1925

1925. urtea
Kronologia
Mendeak	XIX.a • XX.a • XXI.a
Hamarkadak	1900(e)koa • 1910(e)koa • 1920(e)koa • 1930(e)koa • 1940(e)koa
Urteak	1922  • 1923  • 1924 • 1925 • 1926 • 1927 • 1928
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1925 MCMXXV
Ab urbe condita	2678
Armeniar egutegia	1374 ԹՎ ՌՅՀԴ
Bahá'í egutegia	81 – 82
Bengaliar egutegia	1332
Berber egutegia	2875
Egutegi budista	2469
Myanmarko egutegia	1287
Bizantziar egutegia	7433 – 7434
Koptoen egutegia	1641 – 1642
Etiopiar egutegia	1917 – 1918
Hebrear egutegia	5685 – 5686
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1981 – 1982
Shaka Samvat	1847 – 1848
Kali Yuga	5026 – 5027
Iraniar egutegia	1303 – 1304
Islamiar egutegia	1343 – 1344
Japoniar egutegia	Taishō 14 (大正14年)
Korear egutegia	4258
Thailandiar eguzki egutegia	2468
Holozeniar egutegia	11925

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

• Deusto, Bilboko auzoa gaur egun, Bizkaiko hiriburura batu egin zen.
• Otsailaren 10 - Banco de Crédito de la Unión Minerak ordainketa-etendura adierazi zuen.
• Uztailaren 18 - Adolf Hitler politikari eta gerlari austriarrak Mein Kampf manifestua argitaratu zuen.
• Irailaren 19 - Lasarteko zirkuituan, Donostiako Sari Nagusia egiten ari zirela, Paul Torchy pilotuak zuhaitz bat jo eta hil zen.

Arte eta kultura

• Martxoaren 21a - L'enfant et les sortilèges: Fantaisie lyrique en deux parties (euskaraz: Umea eta aztikeriak: fantasia lirikoa bi aktotan), Maurice Ravelen musika eta Sidonie Gabrielle Coletten libretoa duen opera estreinatu zen Montecarloko Operan.
• George Bernard Shaw idazle irlandarrak Literaturako Nobel Saria jaso zuen.
• Charles Chaplinek "The Gold Rush" pelikula protagonizatu zuen.
• Franz Kafkaren "Prozesua" argitaratu zuten, idazlea hil ondoren.
• Bauhaus eskola ireki zuten Dessau hirian (Alemania).

Kirolak

• Alfredo Binda txirrindulari italiarrak irabazi zuen Italiako Giroa, eta hamarkada honetan beste hirutan lortu zuen.

Jaiotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 1a - Mario Merz, italiar margolari eta eskultorea, Art povera mugimenduaren pintore aipagarrienetako bat (h. 2003).
• Urtarrilaren 7a - Gerald Malcolm Durrell, britainiar naturalista eta idazlea (h. 1995).
• Urtarrilaren 7a - Pierre Gripari, frantziar idazlea (h. 1990).
• Urtarrilaren 8a - Bernardo Ruiz, espainiar txirrindularia.
• Urtarrilaren 9a - Lee van Cleef, estatubatuar aktorea (h. 1989).
• Urtarrilaren 12a - Katherine MacGregor, estatubatuar aktorea (h. 2018).
• Urtarrilaren 13a - Martha Hildebrandt, perutar hizkuntzalaria eta politikaria (h. 2022).
• Urtarrilaren 13a - Ron Tauranac, angloaustraliar ingeniari eta autoen-diseinatzailea (h. 2020).
• Urtarrilaren 14a - Yukio Mishima, japoniar idazlea, poeta, aktorea eta zinema zuzendaria, XX. mendeko japoniar idazlerik garrantzitsuenetakoa (h. 1970).
• Urtarrilaren 15a - Ignacio López Tarso, mexikar aktorea (h. 2023).
• Urtarrilaren 18a - Gilles Deleuze, frantziar filosofoa (h. 1995).
• Urtarrilaren 20a - Ernesto Cardenal, nikaraguar teologo, apaiz katoliko eta poeta (h. 2020).
• Urtarrilaren 20a - Eugen Gomringer, boliviar jatorriko suitzar idazlea.
• Urtarrilaren 21a - Josep Pintat i Solans, Andorrako gobernuburua (h. 2007).
• Urtarrilaren 24a - Maria Tallchief, estatubatuar dantzaria (h. 2013).
• Urtarrilaren 26a - Paul Newman, estatubatuar aktorea eta zinema zuzendaria (h. 2008).
• Urtarrilaren 29a - Isidore Isou, errumaniar-frantziar idazlea (h. 2007).
• Urtarrilaren 30a - Douglas Engelbart, estatubatuar asmatzailea, ordenagailuetako saguaren asmatzailea (h. 2013).
• Urtarrilaren 31 - Manuel Jalón Corominas, espainiar asmatzailea, zoru-garbigailuaren eta botatzeko xiringaren asmatzailea (h. 2011).

