torturak salatu zituzten.
Urtarrilaren 23a - Hamar atxiloketa izan ziren Bizkaian eta Araban, polizia iturrien arabera kale borrokaren eta GRAPOren aurkako bi polizia operazio desberdinetan. Ondoren, gehienak espetxeratu zituzten.

Otsaila

Otsailaren 4a - Batasunako Pernando Barrena, Patxi Urrutia eta Unai Fano buruzagiak atxilotu zituzten Auzitegi Nazionaleko Baltasar Garzon epailearen aginduz.
Otsailaren 8a -
- Baltasar Garzon epaileak EHAK eta EAE-ANV alderdien jarduerak etetea agindu zuen. Espainiako Auzitegi Gorenak, berriz, hauteskundetan parte-hartzea debekatu zien, baina ez zituen jarduerak eten.
- ETAk Bergarako epaitegian jarritako lehergailu batek eztanda egin zuen.
Otsailaren 11 - Garzon epailearen aginduz, Batasuna, EHAK eta EAE-ANVren 14 kide atxilotu zituen Espainiako Poliziak, "erakunde terroristako" laguntzaile izatea leporatuta.
Otsailaren 14a
- LAB sindikatuak eta ezker abertzaleak deitutako greba orokorra izan zen "Euskal Herriaren eskubideen alde. Salbuespen egoera stop! lelopean".
- Ertzaintzak hiru ekintzaile islamiar atxilotu zituen Gasteizen. Espainiako Auzitegi Nazionaleko epaile batek askatu zituen hiru egun geroago.
Otsailaren 18a - Sei gazte atxilotu zituen Espainiako Poliziak Gasteizen, ustez "kale erasoekin harremana izateagatik". Ondoren, Segiko kideak izatearen akusaziopean espetxeratu zituen epaileak.
Otsailaren 24a - ETAk lehergailu bat zartarazi zuen Bilboko Arnotegi mendiko hedagailu batean.
Otsailaren 26a - Mikel Essery, Magie Alvarez eta Mariasun Vitorica euskal herritarrak hil zituen Yemengo atentatua Al Kaidak bere gain hartu zuen.
Otsailaren 29a - Derioko PSE-EEren egoitzan ETAk bonba lehertu zuen, kalte materialak eraginez.

Martxoa

Martxoaren 4a - Bermeo inguruan 'Bou Nabarra' gerraontzia aurkitu zutela uste zutela adierazi zuten AZTIko zientzialariek.
Martxoaren 7a - ETAk Isaias Carrasco zinegotzi sozialista hil zuen Arrasaten.
Martxoaren 11 - Euskal Herriko kostak jasandako enbatak kalte ugari eragin zituen, bereziki Bermeon, Zarautzen eta Donostian.
Martxoaren 21a - Gazte Topagunea hasi zen Lezon (Gipuzkoa), hilaren 24ra arte milaka gazte independentista bilduz.
Martxoaren 23a - Elurte garrantzitsua izan zen Euskal Herriko herrialde desberdinetan.

Apirila

Apirilaren 4a - Trantsizioaz gero lehen aldiz, Bilboko udaletxean Espainiako bandera ezarri zuten EAEko Auzitegi Nagusiaren aginduz.
Apirilaren 12a - ETAk bi lehergailu ipini zituen Lapoblaciongo (Nafarroa) hedagailu batean, zeinetatik bakarra lehertu baitzen.
Apirilaren 18a - Hamar gazte atxilotu zituen Espainiako Poliziak Errenteria, Oiartzun eta Arrasaten, ustez Oiartzualdeko "Segi gazte mugimenduko kideak" izateagatik. Bost egun inkomunikatuta eman eta beste bi lagun atxilotu ostean, bost espetxeratu eta besteak askatu zituzten, gehienek tratu txarrak salatu ondoren.
Apirilaren 20a -
- ETAren izenean bonba lehertu zuten Elgoibarko PSE-EEren egoitzan, Bilboko Abusu auzoan alderdi beraren egoitzaren aurka lehertu zuenetik lau egunera.
- Playa de Bakio euskal atunontzia bereganatu zuten piratek Somalian.
Apirilaren 21a - Amnistiaren aldeko mugimenduko 27 kideren aurkako epaiketa hasi zen Madrilen.
Apirilaren 30a - Ino Galparsoro, Arrasateko alkatea, espetxeratzeko agindu zuen Baltasar Garzonek, EAE-ANVren jardueraren debekua ez betetzea egotzita.

