Eulate
| Eulate | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||||||||||
.jpg) | |||||||||||
 | |||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Herrialdea |  Euskal Herria | ||||||||||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||||||||||
| Merindadea |  Lizarra | ||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua |  Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Nafarroa | ||||||||||
| Izen ofiziala | Eulate | ||||||||||
| Alkatea | Juan Ignacio Ruiz de Larramendi Mujika (Eulate, indep.) | ||||||||||
| Posta kodea | 31271 | ||||||||||
| INE kodea | 31100 | ||||||||||
| Herritarra | eulatear | ||||||||||
| Geografia | |||||||||||
| Koordenatuak | 42°46′35″N 2°12′22″W / 42.7764°N 2.2062°W | ||||||||||
| Azalera | 8 km² | ||||||||||
| Garaiera | 721 metro | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 276 (2023:  1) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 26,39 bizt/km² | ||||||||||
| Zahartzea[1] | % 20,42 | ||||||||||
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 14,93 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera[1] | % 78,57 (2011) | ||||||||||
| Desberdintasuna[1] | % 0 (2011) | ||||||||||
| Langabezia[1] | % 11,61 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[2][3] | % 5,40 (2018:  %-10,93) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Webgunea | http://www.eulate.es | ||||||||||
Eulate[4] ([eulate]) Nafarroa Garaiko mendebaldeko udalerria da, Lizarrako merindadekoa. Iruñetik 70 kilometro dago. 315 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera.
Geografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kokapena eta inguru naturala
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Herria Nafarroa Garaiko mendebaldean dago, Urbasa mendilerroaren hegoaldean, NA-7185 errepidean. Eulatek Urbasako mendilerroarekin egiten du muga iparraldean, Ameskoabarrenekin ekialdean, Aranaratxerekin mendebaldean, eta Lanarekin hegoaldean.
Eulatek hiru auzo ditu: Erdigunekoa elizaren inguruan, ekialdean Copalacioko auzoa, eta mendebaldean Gonea. Urbasako mendilerroaz gain, Lokizgo mendilerroa ere udalerritik gertu dago.
Klima eta landaredia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Udalerriaren iparraldean klima atlantikoa eta azpiatlantikoa nagusitzen da; herrigunean eta Eulateko gunerik beherenetan, berriz, ezaugarri mediterraneoak dauzka. Urteko batez besteko tenperatura 8 eta 10 gradu bitartekoa da, eta prezipitazioak 1.000 eta 1.400 mm artekoak, ugariagoak iparraldeko mendietan. Urteko egun euritsuak 120 inguru izaten dira.
Herriaren inguruko basoetan, haritz eta ametzak dira espezierik ohikoenak, guztira 652 hektarea hartzen baitute. Horrez gain, iparraldean pagoak ere badira.
Demografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Eulateko biztanleria |
|---|
 |
Politika
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Udaletxea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Eulateko udaleko idazkaria, Larragoa eta Aranaratxeko idazkari ere bada.
- HELBIDEA: Kale Nagusia, 156
Udal hauteskundeak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]2023ko udal hauteskundeetara hautagai-zerrenda bakarra aurkeztu zuten Eulaten: Agrupacion Electoral Eulate. Zerrenda horretako burua, Beñat Ruiz de Larramendi, da herriko alkatea.[5][6]
Alkateak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia |
| 1979 | 1983 | ||
| 1983 | 1987 | ||
| 1987 | 1991 | ||
| 1991 | 1995 | ||
| 1995 | 1999 | ||
| 1999 | 2003 | ||
| 2003 | 2007 | ||
| Juan Ignacio Ruiz de Larramendi Mugica | 2007 | 2011 | Agrupacion Electoral Eulate |
| Juan Ignacio Ruiz de Larramendi Mugica | 2011 | 2015 | Agrupacion Electoral Eulate |
| Juan Ignacio Ruiz de Larramendi Mugica[7] | 2015 | 2019 | Independenteak |
| Idoya Martinez de la Hidalga Jauregui[7] | 2019 | 2023 | Agrupacion Electoral Eulate[8] |
| Beñat Ruiz de Larramendi López[5] | 2023 | jardunean | Agrupacion Electoral Eulate[5] |
Azpiegitura eta garraioak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Automoviles Urederra autobus konpainiak Eulate Lizarrarekin batzen du. Autobus lineak, honako ibilbidea egiten du:
Zerbitzuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Antzin-Ameskoako Zerbitzu Sozialen Mankomunitatea, zaborra bildu, ura hornitu eta bestelako zerbitzuez arduratzen da Eulate eta eskualdeko beste hainbat herritan.