Otsaila

• Otsailaren 4a - Arne Åhman, suediar atleta, jauzi hirukoitzean espezializatua (h. 2022).
• Otsailaren 5a - Pierre Abeberri, lapurtar apaiz katoliko domingotarra (h. 2015).
• Otsailaren 6a - Pramoedya Ananta Toer, indonesiar idazlea, herrialde horretako garrantzitsuenetako bat (h. 2006).
• Otsailaren 7a - Angel Bassols Batalla, mexikar itzultzaile, narratzaile eta saiakera-egilea (h. 2012).
• Otsailaren 8a - Jack Lemmon, estatubatuar aktorea, bere belaunaldiko sarituenetakoa (h. 2001).
• Otsailaren 10a - Javier Guibert, iruindar arkitektoa (h. 2011).
• Otsailaren 11 - Amparo Rivelles, espainiar antzezlea (h. 2013).
• Otsailaren 14a - José Caeiro, gipuzkoar futbolaria (h. 1981).
• Otsailaren 16a - François-Xavier Ortoli, Europako Batzordeko presidentea (h. 2007).
• Otsailaren 17a - Hal Holbrook, estatubatuar aktorea (h. 2021).
• Otsailaren 18a - George Kennedy, estatubatuar aktorea (h. 2016).
• Otsailaren 18a - Abdelsalam Majali, Jordaniako lehen ministroa (h. 2023).
• Otsailaren 20a - Robert Altman, estatubatuar zinema zuzendaria (h.2006).
• Otsailaren 21a - Tom Gehrels, estatubatuar astronomoa (h. 2011).
• Otsailaren 21a - Sam Peckinpah, estatubatuar zinema zuzendari eta zinema, antzerki eta telebistako gidoigilea (h. 1984).
• Otsailaren 22a - Edward Gorey, estatubatuar irudigile eta idazlea (h. 2000).
• Otsailaren 23a - Fernando Martínez Sanabria, Chuli Martínez, espainiar-kolonbiar arkitektoa (h. 1991).
• Otsailaren 24a - Etel Adnan, estatubatuar nazionalizatua frantses-libanoar artista bisuala, margolaria, poeta, idazlea, egillea eta marrazkilaria (h. 2021).
• Otsailaren 25a - Shehu Shagari, Nigeriako presidentea (h. 2018).
• Otsailaren 28a - Odón Alonso, espainiar orkestra-zuzendaria (h. 2011).

Martxoa

• Martxoaren 1a - Bélgica Adela Mirabal, Mirabal ahizpetako bat (h. 2014).
• Martxoaren 5a - Marie Mansart, frantziar aktorea (h. 2012).
• Martxoaren 8a - Nina Lobkovskaia, Sobietar Batasuneko Armada Gorrian frankotiratzailea.
• Martxoaren 9a - Francisco José Arnaiz, bizkaitar apaiza (h. 2014).
• Martxoaren 12a - Louison Bobet, frantziar txirrindularia, Frantziako Tourra hiru aldiz jarraian irabazi zuen lehena (h. 1983).
• Martxoaren 12a - Georges Delerue, frantziar musikagilea (h. 1992).
• Martxoaren 12a - Leo Esaki, japoniar fisikaria, 1973ko Fisikako Nobel Saria.
• Martxoaren 13a - Angelo Conterno, italiar txirrindularia (h. 2007).
• Martxoaren 14a - John Wain, ingeles poeta eta saiakera-idazlea (h. 1994).
• Martxoaren 16a - Raúl Sendic, uruguaiar politikaria eta gerrillaria (h. 1989).
• Martxoaren 19a - Brent Scowcroft, estatubatuar militar eta politikaria (h. 2020).
• Martxoaren 21a - Peter Brook, britainiar antzerkigile eta zinemagilea (h. 2022).
• Martxoaren 21a - Hilda Gadea, perutar ekonomialaria (h. 1974).
• Martxoaren 21a - Hugo Koblet, suitzar txirrindularia (h. 1964).
• Martxoaren 21a - Concha Laca, zeramikaria, artisaua, dekoratzailea eta eskultorea (h. 2018).
• Martxoaren 25a - Flannery O'Connor, estatubatuar idazlea (h. 1964).
• Martxoaren 26a - Pierre Boulez, frantziar musikagile eta orkestra-zuzendaria (h. 2016).
• Martxoaren 26a - Joxe Lasa Apalategi, apaiza, euskal idazlea eta euskaltzalea (h. 1983).
• Martxoaren 27a - Henry Plumb, britainiar nekazari eta politikaria, Europako Parlamentuko lehendakaria (h. 2022).
• Martxoaren 29a - José Luis Etxebarria Goiri, Begoñako dantzari, dantza-talde zuzendari eta txistularia (h. 2015).

Apirila

• Apirilaren 1a - Wojciech Jerzy Has, poloniar zinema-zuzendaria (h. 2000).
• Apirilaren 2a - George MacDonald Fraser, eskoziar idazlea (h. 2008).
• Apirilaren 3a - André Giraud, frantziar politikaria (h. 1997).
• Apirilaren 4a - Mary Begoña, euskal aktorea (h. 2020).
• Apirilaren 6a - Alberto Pérez Zabala, bizkaitar futbolaria (h. 2014).
• Apirilaren 12a - Evelyn Berezin, estatubatuar ingeniari informatikoa, testu prozesadoreen ama (h. 2018).
• Apirilaren 14a - Abel Muzorewa, Zimbabwe Rhodesiako lehen ministroa (h. 2010).
• Apirilaren 14a - Rod Steiger, estatubatuar aktorea (h. 2002).
• Apirilaren 21a - Rita Macedo, mexikar aktorea, gidoilaria, ekoizlea eta jostuna (h. 1993).
• Apirilaren 21a - Sibghatullah Mojaddedi, Afganistango presidentea (h. 2019).
• Apirilaren 22a - Glòria Trías Rubiés, iberiar penintsulako zeramika grekoan espezializatutako arkeologo kataluniarra.
• Apirilaren 26a - Angelita Alberdi, gipuzkoar erraketista.