Maiatza

Maiatzaren 1a - ETAk hiru lehergailu zartarazi zituen Arrigorriagan, Espainiako Lan Ministerioaren lokal batean, eta Donostian, Osalanen egoitzan.
Maiatzaren 3a - Milaka lagun bildu zen Arrasateko kaleetan, Ino Galparsoro askatzeko aldarrikatuz.
Maiatzaren 6a -
- Bost gazte atxilotu ziturn Ertzaintzak Barakaldon Espainiako Audientzia Nazionalaren aginduz, ustez "kale borrokarekin lotura" izateagatik. Hiru egun geroago, bost gazteetatik aske utzi eta bi espetxeratu egin zituzten.
- Espetxean 21 urte eman zituen Fernando Etxegarai plentziarra atxilotu zuen Espainiako Poliziak, Parot doktrina delakoaren ondorioz beste lau espetxe urte betetzeko.
Maiatzaren 14a - ETAk guardia zibil bat hil zuen Legutioko kuartelean bonba-auto bat lehertarazita.
Maiatzaren 17a - Iñaki Arriola, Eibarko alkatea, Gipuzkoako PSE-EEko idazkari nagusia aukeratu zuten botoen %98,31arekin. Miguel Buenen lekua hartu zuen.
Maiatzaren 18a -
- Fernando Etxegarai preso plentziarra askatu zuten, 21 urte espetxean eman ondoren "Parot Doktrina" aplikatuz berriz kartzelatu zutena.
- Trantsizioaz gero lehen aldiz, eta Bilbon bezala, Donostiako udaletxean Espainiako bandera ezarri zuten EAEko Auzitegi Nagusiaren agindua ez jasotzearren.
Maiatzaren 19a - ETAk 60 kilo lehergaiko bonba-furgoneta zartarazi zuen Areetako (Getxo) Abra Erret Itsas Klubaren aurrean, eta kalte material handiak eragin.
Maiatzaren 21a - ETAko ustezko zuzendaritzako kide Francisco Javier Lopez Peña, Jon Salaberria, Ainhoa Ozaeta eta Igor Suberbiola atxilotu zituen Poliziak Bordelen, eta Guardia Zibilak Andoaingo alkate ohi Jose Antonio Barandiaran.
Maiatzaren 22a - Maria San Gilek uztailean PPko zuzendaritza eta Eusko Legebiltzarreko eserlekua utziko zituela iragarri zuen.

Ekaina

Ekainaren 1a -
- Euri-jasak uholdeak eragin zituen Euskal Herriko udalerri askotan, Getxo eta Erandion nagusiki.
- Zarauzko Amenabar enpresaren aurka eztanda egin zuen ETAren lehergailu batek.
Ekainaren 13a - Labrazak (Araba) Hiri Harresidunen Nazioarteko Bilguneak ematen duen saria lortu zuen.
Ekainaren 27a - Ibarretxe lehendakariaren herri galdeketa egiteko lege proiektuak, boto bakar bateko aldearekin, Eusko Legebiltzarraren onespena jaso zuen.

Uztaila

Uztailaren 1a - Oiartzualdeko eta Barakaldoko hamar gazte atxilotu zituen Espainiako Poliziak Donostiako epaitegian, gazteek bertan deklaratu nahi zutenean. Ondoren, horietatik 9 kartzelatu zituen Marlaska epaileak, Segiko kideak izatearen akusaziopean.
Uztailaren 7a -
- UNESCOk Santimamiñe, Ekain eta Altxerriko haitzuloak gizateriaren ondare izendatu zituen.
- Jose Diego Yllanesek Nagore Laffage neska gipuzkoarra hil zuen Iruñeko San Ferminetan.
Uztailaren 22a - ETAren Bizkaia Komandoa ustez desegin zuen Espainiako Goardia Zibilak 9 lagun atxilotuz.

