Edukira joan

Azuelo

Koordenatuak: 42°36′30″N 2°20′57″W / 42.608333333333°N 2.3491666666667°W / 42.608333333333; -2.3491666666667
Wikipedia, Entziklopedia askea
Azuelo
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Azueloko bandera
Bandera

Azueloko armarria
Armarria

Map
Kokapena
Herrialdea Euskal Herria
Lurraldea Nafarroa Garaia
Merindadea Lizarra
EskualdeaVianaldea
Administrazioa
Estatua Espainia
Erkidegoa Nafarroa
Izen ofiziala Azuelo
AlkateaRoberto Crespo Morentin
(Geroa Bai)
Posta kodea31228
INE kodea31043
Herritarraazueloar
Geografia
Koordenatuak42°36′30″N 2°20′57″W / 42.608333333333°N 2.3491666666667°W / 42.608333333333; -2.3491666666667
Azalera10,5 km²
Garaiera614 metro
Distantzia43 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria33 (2024:  −4)
alt_left 19 (%57,6)(2019) (%36,4) 12 alt_right
Dentsitatea0,31 bizt/km²
Zahartzea[1]% 17,86
Ugalkortasuna[1]‰ 0
Ekonomia
Jarduera[1]% 0 (2011)
Desberdintasuna[1]% 0 (2011)
Langabezia[1]% 1,67 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2]% 8.8 + % 13.6 hartzaile (2021)
Kaleko erabilera [3]% 
Datu gehigarriak
Webguneahttp://www.ayuntamientodeazuelo.es/
Azueloko irudi panoramikoa, Ioar mendia ikusten delarik.

Azuelo[4] ([as̻uelo]) Nafarroako udalerria da. Lizarrako merindadeko herri honek 37 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera. Nafarroako hiriburutik 43 kilometrora dago.

Geografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Inguru naturala eta kokapena

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria Nafarroa mendebaldean kokatzen da, Lizarrako merindadearen mendebaldeko muturrean. NA-120 errepidea Santsol-Cabredo norabidean hartuta ailegatzen da herrira.

Azuelok Kanpezurekin (Araba) egiten du muga iparraldean, Torralba del Rio eta Bargotarekin ekialdean, Aguilar Kodeskoarekin mendebaldean, eta Arasekin hegoaldean.

Kodesko mendilerroaren magalean, tontorrik garaiena den Joar mendia (1.419 m) Kanpezurekin elkarbanatzen du Azuelok.

Klima eta landaredia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Klima mediterraneoa da udalerriaren gehienean (gunerik altuenean prezipitazioak ugariagoak direnez, klima azpimediterraneoa dela esan liteke). Urteko batez besteko tenperatura 8 eta 12 gradu bitartekoa, eta prezipitazioak 900mm ingurukoak dira. Urteroko egun euritsuak 80 izaten dira herrigunean, eta 100 egun edo gehiago gunerik menditsuenean.

Herriko jatorrizko landaredia artea zen nagusiki, baina zoritxarrez, nekazaritzaren eta gizakiaren eragina dela eta, gaur egun 113 hektarea arte baino ez dira gordetzen. Iparraldean eta hegoaldean, landare azpimediterraneoak dira nagusi, lertxuna, besteak beste. Nafarroako udalerri askotan bezala, birlandaturiko pinu lariziarrak daude bertan.

Ekonomia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azueloko jarduera ekonomiko nagusia nekazaritza da, laborantza lur gehienak lehorreko lurrak dira, eta bertan laboreak olibondoa, eta zainzuriak dira nagusi, besteak beste.

Parke eolikoa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «Nafarroako parke eolikoak»

Aguilar Kodes eta Azuelo udalerrien artean, Las Llanas de Codes izeneko gunean, Nafarroako gobernuak eraikitako bi parke eoliko daude, "Codés Aguilar" eta "Codés Azuelo". Lehenak 50,00 megawatteko potentzia dauka, eta bigarrenak 43,20 megawatteko potentzia. Parkeen jabea Acciona Energia da gaur egun.

