Artazu
| Artazu | |||
|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||
 | |||
| |||
 | |||
| Kokapena | |||
| Herrialdea |  Euskal Herria | ||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||
| Merindadea |  Lizarra | ||
| Eskualdea | Lizarrerria | ||
| Administrazioa | |||
| Estatua |  Espainia | ||
| Erkidegoa | Nafarroa | ||
| Izen ofiziala |  Artazu | ||
| Alkatea | Javier Albizu Sanz (Elibidea, indep.) | ||
| Posta kodea | 31109 | ||
| INE kodea | 31039 | ||
| Herritarra | artazuar | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 42°41′29″N 1°50′25″W | ||
| Azalera | 5,83 km² | ||
| Garaiera | 437 metro | ||
| Distantzia | 29 km (Iruñetik) | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 117 (2021:  6) | ||
| Dentsitatea | 20,24 biztanle/km² | ||
| Zahartzea[1] | % 25,86 | ||
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 80 | ||
| Ekonomia | |||
| Jarduera[1] | % 0 (2011) | ||
| Desberdintasuna[1] | % 0 (2011) | ||
| Langabezia[1] | % 11,49 (2013) | ||
| Euskara | |||
| Euskaldunak | % 12,10 (2018)[2] % 8,33 (2010)[1] | ||
| Datu gehigarriak | |||
| Webgunea | http://www.artazu.es/ | ||
Artazu[3] ([aɾtas̻u]) Nafarroako udalerria da. Lizarrako merindadeko herri honek biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera. Nafarroako hiriburutik 29 kilometrora eta Garestik 4 kilometrora dago.
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Inguru naturala eta kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Herria Nafarroa erdialdean kokatzen da, Lizarrako merindadearen ekialdeko muturrean.
Artazuk Garesekin eta Girgillaorekin egiten du muga iparraldean, Garesekin ekialdean, Mañerurekin eta Girgillaorekin mendebaldean, eta Mañerurekin eta Garesekin hegoaldean.
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Artazuko biztanleria |
|---|
 |
| Datu-iturria: www.ine.es |
2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko bi etorkin baino ez ziren bizi herrian, biztanleriaren %1,67 (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).
Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Alkateak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| 2007-2011 | Eva Bengoetxea urra | Elibidea |
| 2011-2015 | Javier Albizu Sanz | Elibidea |
Udal hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Azken agintaldietan Artazuko alkatea Elibidea herri ekimenekoa izan da. 2007an Eva Maria Bengoetxea Urra aukeratu zuten eta taldeak udaleko bost ordezkariak lortu zituen. Baliogabeko botoak bi izan ziren (emandako boto guztien %2,63) eta boto zuriak lau izan ziren (%5,41). Abstentzioa %26,92koa izan zen.
| Alderdia | Botoak | Aukeratua? |
| Eva Maria Bengoetxea Urra (AE) | 54 | Bai |
| Maria Begoña Uharte Irurtzun (AE) | 43 | Bai |
| Jose Luis Ruiz Argiñano (AE) | 41 | Bai |
| Juan Valdez Sanchez (AE) | 32 | Bai |
| Maria Rosario Etxetxipia Senosiain (AE) | 29 | Bai |
2011n egoera bera (Elibidea zerrenda bakarra) izan zen, baina alkate Javier Albizu Sanz hautatu zuten.
Udaletxea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artazuko udaletxeko idazkaria Girgillao, Mañeru eta Ziraukiko idazkari ere bada.
- HELBIDEA: Iparreko kalea, 2
Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Artazu eremu ez-euskalduneko udalerria zen, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania zen. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %8,74k zekien euskaraz hitz egiten.
2017ko ekainaren 22an Nafarroako Parlamentuak eremu mistora pasatzea erabaki zuen, beste 43 udalekin batean.
Jaiak eta ospakizunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artazuko herriko-jaiak, abuztuaren 15etik hurbilen dagoen asteburuan ospatzen dira. Horrez gain, urtean zehar San Miguel irailaren 29an ospatzen da, eta Ardoaren eta Lurraren eguna irailaren 10ean ospatu izan da.
Zerbitzuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Garesen egoitza nagusia duen "Izarbeidarko Mankomunitatea" zaborra bildu, ura hornitu eta bestelako zerbitzuak emateaz arduratzen da Artazun eta eskualdeko beste hainbat herritan.
Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artazuko parrokia San Migel Arkanjeluaren omenez eraiki zen. Jatorriz, eraikuntza gotikoa zen, baina XVIII. mendean zaharberritze luze baten ondorioz, ezaugarri neoklasikoko ezaugarriak nagusitu ziren, elizak gaur egun duen itxura hartuz.
Eraikinak, gurutze latindarraren oinarria dauka, aurrealde laukizuzenarekin. Elizaren kanpoaldean, eraikuntza fase ezberdinak nabarmentzen dira, sarrera ateak esaterako, erdi puntuko arku pizkundetarra dauka. Sakristian, San Miguel aingeruaren XVI. mendeko irudi bat dago, kaliz batzuk, eta zilarrezko gurutze neoklasiko bat.
Bestalde, Sorakoitzeranzko norabidean eta Artazutik ordu laurden batera, Gurutze Santuaren baseliza kokatzen da. Eraikina XVI. mendekoa den arren, XIX. mende eta XX. mendean zehar, birmoldatua izan zen.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 50-55 or..
- ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
- ↑ «Albizu Etxetxipia, Lur - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-05).
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» www.ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-05).
- ↑ «Euskararen egoera Artazu eta inguruko herrietan - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-05).
- ↑ «Gazte gara gazte» gazteak.ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-05).
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Artazuko argazkiak lasonet.com webgunean.
- (Gaztelaniaz) Artazuri buruzko informazioa Nafarroako Gobernuaren webgunean.
- NA-7040 errepidea Artazu parean Google Street View-n.
Datuak: Q1763735
Multimedia: Artazu
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Artazu