Maiatza

• Maiatzaren 1a - Scott Carpenter, estatubatuar astronauta eta akuanauta (h. 2013).
• Maiatzaren 4a - Ruth First, apartheidaren kontrako hego afrikar kazetari, idazle eta ekintzailea (h. 1982).
• Maiatzaren 4a - Luis Herrera Campins, Venezuelako presidentea (h. 2007).
• Maiatzaren 7a - Luis de Castresana, euskal herritar kazetari, idazle eta margolaria (h. 1986).
• Maiatzaren 8a - André-Paul Duchâteau, belgikar komikigilea (h. 2020).
• Maiatzaren 8a - Ali Hassan Mwinyi, Tanzaniako 2. presidentea.
• Maiatzaren 8a - Ignacio Pinedo, gipuzkoar saskibaloi jokalari eta entrenatzailea (h. 1991).
• Maiatzaren 9a - Carlos Sobrini, nafar arkitektoa (h. 2020).
• Maiatzaren 11 - Rubem Fonseca, brasildar kronikaria eta eleberrigilea (h. 2020).
• Maiatzaren 11 - Seber Ormaza, euskal herritar politikari eta abestigilea (h. 2010).
• Maiatzaren 12a - Yogi Berra, estatubatuar beisbol jokalaria (h. 2015).
• Maiatzaren 14a - Loleh Bellon, lapurtar antzezlea (h. 1999).
• Maiatzaren 14a - Maria Beneyto, valentziar idazlea eta poeta, gaztelaniaz zein valentzieraz indatzi zuena (h. 2011).
• Maiatzaren 14a - Oona O'Neill, Charlie Chaplin britainiar aktore, zinema zuzendari eta ekoizlearen emazte eta alarguna (h. 1991).
• Maiatzaren 15a - Horacio Guarany, argentinar abeslari, konpositore eta idazlea (h. 2017).
• Maiatzaren 16a - Nancy Roman, Hubbleren ama, estatubatuetako astronomoa eta NASAko lehen exekutiboetako bat (h. 2018).
• Maiatzaren 16a - Nilton dos Santos, brasildar futbolaria, futbolaren historiako defentsa onenetako bat (h. 2013).
• Maiatzaren 19a - Malcolm X, ministro musulman afrikar-amerikarra, beltzen eskubideen aldeko borrokalaria (h. 1965).
• Maiatzaren 19a - Patxi Ondarra, Aita Ondarra, nafar fraide kaputxinoa eta euskaltzaina (h. 2005).
• Maiatzaren 19a - Pol Pot, Khmer Gorrien liderra, Kanputxeako lehen ministroa eta genozida (h. 1998).
• Maiatzaren 21a - Bernardino Pérez Elizaran, Pasieguito, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 2002).
• Maiatzaren 22a - Emilio Carballido, mexikar idazlea (h. 2008).
• Maiatzaren 22a - Jean Tinguely, suitzar eskultorea (h. 1991).
• Maiatzaren 23a - Joshua Lederberg, estatubatuar mikrobiologo eta genetista, 1958ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2008).
• Maiatzaren 25a - Rosario Castellanos, mexikar idazlea (h. 1974).
• Maiatzaren 27a - Adelina Gutiérrez, irakasle, zientifiko eta akademikoa , Txileko astrofisikari aitzindaria (h. 2015).
• Maiatzaren 28a - Bülent Ecevit, Turkiako presidentea (h. 2006).
• Maiatzaren 28a - Dietrich Fischer-Dieskau, alemaniar opera-abeslaria, baritonoa (h. 2012).
• Maiatzaren 31 - Francesc Candel, valentziar idazle eta kazetaria (h. 2007).
• Maiatzaren 31 - Frei Otto, alemaniar arkitektoa (h. 2015).

Ekaina

• Ekainaren 3a - Tony Curtis, estatubatuar aktorea (h. 2010).
• Ekainaren 6a - Jacques d'Arribehaude, lapurtar idazlea (h. 2009).
• Ekainaren 8a - Barbara Bush, Ameriketako Estatu Batuetako Lehen dama (h. 2018).
• Ekainaren 11 - William Styron, estatubatuar eleberrigilea (h. 2006).
• Ekainaren 16a - Jean d'Ormesson, frantziar idazlea eta kazetaria (h. 2017).
• Ekainaren 17a - Henri Mathieu, lapurtar pediatra eta ikertzailea (h. 2013).
• Ekainaren 21a - Giovanni Spadolini, Italiako 44. lehen ministroa (h. 1994).
• Ekainaren 21a - Maureen Stapleton, estatubatuar aktorea (h. 2006)
• Ekainaren 22a - Peter Seeberg, daniar idazlea (h. 1999).
• Ekainaren 23a - Oliver Smithies, britaniar genetikaria, 2007ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2017).
• Ekainaren 24a - Miren Arantzazu Goñi, gipuzkoar etnografoa (h. 2017).
• Ekainaren 24a - Masanori Tokita, japoniar futbolaria (h. 2004).
• Ekainaren 25a - Robert Venturi, estatubatuar arkitekto post-modernista (h. 2018)
• Ekainaren 29a - Giorgio Napolitano, Italiako 11. Presidentea.
• Ekainaren 29a - Hale Smith, estatubatuar musikagilea (h. 2009).
• Ekainaren 29a - Cara Williams, estatubatuar aktorea (h. 2021).
• Ekainaren 30a - Philippe Jaccottet, suitzar poeta, prosagile eta itzultzailea.

Uztaila

Uztailaren 10a - Mahathir bin Mohamad, Malaysiako lehen ministroa.