Azpiegiturak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2003an elektrizitatearen Espainiako kudeatzaile publikoa den Red Eléctricak Castejón eta Gasteiz artean 400.000 volteko goi-tentsio linea bat eraikitzeko proiektua proposatu zuen. Proiektuaren arabera, 46 metroko goi-tentsio dorreak eraikiko ziren Lizarraldeko hainbat udalerri zeharkatuko zituztenak.[5]. 2008an proiektuaren aurkako talde bat sortu zen, eta 2010eko urtarrilaren 31n proiektuaren inguruko bozketa antolatu zen Arabako bost herritan eta Nafarroako hogei herritan. Ezezko botoak %98,9 izan ziren[6].

Demografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Azueloko biztanleria

2008ko erroldaren arabera, ez da etorkinik bizi Azuelon.

Politika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «Hauteskundeak Azuelon»

Udaletxea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azueloko udaletxeko idazkaria Esprontzeda eta Torralba del Rioko idazkari ere bada.

  • HELBIDEA: La Solana kalea, z/g

2023-2027 legegintzaldia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2023ko hauteskundeen ondorengo Azueloko udalbatza

Alderdia

2023ko maiatzak 28
Zinegotziak Boto kopurua
Roberto Crespo Morentin (GBai)
1 / 3
22 (% 100,00)
Maria Paz Crespo Sanchez (GBai)
1 / 3
12 (% 54,55)
Ruben Crespo Garcia (GBai)
1 / 3
9 (% 40,91)
Jose Luis Escudero Saez (GBai)
0 / 3
0 (% 0,0)
*250 biztanle baino gutxiagoko udalerrietan, hautagai zerrenda irekiekin bozkatzen denez, boto guztien ehuneko totala ez da zergaitik 100 izan behar.
Datuen iturria: Junta Electoral Central (Gaztelaniaz)

Alkateak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauek izan dira Azueloko azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia[7]
Jose Manuel Diaz de Cerio Crespo[7][8] 1979 1983 Zentro Demokratikoaren Batasuna
Jose Manuel Diaz de Cerio Crespo[7][8] 1983 1987 Union del Pueblo de Azuelo
Jose Manuel Diaz de Cerio Crespo[7][8] 1987 1991 Agrupacion Independiente de Azuelo
Jose Manuel Diaz de Cerio Crespo[7][8] 1991 1995 Nafar Herriaren Batasuna
Jose Manuel Diaz de Cerio Crespo[7][8] 1995 1999 Nafar Herriaren Batasuna
Jose Manuel Diaz de Cerio Crespo[7][8] 1999 2003 Nafar Herriraren Batasuna
Jose Ignacio Crespo Vicente[7][9] 2003 2007 Agrupacion Independiente de Azuelo
Roberto Crespo Morentin[7][10][11][12][13] 2007 2011 Nafarroako Demokraten Elkargunea
Roberto Crespo Morentin[7][14] 2011 2011 a[15] Nafarroako Demokraten Elkargunea
Roberto Crespo Morentin[16][12][13] 2011 2015 Ez esleituak
Roberto Crespo Morentin[7][17][12][13] 2015 2019 Geroa Bai
Roberto Crespo Morentin[7][18][19][20][13] 2019 2023 Geroa Bai
Roberto Crespo Morentin[21][22] 2023 Jardunean Geroa Bai

a Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu, Nafarroako Demokraten Elkargunearen hautagai bezala.

Euskara

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera, Azuelo eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldaren arabera, ez dago euskara dakien herritarrik Azuelon.

Ondasun nabarmenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Azueloko monastegia

San Jorge eliza herriaren erdiguneko antzinako monastegi benediktarraren zati izan zen. Elizak bi zati karratutan banaturiko solairua dauka, eta gurutzadura eta absidedun aurrealde erdizirkularreko hirugarren zati bat. Gurutzadura eta absidearen hormak jatorrizko XII. mendeko tenplua eraiki zenekoak dira. Portada erromanikoak balio handiko ezaugarriak dauzka, Nafarroako erromanikoaren erakusgarri. Azueloko monastegia 992.urtean eraikitakoa dugu. Aurkitutako dokumentuek diote sorrera errealekoa dela, García Sanchez "Najerakoa" izan baitzen maonastegia Najerari dohaintzan eman ziona 1052.urtean.

Monastegiaren sorrera XII.mendean kokatu izan badugu ere, 1968.urtean burututako berrikuntzan aurkitu izan ziren X.mendekoak izan zitezkeen arte karolingioko harri landuak.

