Deierri

Deierri
Nafarroa Garaia
Izen ofiziala	Valle de Yerri <> Deierri
Estatua Erkidegoa Merindadea	Espainia Nafarroako Foru Erkidegoa Lizarrako merindadea
Alkatea	Javier Carmona Ollo (PSN)
Herritarra	deierriar
Koordenatuak	42°44′28″N 2°0′22″W
Eremua	93,06 km2
Posta kodea	31xxx
Biztanleria	1.525 bizt. (2012)
Dentsitatea	16,39 bizt./km²

Deierri Nafarroako mendebaldean dagoen udalerria da, Lizarrerriko eskualdean.

93,45 km² eta guztira 1.525 biztanle zituen 2012ko urtarrilaren 1eko erroldaren arabera.

Gaur egungo kontzejuak

Honako kontzeju edo batzarrek osaturik dago: Aizkoa, Allotz, Arandigoien, Aritzala, Aritzaleta, Bearin, Eraul, Errezu, Gorozin, Hiriberri, Ibiriku, Iruñela, Lakar, Lorka, Murelu, Murugarren, Ugar, Zabal, Ziritza eta Zurukuain. 1857ko errolda arte bakoitzak bere udalerria izan zuen, denak homonimoak hauek izan ezik: Allotz Allotz eta Egiarte izenekoaren burua zen (Egiarte herri hustua da egun) eta Lakar Lakar eta Labeaga delakoarena zen; Labeaga, ordea, Iguzkitzara pasarazi zuten.

Udalerritik at

Eskualde natural hau osatzen duten herri guztietatik bik baino ez dute berezko udalerria. 1857ko fusio handian parte hartu bazuen ere, 1951n Lezaun Deierritik atera eta bere udalerria osatu egin zuen. Abartzuzak gauza bera egina zuen lehenago, XIX. mendean.

Klima

Hiriberrin, itsasoaren mailatik 498 metrora, Nafarroako gobernuak jarritako estazio meteorologikoa dago.

Demografia

Deierriko biztanleria

1897	1900	1910	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1981	1991	2001	2006
4.129	4.286	4.204	4.166	4.400	4.212	4.037	2.965	2.142	1.648	1.551	1.543	1.561

2008ko erroldaren arabera, 77 etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %4,94 (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).

Azpiegitura eta garraioak

Tierra Estella Bus

Lizarrerriko autobus zerbitzuaren (Tierra Estella Bus deritzona) honako lineek eskaintzen dute zerbitzua Bearinen:

Línea	Ibilbidea	Ordutegia	Maiztasuna	Oharrak
	Garcia Orkoien Ospitalea - Abartzuza	07:30 - 20:45	4 zerbitzu eguneko

La Estellesa

La Estellesa autobus konpainiaren Iruñea eta Lizarra arteko lineak geltokia dauka kontzejuan. Lineak honako ibilbidea egiten du:

• Iruñea - Orkoien - Etxauri - Izurtzu - Muez - Abartzuza - Bearin eta Lizarra

Konpainia berdinaren Donostia eta Logroño bitarteko lineak ere (NA-10 zenbakiko emakida) geltokia dauka herrian. Lineak honako ibilbidea egiten du:

• Irun - Donostia - Tolosa - Etxarri Aranatz - Lezaun - Abartzuza - Bearin - Legarda - Obanos - Gares - Zirauki - Lizarra - Aiegi - Los Arcos - El Busto - Santsol - Bargota - Viana eta Logroño

Euskara

Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Deierri eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %9,49k zekien euskaraz hitz egiten.

2008an Nafarroako Ezker Batuak eta Nafarroa Baik Euskararen Foru Legea aldatu eta gune mistoan udalerri gehiago sartzeko (horien artean Deierri) proposamena aurkeztu zuten Nafarroako legebiltzarrean. UPN ez beste talde guztien baiezko botoarekin proposamena aurrera aterako zela zirudienean, PSN alderdiaren ustegabeko jarrera aldaketak, atzera bota zuen gune mistoaren hedapena.

2009ko urtarriletik Erriberriko udalerri honen izen ofiziala Valle de Yerri <> Deierri da.

Politika

Udal hauteskundeak

2007an Deierriko alkate kargurako Nafarroako Herriaren Batasuna alderdi politikoko Carlos Remírez de Ganuza Ros aukeratu zuten. Udaletxeko bederatzi zinegotzietatik lau lortu zituen, eta gehiengo absolutoa lortu ez arren PSNren botoen laguntza izan zuen. Baliogabeko botoak hamabost izan ziren (emandako guztien %1,57) eta boto zuriak hamazazpi (botoen %1,80). Abstentzioa %29,94koa izan zen.

Deierriko Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
UPN	415	4
Iranzu Herri Kandidatura	375	4
PSN	135	1

2011ko udal hauteskundeetan ere bozkatuena UPN izan zen baina Iranzuk (izen osoa: Candidatura Popular Iranzu Herri kandidatura, CPIHK) bi botora geratu zen. Hala ere, UPN eta PSNren arteko akordioa itxi egin zen eta alkatetza bien artean (PSN lehen urtean, UPN beste hiruretan) banatzea erabaki zuten; 2011n PSNko Francisco Javier Carmona Ollo hasi zen alkate eta espero da 2012an UPNko Luis Albenizek hartzea.

Deierriko Udala (2011)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
UPN	340	4
Iranzu Herri Kandidatura	338	4
PSN	91	1

Udaletxea

Deierriko idazkaria Goñerri, Abartzuza eta Jaizko idazkari ere bada. Udalak alkatea eta zortzi zinegotzi dauzka.

• HELBIDEA: Kale Barria, 22 (Aritzala kontzejua)

Deierriko alkateen zerrenda

Alkateen zerrenda

1979-1983
1983-1987
1987-1991
1991-1995
1995-1999
1999-2003
2003-2007	Alvaro Nicuesa Santamaría	Iranzu Herri Kandidatura
2007-2011	Carlos Remírez de Ganuza Ros	UPN
2011-2013	Javier Carmona Ollo	PSN

Bibliografia

• Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. XXVI., Iruñea, 1995. ISBN 84-235-1386-6

Deierriar ospetsuak

• Alan Perez (1982 -), txirrindularia.
• Roberto Lezaun (1967 -), txirrindularia.
• Patxi Larrainzar (1934 - 1991) apaiz eta idazlea, Errezun jaioa.

Ikus, gainera

• Nafarroako udalerrien zerrenda

Kanpo loturak

• (Gaztelaniaz) Deierriri buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
• NA-7323 errepidea Iruñela kontzeju parean Google Street View-n.