• Uztailaren 1a - Farley Granger, estatubatuar aktorea (h. 2011).
• Uztailaren 1a - Italo de Zan, italiar txirrindularia (h. 2020).
• Uztailaren 2a - Medgar Evers, giza eskubideen alde borrokatu zuen estatubatuar aktibista (h. 1963).
• Uztailaren 2a - Patrice Lumumba, Kongoko Errepublika Demokratikoko estreinako gobernuburu demokratikoa (h. 1961).
• Uztailaren 2a - Olga Oleinik, sobietar matematikaria (h. 2001).
• Uztailaren 6a - Bill Haley, estatubatuar musikaria, rock and rollaren sortzaileetako bat (h. 1981).
• Uztailaren 8a - Jean Cau, frantziar kazetari eta idazlea (h. 1993).
• Uztailaren 8a - Joaquim Veríssimo Serrão, portugaldar historialaria.
• Uztailaren 9a - Borislav Stanković, serbiar saskibaloi-jokalaria eta entrenatzailea eta Saskibaloiko Nazioarteko Federazioaren idazkari nagusia (h. 2020).
• Uztailaren 10a - Mahathir bin Mohamad, Malaysiako lehen ministroa.
• Uztailaren 11 - Mercedes Colás, Porota, Giza Eskubideen aldeko argentinar ekintzailea, Maiatzaren Plazako Amak elkarteko lehendakariordea (h. 2021).
• Uztailaren 11 - Nicolai Gedda, suediar opera-abeslaria, tenorra (h. 2017).
• Uztailaren 11 - Juan Uharte Beaumont, nafar enpresaburu eta mezenasa (h. 2018).
• Uztailaren 13a - Gustavo Torner, espainiar pintore eta eskultorea.
• Uztailaren 14a - María Asunción Català, kataluniar irakaslea, matematikaria eta astronomoa (h. 2009).
• Uztailaren 17a - Carla Boni, italiar abeslaria (h. 2009).
• Uztailaren 17a - Carlos París, bizkaitar filosofoa, idazlea eta prentsa-zutabegilea (h. 2014).
• Uztailaren 17a - Mohammad Hasan Sharq, Afganistango lehen ministroa.
• Uztailaren 18a - François Augiéras, frantziar idazle eta margolaria (h. 1971).
• Uztailaren 18a - Shirley Strickland, abiadura eta hesidun lasterketetan espezializatutako australiar atleta (h. 2004).
• Uztailaren 19a - Jean-Pierre Faye, frantziar idazle eta filosofoa.
• Uztailaren 20a - Jacques Delors, frantziar ekonomialari eta politikaria, Europako Batzordeko presidentea.
• Uztailaren 20a - Frantz Fanon, Antilletako psikiatra eta iraultzailea (h. 1961).
• Uztailaren 20a - Roger Laporte, frantziar idazlea (h. 2001).
• Uztailaren 23a - Alain Decaux, frantziar historialaria eta idazlea (h. 2016).
• Uztailaren 23a - Quett Masire, Botswanako presidentea (h. 2017).
• Uztailaren 24a - Ignacio Aldekoa, gasteiztar idazlea (h. 1969).
• Uztailaren 26a - Ana María Matute, gaztelaniazko kataluniar idazlea (h. 2014).
• Uztailaren 27a - Lita de Lázzari, argentinar telebista-aurkezlea eta etxekoandre mediatikoa (h. 2015).
• Uztailaren 28a - Baruch Blumberg, estatubatuar medikua, 1976ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2011).
• Uztailaren 29a - Julita Beraza, gipuzkoar erraketista (h. 2020).
• Uztailaren 29a - Mikis Theodorakis, greziar musikagilea eta politikaria (h. 2021).

Abuztua

• Abuztuaren 1a - Ernst Jandl, austriar idazlea (h. 2000).
• Abuztuaren 2a - Jorge Rafael Videla, Argentinako diktadorea (h. 2013).
• Abuztuaren 3a - Alain Touraine, frantziar soziologoa (h. 2023).
• Abuztuaren 6a - Conchita Ramos, Frantziako Erresistentziako kataluniar-frantziar kidea, nazien kontzentrazio-eremuetatik bizirik irten zena (h. 2019).
• Abuztuaren 8a - Alija Izetbegović, lehendabiziko Bosnia-Herzegovinako presidentea (h. 2003).
• Abuztuaren 9a - Emily Doyaga, estatubatuar hizkuntzalaria, euskararen eta euskal kulturaren erreferentziako bultzatzailea AEBetan (h. 2020).
• Abuztuaren 11 - Arlene Dahl, estatubatuar aktorea (h. 2021).
• Abuztuaren 12a - Thor Vilhjálmsson, islandiar idazlea (h. 2011).
• Abuztuaren 13a - Agustín Cotorruelo, bizkaitar katedraduna eta politikaria (h. 1989).
• Abuztuaren 13a - José Sazatornil, Saza, kataluniar zinema eta antzerki aktorea (h. 2015).
• Abuztuaren 15a - Oscar Peterson, quebecar piano-jotzailea (h. 2007).
• Abuztuaren 17a - John Hawkes, estatubatuar idazlea (h. 1998).
• Abuztuaren 18a - Brian Aldiss, ingeles zientzia-fikziozko idazlea (h. 2017).
• Abuztuaren 22a - Honor Blackman, ingeles aktorea (h. 2020).
• Abuztuaren 22a - Alberto Ongaro, italiar idazle, kazetari eta komikigilea (h. 2018).
• Abuztuaren 23a - Robert Mulligan, estatubatuar zinema zuzendari eta ekoizlea (h. 2008).
• Abuztuaren 25a - Thea Astley, australiar idazlea (h. 2004).
• Abuztuaren 25a - Juanita Reina, espainiar antzezle eta kantaria (h. 1999).
• Abuztuaren 26a - Alain Peyrefitte, frantziar politikaria (h. 1999).
• Abuztuaren 28a - Francis Ebejer, maltar eleberrigilea, poeta eta antzerkigilea, malteraz eta ingelesez idatzi zuena (h. 1993).
• Abuztuaren 28a - Donald O'Connor, estatubatuar dantzari, abeslari eta aktorea (h. 2003).
• Abuztuaren 28a - Arkadi Strugatski, errusiar idazlea, bere anaiarekin batera zientzia fikzioan aritutakoa (h. 1991).
• Abuztuaren 28a - Josep Subirà, kataluniar eskultorea (h. 2015).
• Abuztuaren 31 - Maurice Pialat, frantziar zinema-zuzendari eta gidoigilea (h. 2003).