Abuztua

Abuztuaren 24a - Guardia Zibilak Barañaingo bi gazte atxilotu ditu Segiren aurkako polizia operazio batean. Ondoren, beste bat ere atxilotu zutela jakin zen, bost egunez inkomunikatuta egon eta ospitaleratu zutelarik inork jakin gabe. Azkenean, hiru gazteak espetxera bidali zituen Grande-Marlaska epaileak, eta gazteek torturak salatu zituzten.

Iraila

Irailaren 21a - ETAk bi bonba auto zartarazi zituen Gasteizen eta Ondarroan, Vital Kutxaren egoitzaren eta Ertzaintzaren kuartelaren aurrean, hurrenez hurren.
Irailaren 11 - Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak EAEko foru ogasun sistema onartu eta babesteko erabakia hartu zuen.
Irailaren 16a - Espainiako Auzitegi Gorenak EAE-ANV alderdia legez kanpo utzi zuen.
Irailaren 17a - Askatasuna eta Amnistiaren Aldeko Batzordeei eginiko epaiketan 8 eta 10 urteko espetxe zigorra ezarri zien Espainiako Audientzia Nazionalak 21 euskal herritarrei.
Irailaren 18a - EHAK alderdia legez kanporatu zuen Espainiako Auzitegi Gorenak.
Irailaren 21a - ETAk bi bonba auto zartarazi zituen Gasteizen eta Ondarroan.
Irailaren 22a - ETAk Espainiako militar bat hil zuen Santoñan (Kantabria, Espainia) telefono dei baten ostean bonba-autoa lehertarazita.
Irailaren 24a - Ipar Euskal Herrian Batasuneko 14 kide atxilotu zituzten.

Urria

Urriaren 22a - Espainiako Alderdi Popularrak UPNrekin harremanak behin-behinean etetea erabaki zuen, aste bete beranduago guztiz hautsiz.
Urriaren 30a -ETAk jarritako bonba bat lehertu zen Nafarroako Unibertsitatean, 21 zauritu arin eraginez.

Azaroa

Azaroaren 4a - Gutxienez zortzi lagun atxilotu zituen Frantziako Poliziak Lapurdin, "ezker abertzalearen finantzaketarekin" lotuta. Egun batzuen ostean denak libre gelditu ziren.
Azaroaren 17a - Mikel Garikoitz Azpiazu "Txeroki" ETAko komandoen burua atxilotu zuten Cauterets-en (Frantzia).

Abendua

Abenduaren 3a -
- ETAk Inaxio Uria Mendizabal euskal enpresaburua hil zuen Azpeitian.
- Arrasateko AED euskara elkarteak Ukan 2008 sari nagusia jaso zuen.
Abenduaren 31 - ETAk bonba autoa lehertarazi zuen Bilboko EiTBren egoitzan kalte ugari sortuz.

Mundua

Urtarrila-otsaila

Urtarrilaren 1a - Kenia: Mwai Kibaki presidenteak hauteskundeak berriz irabazi zituela jakinarazi ostean, hamarna hildako egon ziren hauteskunde iruzurra salatzeko istiluetan.
Urtarrilaren 4a -
- Hilaren 5ean Lisboan hasiko zen Dakar Rallya ez zela korrituko jakinarazi zuten, islamisten erasoei beldurra zela eta.
- Venezuelako Los Roquesaren artxipielagoan Let L-410 Turbolet hegazkinak ondoa jo eta 14 bidaiari hil ziren.
Urtarrilaren 10a - Kolonbiako FARC gerrillak bi bahitu askatu zituen: Clara Rojas eta Consuelo Gonzalez Perdomo.
Urtarrilaren 19a - Adolfo Nicolas espainiarra Jesusen Konpainiako buru izendatu zuten.
Urtarrilaren 22a - Irakeko Parlamentuak bandera nazionala ofizialki aldatzea erabaki zuen, "batasuna, askatasuna eta sozialismoa"ren ikur ziren izar berdeak kenduz.
Otsailaren 4a - Ekialdeko Pirinioetako (Frantzia) Kontseilu Orokorrak katalana ofizialki onartu zuela jakinarazi zen.
Otsailaren 17a - Kosovok independentzia aldarrikatu zuen.
Otsailaren 24a -
- Kubako Herri Boterearen Asanblea Nazionalak (parlamentuak) Raul Castro aukeratu zuen Kubako presidente berri, Fidel Castroren ordez.
- Dimitris Christofiasek irabazi zituen Zipreko hauteskunde presidentzialak.

