Uterga

Uterga
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herria Erreniega menditik ikusia.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroako Foru Erkidegoa
Merindadea	Iruñeko merindadea
Eskualdea	Izarbeibar
Izen ofiziala	Uterga
Alkatea	Pablo Lizarrondo Beriain
Posta kodea	31133
INE kodea	31246
Herritarra	utergar
Kokapena
Koordenatuak	42° 42′ 36″ N, 1° 45′ 34″ W
Azalera	9,23 km2
Garaiera	485 metro
Distantzia	16,3 km Iruñera
Demografia
Biztanleria	172 biztanle
Dentsitatea	18,63 biztanle/km²
Hazkundea (2003-2013)	-% 0,57
Zahartze tasa	% 38
Ugalkortasun tasa	‰ 30,3
Ekonomia
Jarduera tasa	% 85,19 (2011)
Genero desoreka	% 0 (2011)
Langabezia erregistratua	% 7,11 (2013)
Kultura
Euskaldunak	% 2,94 (2010)
Euskararen erabilera	% 0,1 (2011)
Datu gehigarriak
Sorrera	XIII. mendea baino lehen. urtea
Webgunea	http://www.mancomunidad-valdizarbe.es/uterga.htm

Uterga Nafarroako udalerria da, Izarbeibarren kokatua. 172 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera.

Juan de Beriain idazle euskaldunaren jaioterria da.

Iruñerriko Mankomunitatea, zaborra bildu, ur-hornidura eta bestelako zerbitzuak eskaintzeaz arduratzen da, Iruñea inguruko gune metropolitarreko beste hainbat herritan bezala.

Geografia

Inguru naturala eta kokapena

Utergako eliza.

Udalerria Lizarrako merindadean dago, Nafarroako hiriburutik 16 kilometrora. Eraiki berri den A-12 autobideari esker, Lizarra eta Iruñarekiko distantzia asko gutxitu da. Udalerrira heltzeko Basongaitzen hasten den NA-6016 errepidea hartu behar da.

Utergak Legarda du muga mendebaldean, Obanos eta Muruzabal hegoaldean, Adios ekialdean eta Erreniega mendia iparraldean.

1842ko erroldak udalerri honi Uterga con Aquiturriain izena ematen dio, bere mugen barnean dagoen Akiturrain herri hustu eta baselizaren omenez, non XIX. mende arte erromesentzako ospitalea egon zen.

Klima eta landaredia

Altuera zein den aldaketa handiak dauden arren, Utergako klimaren ezaugarriak klima mediterranearenak dira. Urteko batez besteko tenperaturak 10 eta 13 gradukoak eta prezipitazioak 700 eta 900mm bitartekoak dira. Urteroko egun euritsuak 90 inguru dira.

Jatorrizko landaredian, artea eta hosto txikiko haritza nabarmentzen ziren. Gizakiaren mendeetako eragina dela eta,aldiz, arte gutxi geratzen dira gaur egun, eta haritzak, itsasoaren mailatik altuen dauden guneetan gordetzen dira.

Historia

Sakontzeko, irakurri: «Juan eta Estanis Azanza anai-arrebaren heriotza»

2006ko urriaren 30ean, 78 urteko Juan eta 80 urteko Estanis Azanza Ilarraz anai-arrebak ohe banatan hilda aurkitu zituzten. Heriotzaren kausa argitzeke dago, zeren, hasieran intoxikazioak aukera gehien zeukan azalpena bazirudien ere, ikerketak baztertu egin baitu. Herriko familia aberatsenetakoa izateak zein ahaide hurbilik ez edukitzeak ere mota guztietako zurrumurruak piztu zituzten.

Demografia

Utergako biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko hemeretzi etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %11,24a (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).

Politika

Udaletxea

Udaletxea kale nagusian dagoen bi solairuko eraikina da. Utergak alkatea eta lau zinegotzi dauzka. Utergako udaletxeko idazkaria, Adios, Legarda, Muruzabal, Obanos, Tirapu, Ukar eta Enerizko idazkari ere bada.

• HELBIDEA: Kale Nagusia, 20

Udal hauteskundeak

Azken agintaldietan Utergako alkate kargurako Pedro María Nagore Lanas aukeratu dute, zerrenda independenteekin. 2007an taldearen izena Agrupación Electoral Independiente de Uterga (AEIU) izan zen eta Udaletxeko bost zinegotziak lortu zituen. Baliogabeko botoak bost izan ziren (emandako guztien %4,27) eta boto zuriak hamazortzi (%16,07). Abstentzioa %18,18koa izan zen.

Utergako Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Aukeratua?
Pedro Maria Nagore Lanas (AEIU)	76	Bai
Miguel Iriarte Izkue (AEIU)	68	Bai
Jesus Maria Beriain Arraiza (AEIU)	64	Bai
Alfonso Barasoain Salvador (AEIU)	58	Bai
Diego Areta Velaz (AEIU)	32	Bai

2011ko udal hauteskundeetan ere zerrenda bakarra aurkeztu zen, Agrupación Independiente de Uterga (AIU) deitua. Pedro María Lanasek alkate segitu zuen.

Alkateak

1979-1983	Jesus Beriain
1983-1987	Juana Mari Beriain
1987-1991	Javier Sarasibar
1991-1995	Loli Salvador
1995-1999	Carlos Donamaria
1999-2000	Miguel Iriarte
2000-2003	Pedro María Nagore Lanas
2003-2007	Pedro María Nagore Lanas
2007-2011	Pedro María Nagore Lanas	AEIU
2011-2015	Pedro María Nagore Lanas	AIU
2015-2016	Pedro María Nagore Lanas
2016-	Pablo Lizarrondo Beriain

Kultura

Euskara

Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Uterga eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %3,16k zekien euskaraz hitz egiten.

2008an Nafarroako Ezker Batuak eta Nafarroa Baik Euskararen Foru Legea aldatu eta gune mistoan udalerri gehiago sartzeko (horien artean Uterga) proposamena aurkeztu zuten Nafarroako legebiltzarrean. UPN ez beste talde guztien baiezko botoarekin proposamena aurrera aterako zela zirudienean, PSN alderdiaren ustekabeko jarrera aldaketak, atzera bota zuen gune mistoaren hedapena.

Jaiak eta ospakizunak

Herria Done Jakue Bidean dago eta herriko jaiak abuztuaren 15ean ospatzen dira. Erromeria maiatzaren lehen igandean egiten da, Azteraingo Erreniegako Andre Mariaren omenez.

Ondasun nabarmenak

Jasokunde elizaren ikuspegia.

• Jasokundearen eliza XVI. mendean eraikitako eliza gotikoa da.

Utergar ospetsuak

• Juan Beriain (1566-1633), idazle euskalduna.

Ikus, gainera

• Nafarroako udalerrien zerrenda

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa

• (Gaztelaniaz) Utergari buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
• Utergako Kale Nagusiaren ikuspegia Google Street View-n.

• Datuak: Q984879
• Multimedia: Uterga
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Uterga