Iraila

• Irailaren 1a - Roy J. Glauber, estatubatuar fisikaria, 2005eko Fisikako Nobel Saria (h. 2018).
• Irailaren 1a - Mari Carmen Lasagabaster, Amaia, gipuzkoar erraketista (h. 2011).
• Irailaren 3a - Miguel Sánchez-Mazas, espainiar filosofo eta matematikaria (h. 1995).
• Irailaren 6a - Andrea Camilleri, italiar idazle, gidoilari eta zine eta antzerki zuzendaria (h. 2019).
• Irailaren 6a - Ángel González, espainiar poeta (h. 2008).
• Irailaren 6a - Freddie Oversteegen, Herbehereetako erresistentzia komunistako kidea II. Mundu Gerrako Herbehereetako okupazioan (h. 2018).
• Irailaren 8a - Peter Sellers, ingeles aktorea (h. 1980).
• Irailaren 11 - Agustín Argote, bizkaitar boxeolaria (h. 1996).
• Irailaren 13a - Ian Hamilton, eskoziar abokatu eta ekintzaile abertzalea (h. 2022).
• Irailaren 15a - Erika Köth, alemaniar sopranoa (h. 1989).
• Irailaren 16a - Charles Haughey, Irlandako Taoiseacha (h. 2006).
• Irailaren 16a - B. B. King, estatubatuar blues kantaria eta gitarra-jotzailea (h. 2015).
• Irailaren 20a - Ananda Mahidol (Rama VIII.a), Thailandiako erregea (h. 1946).
• Irailaren 27a - Robert Edwards, ingeles biologoa, In vitro ernalketa arloko aitzindaria eta 2010eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2013).
• Irailaren 28a - Seymour Cray, estatubatuar ingeniaria eta konputagailugintzaren aitzindaria (h. 1996).
• Irailaren 29a - Viviane Forrester, frantziar saiakeragile, eleberrigile, kazetari eta literatur kritikaria (h. 2013).

Urria

• Urriaren 1a - Adolfo Kaminsky, frantziar argazkilaria (h. 2023).
• Urriaren 2a - José Cardoso Pires, portugaldar idazlea (h. 1998).
• Urriaren 2a - Marcelino Garde, euskal idazle eta euskaltzalea (h. 1990).
• Urriaren 3a - Gore Vidal, estatubatuar idazlea (h. 2012).
• Urriaren 5a - Antoine Gizenga, Kongoko Errepublika Demokratikoko lehen ministroa (h. 2019).
• Urriaren 5a - Youenn Gwernig, bretoi idazle eta abeslaria (h. 2006).
• Urriaren 5a - Roberto Juarroz, argentinar idazle eta poeta (h. 1995).
• Urriaren 5a - Paul Wild, suitzar astronomoa (h. 2014).
• Urriaren 8a - Jose Maria Saltsamendi, Salsamendi III.a, euskal herritar erremontelaria (h. 2013).
• Urriaren 8a - Andrei Siniavski, errusiar idazlea (h. 1997).
• Urriaren 10a - Jakes Casaubon, Nafarroa Behereko ikertzailea, irrati esataria eta pilotazalea (h. 2021).
• Urriaren 11 - Elmore Leonard, estatubatuar idazlea (h. 2013).
• Urriaren 13a - Margaret Thatcher, Erresuma Batuko lehen ministroa eta Thatcherismoaren sortzailea eta bultzatzaile nagusia (h. 2013).
• Urriaren 14a - Phillip Tobias, hegoafrikar antropologoa (h. 2012).
• Urriaren 15a - Aurora Bautista, espainiar aktorea (h. 2012).
• Urriaren 15a - Bittor Kapanaga, otxandiar idazlea eta euskaltzalea (h. 2011).
• Urriaren 16a - Angela Lansbury, ingeles aktore eta abeslaria (h. 2022).
• Urriaren 18a - Ramiz Alia, lehendabiziko Albaniako presidentea (h. 2011).
• Urriaren 19a - Raymond Impanis, belgiar txirrindularia (h. 2010).
• Urriaren 19a - Czesław Kiszczak, Poloniako lehen ministroa (h. 2015).
• Urriaren 20a - Juana Arrillaga, Arene II., gipuzkoar erraketista ohia.
• Urriaren 21a - Celia Cruz, kubatar abeslaria (h. 2003).
• Urriaren 22a - Robert Rauschenberg, estatubatuar margolaria (h. 2008).
• Urriaren 23a - Johnny Carson, estatubatuar umorista eta telebista aurkezlea (h. 2005).
• Urriaren 23a - Manos Hatzidakis, greziar musikagilea (h. 1994).
• Urriaren 24a - Luciano Berio, italiar musikagilea (h. 2003).
• Urriaren 24a - Ieng Sary, kanbodiar politikaria, Khmer Gorriak taldearen sortzaileetakoa (h. 2013).
• Urriaren 24a - Toshio Iwatani, japoniar futbolaria (h. 1970).
• Urriaren 25a - Vassilakis Takis, greziar eskultorea, arte zinetikoa landu zuena (h. 2019).
• Urriaren 27a - Warren Christopher, estatubatuar diplomatiko eta politikaria (h. 2011).
• Urriaren 29a - Klaus Friedrich Roth, alemaniar-britainiar matematikaria (h. 2015).
• Urriaren 31 - Charles Willard Moore, estatubatuar arkitektoa (h. 1993).
• Urriaren 31 - John A. Pople, britainiar kimikari teorikoa, 1998ko Kimikako Nobel Saria (h. 2004).

