Ollaran

Ollaran
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Ollarango ikuspegi orokorra Goñi herrirako bidean dagoen Artetako mendatetik. Arteta, Ollo, Ultzurrun eta Iltzarbe herriak ikus daitezkelarik.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroako Foru Erkidegoa
Merindadea	Iruñeko merindadea
Eskualdea	Iruñerria
Izen ofiziala	Ollo
Alkatea	David Campion (Auzolan)
Posta kodea	31172
INE kodea	31194
Herritarra	ollarandar, olloibartar
Kokapena
Koordenatuak	42° 52′ 00″ N, 1° 51′ 00″ W
Ollaran Ollaran (Nafarroa Garaia)
Ikusi OpenStreetMapen
Azalera	37,8 km2
Garaiera	504 metro
Distantzia	22 km Iruñera
Demografia
Biztanleria	407 biztanle
% 53,06    % 46,94
Dentsitatea	10,77 biztanle/km²
Hazkundea (2003-2013)	% 29,9
Zahartze tasa	% 16,13
Ugalkortasun tasa	‰ 22,73
Ekonomia
Jarduera tasa	% 82 (2011)
Genero desoreka	% 0 (2011)
Langabezia erregistratua	% 9 (2013)
Kultura
Euskaldunak	% 16,23 (2010)
Euskararen erabilera	%  1,6 (2011)
Datu gehigarriak
Sorrera	XIII. mendea baino lehen. urtea
Webgunea	http://www.ollo.es/eu/

Ollaran edo Olloibar (ofizialki, Valle de Ollo/Ollaran) Nafarroako udalerria da, Iruñeko merinerrian eta Iruñerri eskualdean kokatua. Ondoko herri hauek osatzen dute: Anotz, Arteta, Egillor-Beasoain, Iltzarbe, Ollo, Oskia, Saldise, Senosiain eta Ultzurrun herriek, alegia.

407 biztanle zituen 2014. urtean.

Iruñerriko Mankomunitatea zaborra bildu, ura hornitu eta bestelako zerbitzuak eskaintzeaz arduratzen da, Iruñean inguruko gune metropolitarreko beste hainbat herritan bezala.

Geografia

Inguru naturala eta kokapena

Olloko goitiko ikuspegia

Ollaran Iruñeko merindadearen hegoaldean dago Iruñerriko gune metropolitarretik gertu, eta Lizarrako merindadearekiko mugan.

Mugakideak Arakil (iparraldean), Itza Zendea (ekialdean), Oltza Zendea (hegoaldean) eta Andimendi dira.

Klima eta landaredia

Ollarango klimaren ezaugarriak azpiatlantiar motakoak dira, baina altueraren arabera asko aldatzen dira batez besteko balioak. Horrela, prezipitazioak 1.000 eta 1.400mm artekoak izaten dira, eta tenperaturak 6 eta 12 gradu bitartekoak. Udalerriaren gunerik menditsuenetan, hau da mendebaldeko Urbasa mendilerroan, neguak hotzak eta elurtsuak izaten dira.

Zuhaitzik ugarienak haritzak dira, eta Ollarango gunerik altuenetan pagoak nagusi dira, udalerriko gunerik baxuenetan, berriz, arteak eta haritzak nabarmentzen dira. Birlandaturiko 171,92 hektarea pinu beltz, basa pinu eta pinu lariziar (Pinus nigra) daude Ollarango mendietan.

Demografia

Ollarango biztanleria

2008ko erroldaren arabera, ez da etorkinik bizi Ollaranen.

Politika

Udal hauteskundeak

2007an Ollarango alkate kargurako Agrupación Vecinal Txurregui (AVT) zerrendako Francisco Javier Ekai Iltzarbe aukeratu zuten. Udaletxeko zazpi zinegotzietatik lau lortu zituen, gehiengo osoa. Baliogabeko botoak sei izan ziren (emandako guztien % 2,50) eta boto zuriak zortzi (botoen % 3,42). Abstentzioa % 23,32koa izan zen.

Ollarango Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
Txurregui (AVT)	134	4
Agrupación Electoral Udarbe (AEU)	92	3

2011ko udal hauteskundeetan Auzolan zerrendak (4 zinegotzi, Francisco Javier Pérez Cueva) irabazi zituen. Txurreguik (2) eta PPk (1) ere ordezkaritza lortu zuten.

Ollarango Udala (2011)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
Auzolan	129	4
Txurregui	73	2
PP	30	1

2015eko udal hauteskundeetan Auzolan zerrenda bakarrik aurkeztu zen eta 7 zinegotziak lortu zituen, Francisco Javier Pérez Cuevak alkate segitu zuen. 2016ko irailaren 13an David Campionek hartu zuen alkatetza zentsura mozio baten bidez.

Udaletxea

• HELBIDEA: Santo Tomas kalea, 1

Alkateen zerrenda

2007-2011	Francisco Javier Ekai Iltzarbe	Txurregui
2011-2015	Francisco Javier Pérez Cueva	Auzolan
2015-2016	Francisco Javier Pérez Cueva	Auzolan
2016-2019	David Campion	Auzolan

Euskara

Antzinako kronikek dioten bezala, Iruñerriko betiko hizkuntza euskara izan da. Izan ere, Al-Himiari kronikagile musulmanak X. mendean Iruñerrikoaz idatzi zuen: "Gehienak euskaraz mintzatzen dira, eta, beraz, ez zaie ezer ulertzen".

XVI. eta XVII. mendeetan gaztelania ulertzen ez zutenak bazeuden Ollaranen. Baina XIX. mendean euskara arin galtzen hasi zen. 1863an Iruñerriko herri guztietan hitz egiten zen euskaraz, baina frankotan jadanik zaharrek baino ez zuten erabiltzen. 1904ko inkesta baten arabera, Ollarango Anotzen, Saldisen, Ollon, Ultzurrunen eta Senosiainen euskaraz mintzatzen zen. Ollaranen 1929an ere euskaldunak bazirela kontu jakina da. 1992ko abuztuan, hil egin zen Iruñerriko azken euskaldunzaharra, Beorburuko Esteban Garbisu.

Bibliografia

• Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. XI, Iruñea, 1992. ISBN 84-235-1149-9

Iruditegia

• 

  Ollo

• 

  Ultzurrun

• 

  Arteta

Ikus, gainera

• Nafarroako udalerrien zerrenda

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Ollaran

• (Gaztelaniaz) Ollarani buruzko informazioa Nafarroako Gobernuaren webgunean.
• Herriaren urrutiko ikuspegia NA-7030 errepidetik, Google Street View-n.