Martxoa-apirila

Martxoaren 9a - Espainiako Hauteskunde Orokorrak PSOEk irabazi zituen gehiengo absoluturik lortu gabe.
Martxoaren 14a - Candido Saseta Eusko Gudarosteko buruaren gorpua aurkitu zuten Asturiasen (Espainia).
Martxoaren 21a - ETAren izenean dei bat jaso ostean, auto-bonba bat zartatu zen Calahorran (Errioxa, Espainia) Guardia Zibilaren kuartelaren ondoan, kalteak eta zauritu bat eraginez.
Martxoaren 27a - Mumia Abu-Jamal AEBetako ekintzaile afroamerikarraren aurkako heriotza zigorra bertan behera utzi zuten.
Apirilaren 14a - Silvio Berlusconiren koalizioak (Askatasunaren Herria, PdL) Italiako hauteskundeak gehiengo osoz irabazi zituen.

Maiatza-ekaina

Maiatzaren 4a - Nargis Zikloiak 100.000 hildakotik gora utzi zituen Myanmarren.
Maiatzaren 12a - Richter eskalan 7,9 eta 8,0 arteko balioa izan zuen Lurrikara batek 70.000 hildako eragin zituen Txina hego-mendebaldean, epizentroa Sichuan probintzian zuela.
Maiatzaren 24a - Manuel Marulanda, Tirofijo, FARCeko buruzagia eta munduko gerrilaririk zaharrena hil zela jakinarazi zuten.
Maiatzaren 28a - Nepalgo parlamentuak errepublika aldarrikatu zuen, 240 urteko monarkiarekin amaituz.
Ekainaren 8a - Grezia hegoaldean, Peloponesoko eskualde turistikoan 6,5 graduko lurrikara izan zen. Bi hildako eta 227 zauritu eragin zituen.
Ekainaren 13a - Lisboako Itunari ezetza eman zioten Irlandako Errepublikan erreferendum bidez.

Uztaila-abuztua

Uztailaren 2a - Kolonbiako armadak hamabost bahitu askatu zituen FARCen eskutik: Ingrid Betancourt parlamentaria, hiru estatubatuar eta 11 militar kolonbiar.
Uztailaren 15a - Yves Leterme Belgikako lehen ministroak dimisioa aurkeztu zuen baina beranduago Erregeak ez zuen onartu.
Abuztuaren 6a - Mauritanian Mohamed Ould Abdelaziz generalak Estatu kolpea gauzatu zuen.
Abuztuaren 7a - 2008ko Hego Osetiako Gerra hasi zen Georgiaren eta Hego Osetiako errepublikaren artean.
Abuztuaren 20a - Spanairren JK 5022 hegaldiak istripu larria izan zuen Madril-Barajaseko aireportuan. 154 pertsona hil ziren.
Abuztuaren 26a - Errusiak Hego Osetia eta Abkhaziaren independentzia onartu zuen.

Iraila-urria

Irailaren 5a - Gustav urakanak kalte izugarriak eta hildakoak utzi zituen Kariben eta AEB hegoaldean.