Euskara
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1986ko Euskararen Foru Legearen arabera, Eulate eremu ez-euskalduneko udalerria zen, eta hori zela-eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania zen. 2017ko ekainaren 22an Nafarroako Parlamentuak eremu mistora pasatzea erabaki zuen, beste 43 udalekin batean.[11]
2023an aurkitu zen Eulateko dotrina, Juan Migel Gartzia de Bakedanok XVIII. mendearen bukaeran edo XIX.aren hasieran idatzitakoa. Testu horrek frogatzen du garai hartan bazirela euskaldunak Ameskoan, nahiz eta, ordurako, elebidunak ziren segur aski, eta euskara itzaltzen ari zen. Izan ere, bestelako iturriei esker, jakina zen 1800. urtean Aranaratxeko Fernando Albizu Iturmendin apez aritzeko egokitzat jo zutela, besteak beste, euskaraz zekielako. Hartara, dudarik ez dago etxetik zekarrela euskara, hangoa baitzuen familia, eta Araban ibili zenean ere hango parrokietan erabili zuela, herri horiek orduan euskaldunak ziren-eta.[9]
Ameskoan, Larragoa lehentxeago erdaldundu zela dirudi, baina Eulatek, Burundarekiko loturaz edo, hobeki eutsi bide zion hizkuntzari. Bestalde, Bonaparte printzeak Bruno Etxenikeri 1863ko apirilaren 7an idatzi zion gutunean ziotsonez (frantsesetik itzulia): "Ziurtatu didate Lizarrako partidu osoan Ameskoabarrengo herri hauetan baino ez dutela pertsona batzuek oraindik euskaraz egiten: Eulate, San Martin, Ekala, Bakedao, Zudairi, Gollano, Urra, Barindano, Artatza".[9]
Eulateko dotrinak, bada, Eulaten euskara bizi zela erakusteaz gain, euskara hori nolakoa zen jakiten ere lagundu du. [10]
Ondasun nabarmenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Balbino García de Albizu etnografo eta dibulgatzailea. (Arg: Dani Blanco, Argia, - Eulateko jauregia, XVI. mendean eraiki eta 1835 suntsitutako jauregia. Gaur egun, jauregiaren arrastoak babesturik daude. Bertan, XIV mendeko iturriek gotorlekua bazegoela aipatzen dute, Alvarez de Eulate leinuarena.
- Hipolitoren etxea, dorretxea
Eulatear ospetsuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Juan Eulate (1583-1655), militarra.
- Juan Migel Gartzia de Bakedano (1739-1820), apaiz eta idazlea.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Euskara ezagutza tasa. (2010) Euskal Herriari Begira (Udalbiltza), Eustat, INE, NASTAT eta Euskal Herriko Hizkuntza Adierazle Sistema (EAS).
- ↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 48-53 or..
- ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
- ↑ a b c Los vecinos de 54 ayuntamientos ya saben quién será su alcalde al concurrir solo una candidatura. Diario de Noticias, 2023-04-26, noticiasdenavarra.com (Noiz kontsultatua: 2023-12-1).
- ↑ 38 udalek eta 77 kontzejuk ez dute hauteskunderik egingo hautagaitzarik ez dutelako. fnmc.es (Noiz kontsultatua: 2023-12-1).
- ↑ a b (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).
- ↑ «Lizarrako Eskualdeko Hauteskunde Batzordea: Aurkeztutako hautagai-zerrendak» NAO 78. zenbakia, 2019ko apirilaren 24a, asteazkena (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).
- ↑ a b c Santazilia, Elaitz. Ameskoako euskaraz idatzitako testu zahar bat agertu da. Argia, 2023ko azaroak 27, CC BY-SA, argia.eus (Noiz kontsultatua: 2023-11-29).
- ↑ a b Santazilia, Ekaitz. «Eulate euskaldun XVIII. mendean (edo)» Euskera (Euskaltzaindia) 68.
- ↑ Nafarroako 44 herri eremu mistora igaro dira. Eitb, 2017ko ekainak 22, eitb.eus (Noiz kontsultatua: 2023-11-30).
Bibliografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- García de Albizu, Balbino; Aranzadi, Telesforo de. (2010). Conociendo el pasado amescoano. Lamiñarra ISBN 978-84-613-9872-0.
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- (Gaztelaniaz) Eulateri buruzko informazioa Turismo Navarra webgunean.[Betiko hautsitako esteka]
- (Gaztelaniaz) Eulateri buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
- Auzo Erdia kalearen ikuspegia Google Street View-n.
Datuak: Q1641873
Multimedia: Eulate / Q1641873
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Eulate
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa |