Artzibar

Artzibar
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Andre Maria eliza
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroako Foru Erkidegoa
Merindadea	Zangozako merindadea
Eskualdea	Auñamendiko eskualdea
Izen ofiziala	Valle de Arce <> Artzibar
Alkatea	Carlos Orotz Torrea (Artzibar Herri Taldea)
Posta kodea	31xxx
INE kodea	31028
Herritarra	artzibartar
Kokapena
Koordenatuak	42° 51′ 12″ N, 1° 22′ 27″ W
Artzibar Artzibar (Nafarroa Garaia)
Ikusi OpenStreetMapen
Azalera	145,67 km2
Garaiera	762 metro
Distantzia	35 km Iruñera
Demografia
Biztanleria	282 biztanle
% 53,03    % 46,97
Dentsitatea	1,94 biztanle/km²
Hazkundea (2003-2013)	-% 2,47
Zahartze tasa	% 24,28
Ugalkortasun tasa	‰ 85,11
Ekonomia
Jarduera tasa	% 75 (2011)
Genero desoreka	% 0 (2011)
Langabezia erregistratua	% 9,11 (2013)
Kultura
Euskaldunak	% 7,33 (2010)
Euskararen erabilera	% 0,3 (2011)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.artzibar.com

Artzibar Nafarroa Garaiko iparraldeko udalerri zabala baina biztanle gutxikoa da, bai eta izen bereko ibarra ere. 282 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera, 17 herritan banaturik.

Geografia

Inguru naturala eta kokapena

Artzibar Zangozako merindadearen ipar-ekialdean dago, Pirinioetatik gertu eta Nafarroako hiriburutik 35,8 kilometrora.

Iparraldean Auritz, Garralda, Orotz-Betelu eta Garaioa; hegoaldean Longida; ekialdean Abaurrepea, Abaurregaina eta Urraulgoiti; eta mendebaldean Erroibar eta Lizoain mugakide ditu.

Klima eta landaredia

Udalerriko gunerik garaienetan izan ezik, Artzibar gehienean klima azpimediterraneoa nagusi da. Urteko batez besteko tenperatura 6 eta 12 gradu bitartekoa da (sei gradu mendietan eta hamabi herrigunean). Prezipitazioak 1.000 eta 1.600mm bitartekoak dira, betiere udaberrian eta udazkenean ugariagoak. Urteroko egun euritsuak 100-120 inguru izaten dira, eta azarotik apirilera ohikoa da elurra jaustea.

Baso-soiltze gogorra jasan dute Artzibar aldeko basoek. Pagoa, pinu basatia, haritza eta artea dira zuhaitzik ugarienak. Artea, arroilean eta ipar eta ipar-mendebaldeko mendietan hedatzen da batez ere. Birlandatutako pinuek 1.000 hektareatik gora hartzen dituzte, batez ere Austriatik ekarritako pinu lariziarrak dira.

Herriak

Ondoko hauek dira Artzibar osatzen duten kontzejuak: Arrieta, Artozki, Azparren, Hiriberri, Lakabe, Nagore (herriburua), Uritz eta Zaragueta.

Horrez gain, 15 leku eta etxalde ere baditu: Arizkuren, Artzi, Asnotz, Ekiza, Espotz, Gorraitz, Gurpegi, Imizkotz, Lusarreta, Muniain, Otsa, Uliberri, Urdirotz, Usotz eta Zandueta. Lehen herri gehiago zituen (Olorizbeiti adibidez) baina denboraz asko hustu egin dira.

Orotz-Betelu 1845ean bereizi egin zen, bere udalerria osatzeko.

Itoizko urtegiak ibarreko lurrak hartu ditu zati handi batean, ondorioz, hainbat herri galdu egin dira.

Demografia

Artzibarreko biztanleria

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko lau etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %1,50 (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).

Politika

Udal hauteskundeak

Artzibarreko alkatea AIA (Agrupación Independiente de Arce) zerrendako Jose Ignacio Bidegain Ibarra atera zen 2007ko udal hauteskundeetan, haren taldeak udaleko zazpi zinegotzietatik lau lortu zituen, gehiengo osoa; Artzibar Herri Taldeak, berriz, hiru lortu zituen. Baliogabeko botoak lau izan ziren (emandako guztien %2,11) eta ez zen boto zuririk izan. Abstentzioa %28,03koa izan zen.

Artzibarreko Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
Agrupación Independiente de Arce (AIA)	102	4
Artzibar HT	84	3

2011n bi zerrenden artean egoera irauli egin zen: Artzibarrek 4 zinegotzi eta alkatetza (Carlos Orotz Torrea) lortu zituen eta AIAk 3.

Artzibarreko Udala (2011)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
Artzibar HT	102	4
AIA	93	3

Udaletxea

Artzibarreko idazkaria Longida eta Orotz-Beteluko idazkari ere bada.

• HELBIDEA: San Julian kalea, z/g (Nagore)

Alkateen zerrenda

2007-2011	José Ignacio Bidegain Ibarra	AIA
2011-	Carlos Orotz Torrea	Artzibar Herri Taldea

Azpiegitura eta garraioak

Conda autobus konpainiaren Orbaizeta eta Iruñea bitarteko lineak geltokia dauka herrian. Lineak honako ibilbidea egiten du:

• Orbaizeta - Orbara - Aribe - Garralda - Orotz-Betelu - Artzibar - Agoitz - Urrotz - Lintzoain - Eguesibar - Uharte - Atarrabia - Burlata eta Iruñea

Euskara

Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Artzibar eremu mistoko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizialak euskara eta gaztelania dira. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %7,38k zekien euskaraz hitz egiten.

2009ko urtarriletik Artzibarreko udalerriaren izen ofiziala Valle de Arce <> Artzibar da.

Ondasun nabarmenak

• Andre Maria eliza: Nagore eta Zandueta herrien artean.
• Lusarretako garaia: Lusarreta herrian.
• Uritz dorrea: Uritz herrian.

Ikus, gainera

• Nafarroako udalerrien zerrenda

Bibliografia

• Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. XXXII, Iruñea, 1996. ISBN 84-235-1460-9

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Artzibar

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa

• Udalaren webgunea
• (Gaztelaniaz) Artziri buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
• Herriaren ikuspegia NA-172 errepidetik Google Street View-n.