Azaroa

• Azaroaren 2a - Modest Cuixart, kataluniar pintore, grabatzaile eta eszenografoa (h. 2007).
• Azaroaren 3a - Margarita Arenaza, gipuzkoar erraketista (h. 2019).
• Azaroaren 4a - Philippe Dreyfus, frantziar informatika aitzindaria (h. 2018).
• Azaroaren 5a - Mixel Intxauspe, euskal herritar politikari eta bankaria (h. 2011).
• Azaroaren 6a - Jean Aurel, frantziar zinemagilea (h. 1996).
• Azaroaren 6a - Michel Bouquet, frantziar antzezlea (h. 2022).
• Azaroaren 8a - Asunción Balaguer, kataluniar aktorea (h. 2019).
• Azaroaren 8a - Manuel Garrido Jiménez, espainiar filosofoa (h. 2015).
• Azaroaren 10a - Richard Burton, galestar aktorea (h.1984).
• Azaroaren 10a - Jon Mirande, euskal idazlea, XX. mendeko olerkari esanguratsuenetakoa (h. 1972).
• Azaroaren 11 - John Guillermin, britainiar zinemagilea (h. 2015).
• Azaroaren 11 - Jose Luis Lekuona, Lexoti, gipuzkoar bertsolaria (h. 2006).
• Azaroaren 11 - Jonathan Winters, estatubatuar aktore eta umorista (h. 2013).
• Azaroaren 14a - Zhores Medvedev, errusiar biologoa (h. 2018).
• Azaroaren 16a - Jose Javier Uranga, Oilarra, nafar kazetaria (h. 2016).
• Azaroaren 17a - Rock Hudson, estatubatuar aktorea (h. 1985).
• Azaroaren 17a - Charles Mackerras, australiar orkestra-zuzendaria (h. 2010).
• Azaroaren 19a - Zygmunt Bauman, judu jatorriko poloniar soziologo, filosofo eta saio-idazlea (h. 2017).
• Azaroaren 20a - Robert Kennedy, John Fitzgerald Kennedyren anaia eta AEBetako Fiskal Nagusia (h. 1968).
• Azaroaren 20a - Maia Plisetskaya, errusiar dantzaria (h. 2015).
• Azaroaren 23a - José Napoleón Duarte, El Salvadorko presidentea (h. 1990).
• Azaroaren 24a - Simon van der Meer, herbeheretar fisikaria, 1984ko Fisikako Nobel Saria (h. 2011).
• Azaroaren 25a - María Asquerino, espainiar aktorea (h. 2013).
• Azaroaren 26a - Gregorio Conrado Álvarez, El Goyo, Uruguaiko diktadorea (h. 2016).
• Azaroaren 26a - Leonardo Cremonini, italiar margolaria (h. 2010).
• Azaroaren 27a - Claude Lanzmann, frantziar kazetaria, idazlea eta zinegilea (h. 2018).
• Azaroaren 29a - Ernst Happel, austriar futbolari eta entrenatzailea (h. 1992).
• Azaroaren 29a - Ascensión Mendieta, memoria historikoaren aldeko borrokalari espainiarra (h. 2019).

