Ollaran

Ollaran
	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
	Ollarango ikuspegi orokorra Goñi herrirako bidean dagoen Artetako mendatetik. Arteta, Ollo, Ultzurrun eta Iltzarbe herriak ageri dira.
; Bandera	; Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Iruñea
Eskualdea	Iruñerria
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Ollo
Alkatea	David Campion; (Auzolan)
Posta kodea	31172
INE kodea	31194
Herritarra	ollarandar, olloibartar
Geografia
Koordenatuak	42°52′00″N 1°51′00″W / 42.866666666667°N 1.85°W42°52′00″N 1°51′00″W / 42.866666666667°N 1.85°W
Azalera	37,8 km²
Garaiera	504 metro
Distantzia	22 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	413 (2021: −9)
Dentsitatea	10,93 biztanle/km²
Zahartzea	% 16,13
Ugalkortasuna	‰ 22,73
Ekonomia
Jarduera	% 82 (2011)
Desberdintasuna	% 0 (2011)
Langabezia	% 9 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 28,00 (2018: %11,77)
Datu gehigarriak
Sorrera	XIII. mendea baino lehen
Webgunea	http://www.ollo.es/eu/

Ollaran ([oʎaɾan]) edo Olloibar^[4] ([oʎoiβaɾ]) Nafarroa Garaiko udalerria da, Iruñerrian dagoena, Iruñeko merindadean. Ondoko kontzeju hauek osatzen dute: Anotz, Arteta, Egillor-Beasoain (bi herriz osatua, Egillor eta Beasoain) Iltzarbe, Ollo, Oskia, Saldise, Senosiain eta Ultzurrunek. 407 biztanle zituen 2014. urtean.

Iruñerriko Mankomunitatea zaborra bildu, ura hornitu eta bestelako zerbitzuak eskaintzeaz arduratzen da, Iruñean inguruko gune metropolitarreko beste hainbat herritan bezala.

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Inguru naturala eta kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Olloko goitiko ikuspegia

Ollaran Iruñeko merindadearen hegoaldean dago Iruñerriko gune metropolitarretik gertu, eta Lizarrako merindadearekiko mugan.

Mugakideak Arakil (iparraldean), Itza Zendea (ekialdean), Oltza Zendea (hegoaldean) eta Andimendi dira.

Klima eta landaredia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ollarango klimaren ezaugarriak azpiatlantiar motakoak dira, baina altueraren arabera asko aldatzen dira batez besteko balioak. Horrela, prezipitazioak 1.000 eta 1.400mm artekoak izaten dira, eta tenperaturak 6 eta 12 gradu bitartekoak. Udalerriaren gunerik menditsuenetan, hau da mendebaldeko Urbasa mendilerroan, neguak hotzak eta elurtsuak izaten dira.

Zuhaitzik ugarienak haritzak dira, eta Ollarango gunerik altuenetan pagoak nagusi dira, udalerriko gunerik baxuenetan, berriz, arteak eta haritzak nabarmentzen dira. Birlandaturiko 171,92 hektarea pinu beltz, basa pinu eta pinu lariziar (Pinus nigra) daude Ollarango mendietan.

Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ollarango biztanleria

2008ko erroldaren arabera, ez da etorkinik bizi Ollaranen.

Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Udaletxea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

HELBIDEA: Santo Tomas kalea, 1

Udal hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2007an Ollarango alkate kargurako Agrupación Vecinal Txurregui^[5] (AVT) zerrendako Francisco Javier Ekai Iltzarbe aukeratu zuten. Udaletxeko zazpi zinegotzietatik lau lortu zituen, gehiengo osoa. Baliogabeko botoak sei izan ziren (emandako guztien % 2,50) eta boto zuriak zortzi (botoen % 3,42). Abstentzioa % 23,32koa izan zen.

**Ollarango Udala (2007)**
Alderdia	Botoak	Zinegotziak
Txurregui (AVT)	134	4
Agrupación Electoral Udarbe (AEU)	92	3

2011ko udal hauteskundeetan Auzolan zerrendak (4 zinegotzi, Francisco Javier Pérez Cueva) irabazi zituen. Txurreguik (2) eta PPk (1) ere ordezkaritza lortu zuten.

**Ollarango Udala (2011)**
Alderdia	Botoak	Zinegotziak
Auzolan	129	4
Txurregui	73	2
PP	30	1

2015eko udal hauteskundeetan Auzolan zerrenda bakarrik aurkeztu zen eta 7 zinegotziak lortu zituen, Francisco Javier Pérez Cuevak alkate segitu zuen. 2016ko irailaren 13an David Campionek hartu zuen alkatetza zentsura mozio baten bidez.^[6]

Alkateak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauek izan dira Ollarango azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia
	1979	1983
	1983	1987
	1987	1991
	1991	1995
	1995	1999
	1999	2003
	2003	2007
Francisco Javier Ekai Iltzarbe	2007	2011	Txurregui
Francisco Javier Perez Cueva	2011	2015	Auzolan
Francisco Javier Perez Cueva	2015	2016	Auzolan
David Campion Ventura	2016	2019	Auzolan
David Campion Ventura	2019	Jardunean	AB^[7]

Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzinako kronikek dioten bezala, Iruñerriko betiko hizkuntza euskara izan da. Izan ere, Al-Himiari kronikagile musulmanak X. mendean Iruñerrikoaz idatzi zuen: "Gehienak euskaraz mintzatzen dira, eta, beraz, ez zaie ezer ulertzen".

XVI. eta XVII. mendeetan gaztelania ulertzen ez zutenak bazeuden Ollaranen. Baina XIX. mendean euskara arin galtzen hasi zen. 1863an Iruñerriko herri guztietan hitz egiten zen euskaraz, baina frankotan jadanik zaharrek baino ez zuten erabiltzen. 1904ko inkesta baten arabera, Ollarango Anotzen, Saldisen, Ollon, Ultzurrunen eta Senosiainen euskaraz mintzatzen zen. Ollaranen 1929an ere euskaldunak bazirela kontu jakina da. 1992ko abuztuan, hil egin zen Iruñerriko azken euskaldunzaharra, Beorburuko Esteban Garbisu.