Monastegirako bidean
Monastegiko kanpaiak. Eskumatik hasita lehengo kanpaiaren lekuan, eraikina eliza moduan erabiltzen zen garaian, erloju bat zegoen, 1968.urteko berritze lanetan kanpaiagatik ordezkatu zena.

Baselizak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azuelon lau baseliza daude, San Simeon, San Millan, San Martin eta Santa Garazi. Simeon eta Millan santuen omenezkoak herrigunearen inguruan daude, eta beste biak, herritik gertu dauden mendixketan. Baselizen sortze data zehatza ezezaguna da, baina Erdi Aroko historialari benediktarren ustez, monjeen bakarlekuak izan ziren.

Azuelotar ezagunak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ Euskararen Adierazle Sistema. Euskara-gaitasuna adinaren eta sexuaren arabera. EAE (eskualdeka/udalerrika). Eusko Jaurlaritza.
  3. ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
  5. ↑ http://sites.google.com/site/nolineadealtatension/Home/RATplanoAldizk.pdf?attredirects=0[Betiko hautsitako esteka]
  6. ↑ http://www.elcorreo.com/vizcaya/20100201/alava/votantes-rechaza-linea-alta-20100201.html El Correo Español egunkariaren webgunea
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.» www.mptfp.gob.es (kontsulta data: 2020-04-09).
  8. ↑ a b c d e f (Gaztelaniaz) «José Manuel "El Alcalde"» Azuelo 2018-07-19 (kontsulta data: 2023-10-02).
  9. ↑ (Gaztelaniaz) «1er discurso del nuevo Alcalde de Azuelo» Azuelo 2003-06-18 (kontsulta data: 2023-10-02).
  10. ↑ (Gaztelaniaz) «Tierra Estella decidió en las urnas» Revista Calle Mayor 2007-05-30 (kontsulta data: 2025-02-06).
  11. ↑ (Gaztelaniaz) «Toma de posesión del nuevo alcalde» Azuelo 2007-06-21 (kontsulta data: 2022-05-25).
  12. ↑ a b c (Gaztelaniaz) «Las Fiestas de Estella en boca de la merindad» Revista Calle Mayor 2017-08-02 (kontsulta data: 2022-05-25).
  13. ↑ a b c d (Gaztelaniaz) «Roberto Crespo, candidato de Geroa Bai a la alcaldía de Azuelo» Radio Estella 2023-03-23 (kontsulta data: 2023-09-30).
  14. ↑ (Gaztelaniaz) «Tierra Estella ya tiene alcaldes» Revista Calle Mayor 2011-06-23 (kontsulta data: 2023-09-30).
  15. ↑ CDN alderdiak 2011ko hauteskundeen ostean desegitea erabaki zuen; Azuelokoa irabazi zituen bi alkatetzetakoa izan zen.
  16. ↑ (Gaztelaniaz) «Vera inaugura la reforma del consultorio médico de Azuelo» Redacción Médica 2012-02-24 (kontsulta data: 2022-05-25).
  17. ↑ (Gaztelaniaz) «Tiempos de cambio en Tierra Estella» Revista Calle Mayor 2015-05-29 (kontsulta data: 2025-02-22).
  18. ↑ (Gaztelaniaz) «El mapa político de Navarra: todos los alcaldes» Diario de Noticias de Navarra 2019-06-16 (kontsulta data: 2024-10-17).
  19. ↑ (Gaztelaniaz) «Mejoras en el local de actividades municipales y sociales de Azuelo» Diario de Navarra 2021-08-25 (kontsulta data: 2022-05-25).
  20. ↑ (Gaztelaniaz) «La gestión del bar de Azuelo dará derecho a una vivienda» Diario de Noticias de Navarra 2022-04-02 (kontsulta data: 2022-05-25).
  21. ↑ (Gaztelaniaz) «Todos los alcaldes y alcaldesas de Navarra, pueblo a pueblo» Diario de Noticias de Navarra 2023-06-18 (kontsulta data: 2023-09-30).
  22. ↑ (Gaztelaniaz) «Los nuevos alcaldes y alcaldesas de Navarra» Diario de Navarra 2023-06-18 (kontsulta data: 2023-10-10).
  23. ↑ «Franco Díaz de Cerio Ruiz» Real Academia de la Historia (kontsulta data: 2024-10-01).

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Nafarroa
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Azuelo&oldid=10120822"(e)tik eskuratuta