Abendua

• Abenduaren 1a - Martin Rodbell, estatubatuar biokimikaria, 1994ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1998).
• Abenduaren 3a - Kim Dae-jung, Hego Koreako presidentea (h. 2009).
• Abenduaren 4a - Albert Bandura, kanadar psikologoa (h. 2021).
• Abenduaren 4a - Lino Lacedelli, italiar mendigoizalea, K2 mendiaren tontorrera lehen aldiz igo zen espedizioko kideetako bat (h. 2009).
• Abenduaren 4a - Andrés Trobat, espainiar txirrindularia (h. 2011).
• Abenduaren 5a - Anastasio Somoza Debayle, Nikaraguako presidentea (h. 1980).
• Abenduaren 7a - Sydney Samuelson, britainiar zinema-zuzendaria eta argazki-zuzendaria (h. 2022).
• Abenduaren 8a - Sammy Davis Jr., estatubatuar aktore eta abeslaria (h. 1990).
• Abenduaren 8a - Arnaldo Forlani, Italiako lehen ministroa (h. 2023).
• Abenduaren 8a - Carmen Martín Gaite, espainiar idazlea (h. 2000).
• Abenduaren 9a - Ernest Gellner, frantziar filosofo eta antropologo soziala (h. 1995).
• Abenduaren 10a - Lucia Areitioaurtena, Erromaretakua, bizkaitar erraketista (h. 2019).
• Abenduaren 11 - Paul Greengard, estatubatuar neurozientzialaria, 2000ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2019).
• Abenduaren 13a - Dick Van Dyke, estatubatuar aktore, umorista, idazle, abeslari eta dantzaria.
• Abenduaren 15a - Trần Thiện Khiêm, Hego Vietnamgo lehen ministroa (h. 2021).
• Abenduaren 17a - Alphonse Boudard, frantziar eleberrigilea (h. 2000).
• Abenduaren 18a - Maria Teresa Egaña, Maite, gipuzkoar erraketista.
• Abenduaren 18a - John Szarkowski, estatubatuar museo-zaintzaile, historialari, arte-kritikari eta argazkilaria (h. 2007).
• Abenduaren 19a - Rabah Bitat, Aljeriako presidentea (h. 2000).
• Abenduaren 19a - Migel Irazusta, Polipaso, gipuzkoar aizkolari, segalari, gizonprobalari, akuilari, probalari, korrikalari eta jokorako aharien jabea (h. 2000).
• Abenduaren 19a - Lepa Radić, serbiar jatorriko jugoslaviar partisanoa (h. 1943).
• Abenduaren 23a - Pierre Bérégovoy, Frantziako lehen ministroa (h. 1993).
• Abenduaren 25a - Carla Cordua, txiletar filosofoa.
• Abenduaren 27a - Michel Piccoli, frantziar antzerki- eta zinema-antzezle eta ekoizlea (h. 2020).
• Abenduaren 28a - Willy Kemp, luxenburgoar txirrindularia (h. 2021).
• Abenduaren 28a - Hildegard Knef, alemaniar aktore, abeslari eta idazlea (h. 2002).
• Abenduaren 28a - Milton Obote, Ugandako presidentea (h. 2005).
• Abenduaren 29a - Luis Alberto Monge, Costa Ricako presidentea (h. 2016).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Batista Oliden, euskal arraunlari handienetakoa, Kontxako 13 Bandera irabazitakoa, guztiak arraunlari lanetan (h. 1998).
• Estefana Irastorza, lapurtar poeta (h. 2018).
• Jon Castañares Larreategi, bizkaitar politikari jeltzalea, Bilboko alkatea (h. 2015).
• Luis Atxaga, gipuzkoar harrijasotzailea.
• Manolo Legina, bilbotar musikaria, trikitilaria (h. 2020).
• Marcelino García Villafranca, nafar olerkaria.
• Maria Luisa Senar, gipuzkoar erraketista (h. 2016).
• Maruja Fernández, espainiar irrati-esataria (h. 2001).
• Modesto Maiz, Okelar, gipuzkoar herri-bertsolaria (h. 1997).
• Olga Cazalis, bizkaitar erraketista (h. 2018).
• Patxi Beitia, Kezka dantza taldeko zuzendaria, Alkartasuna Dantza taldeko sortzailea eta aurreskularia (h. 2007).
• Sara Estévez, lehen emakume kazetari, kirol kronista eta irrati kirol programa bateko zuzendaria.
• Elisabeth Domitien, Afrika Erdiko Errepublikako lehen ministroa, kargu horretan aritutako emakume bakarra (h. 2005).
• Hilkka Rantaseppä-Helenius, finlandiar astronomoa (h. 1975).
• Idi Amin, Ugandako presidente eta diktadorea, giza-eskubideen bortxaketagatik ezaguna (h. 2003).
• Julia Sánchez Carrilero, espainiar arkeologoa (h. 2016).
• Margarita Tutulani, Bigarren Mundu Gerran italiar okupazioaren aurka borrokatu zen albaniar ekintzaile komunista (h. 1943).

Heriotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 5a - Jevgenija Box, ukrainar militante komunista (j. 1879).
• Urtarrilaren 22a - Fanny Bullock Workman, estatubatuar geografoa, kartografoa, esploratzailea, bidaia idazlea eta mendizalea (j. 1859).

Otsaila

• Otsailaren 3a - Oliver Heaviside, ingeles fisikaria, ingeniari elektrikoa, irrati-telegrafista eta matematia (j. 1850).
• Otsailaren 14a - Jacques Rivière, frantziar idazle, kritikari eta argitaratzailea (j. 1886).
• Otsailaren 17a - Ignacio Andrade, Venezuelako presidentea (j. 1839).
• Otsailaren 23a - Manuel Aranatz, bizkaitar kazetari eta idazlea (j. 1875).
• Otsailaren 23a - Joel Hastings Metcalf, estatubatuar astronomoa (j. 1866).
• Otsailaren 24a - Hjalmar Branting, suediar politikaria, 1921eko Bakearen Nobel Saria (j. 1860).
• Otsailaren 28a - Friedrich Ebert, Weimarko Errepublikako lehen lehendakaria (j. 1871).

Martxoa

• Martxoaren 5a - Johan Jensen, danimarkar matematikaria eta ingeniaria (j. 1859).
• Martxoaren 7a - Georgi Lvov, errusiar estadista, Errusiako behin-behineko Gobernuaren burua (j. 1861).
• Martxoaren 8a - Juliette Wytsman, belgikar margolari inpresionista (j. 1866).
• Martxoaren 12a - Sun Yat-sen, Txinako iraultzailea (j. 1866).
• Martxoaren 16a - August von Wassermann, alemaniar bakteriologoa (j. 1866).
• Martxoaren 20a - George Curzon (Curzon of Kedleston I. markesa), britainiar politikari kontserbadorea (j. 1859).
• Martxoaren 30a - Rudolf Steiner, austriar filosofoa (j. 1861).

Apirila

• Apirilaren 8a - Karl von Pflanzer-Baltin, Austria-Hungariako jenerala, Lehen Mundu Gerran parte hartu zuena (j. 1855).
• Apirilaren 11 - Hermann Paasche, alemaniar ekonomialari eta estatistikaria (j. 1851).
• Apirilaren 15a - John Singer Sargent, erbesteratutako estatubatuar margolaria, bete belaunaldiko erretratu margolari nabarmenena (j. 1856).
• Apirilaren 29a - Juan Kruz Goienetxe Elorga, nafar apaiz eta idazlea (j. 1857).

Maiatza

• Maiatzaren 2a - Johann Palisa, austriar astronomoa (j. 1848).
• Maiatzaren 7a - Boris Savinkov, errusiar eserista (j. 1879).
• Maiatzaren 10a - William Massey, Zeelanda Berriko 19. lehen miniistroa (j. 1856).
• Maiatzaren 14a - Henry Rider Haggard, ingeles idazlea (j. 1856).
• Maiatzaren 16a - Santos López de Letona, bizkaitar enpresaria, negozio-gizona eta hainbat obra publikoren bultzatzailea (j. 1842).
• Maiatzaren 22a - John French, britainiar militarra, Lehen Mundu Gerran ezaguna (j. 1852).