Azaroa-abendua

Azaroaren 4a - Barack Obamak Ameriketako Estatu Batuetako 2008ko hauteskundeak irabazi zituen.
Azaroaren 25a -
- Frantziako Alderdi Sozialistak Martine Aubry izendatu zuen alderdiko buruzagi berri.
- Groenlandiarrek autodeterminazioaren aukera jasotzen zuen autonomia onartu zuten erreferendum bidez.
Azaroaren 26a - Hamarnaka hildako izan ziren Mumbain (India), hainbat leherketa eta tiroketaren ondorioz.
Azaroaren 29a - Ehunka hildako izan dira Nigeriako Jos hirian kristauen eta musulmanen arteko liskarren ondorioz
Abenduaren 7a - Greziako poliziak gazte bat tiroz hil ostean, liskarrak hedatu ziren herrialdeko hainbat hiritan.
Abenduaren 26a - Hamasek lehergailuak jaurtiki zituen Gazatik Israel hegoaldera. Lehergailuetako batek bi neskato palestinar hil zituen.
Abenduaren 27a - Israelek Gaza erasotu zuen, 300 palestinar inguru hilez.

Ekonomia

Urtarrilaren 1a - Malta eta Zipre estatu europarrek euroa hartu zuten txanpon ofizial bezala.
Otsailaren 27a - 899 milioi euroko isuna ezarri zion Europako Batzordeak Microsofti, bere lehiakideei erakusten zien nagusikeria ez zuzentzeagatik.
Azaroaren 28a - Euskadiko Aurrezki Kutxaren sorrera onartu zuen BBK-k, ez, ordea, Kutxak.

Arte eta kultura

Euskal Herria

Urtarrilaren 9a - Ken Follett idazle galestarrak Gasteizko Katedralean The World Without End bere liburu berria aurkeztu zuen.
Urtarrilaren 25a - Euskarazko Wikipediak Argia Saria irabazi zuen Sareko argia atalean.
Uztailaren 21a - Frantziako kongresuak Frantziako konstituzioa erreformatzea onartu zuen hizkuntza gutxituak kulturaren ondare izendatzeko, tartean euskara, aldeko 539 boto eta aurkako 357 botorekin. Erreforma gauzatu ahal izateko kongresuaren hiru bostenaren babesa jaso behar zuen, hau da, 538 boto.
Abuztuaren 1a - Ipurbeltz aldizkaria argitaratzeari utzi zioten.
Irailaren 11 - Ekainberri, Ekaingo leizearen erreplika zabaldu zuten.
Urriaren 28a - Canal Vasco telebista katea lehenbizikoz aireratu zen.
Azaroaren 4a - Jokin Muñozek irabazi zuen Euskadi Literatura Saria, eta Josu Zabaletak itzulpenekoa.
Azaroaren 15a - Amets Arzallusek Iparraldeko Bertsolari Txapelketaren lehen edizioa irabazi zuen.
Abenduaren 20a - 2008ko Bizkaiko Bertsolari Txapelketaren finala Igor Elortzak irabazi zuen.

Mundua

Urtarrilaren 23a - Eyak hizkuntzaren azkenengo hiztuna hil zen Alaskan, Marie Smith Jones 93 urterekin; hizkuntza desagertuz.

Zientzia eta teknologia

Euskal Herria

Urriaren 1a - Kazeta.info Ipar Euskal Herrirako euskarazko komunikabidea aurkeztu zuten.
Abenduaren 23a - Gasteizko tranbia inauguratu zen.

Mundua

Otsailaren 26a - Hazien Arka inauguratu zuten Norvegian. Bertan mundu osoko herrialdeek haziak gorde ahal izango dituzte hondamendiei aurre egiteko asmotan.
Martxoaren 26a - Atapuercako aztarnategian Europan inoiz aurkitutako Homo baten hezurrik zaharrenak aurkitu zituzten.
Maiatzaren 1a - Txinan Hangzhou Badiako zubia, 35.673 metroko luzeraduna, inauguratu zen.
Maiatzaren 26a - Extremadurerazko Wikipedia sortu zen.
Irailaren 10a - CERNek LHC-a abian jarri du lehen aldiz.