Ekaina

• Ekainaren 1a - Thomas R. Marshall, Ameriketako Estatu Batuetako 28. presidenteordea (j. 1854).
• Ekainaren 2a - Mariola Sirakova, bulgariar anarkista (j. 1904).
• Ekainaren 3a - Camille Flammarion, frantziar astronomo eta idazlea (j. 1842).
• Ekainaren 4a - Pierre Louÿs, frantziar olerkari eta idazlea (j. 1870).
• Ekainaren 11 - José Ignacio Garmendia, argentinar militarra, margolaria, idazlea eta diplomazialaria (j. 1841).
• Ekainaren 18a - Matilde Luisa Bavarian, bavariar printzesa (j. 1843).
• Ekainaren 22a - Felix Klein, alemaniar matematikaria (j. 1849).
• Ekainaren 29a - Christian Michelsen, Norvegiako lehen ministroa (j. 1857).

Uztaila

• Uztailaren 1a - Erik Satie, frantziar musikagilea (j. 1866).
• Uztailaren 12a - Harry John Lawson, britainiar bizikleta diseinatzailea, txirrindularia, motorraren industriaren aitzindaria eta iruzurtia (j. 1852).
• Uztailaren 14a - Pancho Villa, filipinar boxeolaria, historiako borrokalari asiarrik onenetakotzat hartua (j. 1901).
• Uztailaren 17a - Lovis Corinth, alemaniar artista eta idazlea (j. 1858).
• Irailaren 20a - Charles Cottet, inpresionismo ondokoaren frantziar margolaria (j. 1863).
• Uztailaren 26a - Gottlob Frege, alemaniar matematikaria (j. 1848).
• Uztailaren 26a - William Jennings Bryan, estatubatuar hizlari eta politikaria (j. 1860).
• Uztailaren 28a - Léon Augustin Lhermitte, frantziar margolaria (j. 1844).

Abuztua

• Abuztuaren 6a - Gregorio Ricci-Curbastro, italiar matematikaria (j. 1853).
• Abuztuaren 24a - Felix Sesumaga, euskal herritar futbolaria (j. 1898).
• Abuztuaren 25a - Franz Conrad von Hötzendorf, Lehen Mundu Gerran paper oso garrantzitsua izan zuen austriarra (j. 1852).

Iraila

• Irailaren 19a - Georg August Schweinfurth, alemaniar esploratzaile, etnologo eta botanikaria (j. 1836).
• Irailaren 29a - Léon Bourgeois, Frantziako lehen ministroa eta 1920ko Bakearen Nobel Saria (j. 1851).

Urria

• Urriaren 10a - James Buchanan Duke, estatubatuar industrialaria, zigarroaren fabrikazio eta marketin modernoa sartu zituena (j. 1856).
• Urriaren 11 - Berthe Marx, frantziar pianista eta musikagilea (j. 1859).
• Urriaren 16a - Christian Krohg, norvegiar margolari, ilustratzaile, idazle eta kazetaria (j. 1852).
• Urriaren 31 - Mikhail Frunze, Armada Gorriko komandantea (j. 1885).
• Urriaren 31 - Max Linder, frantziar-zinema antzezlea (j. 1883).

Azaroa

• Azaroaren 4a - Karmelo Etxegarai, gipuzkoar idazle eta historialaria (j. 1865).
• Azaroaren 5a - Sidney Reilly, errusiar espioia, Erresuma Batuko Secret Inteligence Service-rentzat lan egin zuena (j. 1874).
• Azaroaren 16a - Gerhard Hessenberg, alemaniar matematikaria (j. 1874).
• Azaroaren 19a - Henri Fayol, frantziar meategi-ingeniaria (j. 1841).
• Azaroaren 20a - Alexandra Danimarkakoa, Erresuma Batuko erregina ezkontidea (j. 1844).
• Azaroaren 20a - Stefan Żeromski, poloniar eleberrigile eta antzerkigilea (j. 1864).
• Azaroaren 25a - Vajiravudh, Siamgo erregea (j. 1881).
• Azaroaren 27a - Roger de La Fresnaye, frantziar margolari kubista (j. 1885).

Abendua

• Abenduaren 5a - Wladyslaw Stanislaw Reymont, poloniar idazlea eta eleberrigilea, 1924ko Literaturako Nobel saria (j. 1867).
• Abenduaren 8a - Juan Manuel Lertxundi, euskal idazlea (j. 1870).
• Abenduaren 9a - Pablo Iglesias Posse, espainiar politikaria, sozialismoaren figura nagusia (j. 1850).
• Abenduaren 13a - Antonio Maura, Espainiako gobernuburua (j. 1853).
• Abenduaren 19a - Elizabeth Hughes, galestar pedagogoa, emakumeen heziketaren sustatzailea (j. 1851).
• Abenduaren 28a - Sergei Esenin, errusiar olerkaria (j. 1895).
• Abenduaren 29a - Félix Vallotton, suitzar eta frantziar margolari, eskultore, xilografien egile eta idazlea (j. 1865).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Mari Luixa Erdozio, lapurtar bertsolaria (j. 1846).
• Mariana Hargain, lapurtar bertsolaria (j. 1860).
• Maxime Clérisse, baxenafar legegizona (j. 1841).
• Vicente Cutanda, espainiar margolaria (j. 1850).

Nobel saridunak:

• Fisika: James Franck eta Gustav Ludwig Hertz
• Kimika: Richard Adolf Zsigmondy
• Literatura: George Bernard Shaw
• Medikuntza: eman gabe
• Bakea: Austen Chamberlain eta Charles Gates Dawes

---

Kanpo estekak

• Datuak: Q18107
• Multimedia: 1925 / Q18107