Artzibar
| Artzibar | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia | |||||||||
 | |||||||||
|
| |||||||||
| Administrazioa | |||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||||||||
| Merindadea | Zangozako merindadea | ||||||||
| Eskualdea | Auñamendiko eskualdea | ||||||||
| Izen ofiziala |
 Valle de Arce <> Artzibar | ||||||||
| Alkatea |
Carlos Orotz Torrea (Artzibar Herri Taldea) | ||||||||
| Posta kodea |
31xxx | ||||||||
| INE kodea |
31028 | ||||||||
| Herritarra | artzibartar | ||||||||
| Kokapena | |||||||||
| Koordenatuak | 42° 51′ 12″ N, 1° 22′ 27″ W / 42.8533°N,1.3742°WKoordenatuak: 42° 51′ 12″ N, 1° 22′ 27″ W / 42.8533°N,1.3742°W | ||||||||
 | |||||||||
| Azalera | 145,67 km2 | ||||||||
| Garaiera | 762 metro | ||||||||
| Distantzia | 35 km Iruñera | ||||||||
| Demografia | |||||||||
| Biztanleria |
262 (2020) 0 (2019) | ||||||||
| |||||||||
| Dentsitatea | 1,94 biztanle/km² | ||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] |
-% 2,47 | ||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 24,28 | ||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 85,11 | ||||||||
| Ekonomia | |||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 75 (2011) | ||||||||
| Genero desoreka[1] | % 0 (2011) | ||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 9,11 (2013) | ||||||||
| Euskara | |||||||||
| Euskaldunak[1] | % 7,33 (2010) | ||||||||
| Erabilera estimatua[2] | % 0,3 (2011) | ||||||||
| Kaleko erabilera [3] | % (2016) | ||||||||
| Etxeko erabilera | % | ||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||
| Webgunea | http://www.artzibar.com | ||||||||
Artzibar[4] ([aɾts̻iβaɾ]) Nafarroa Garaiko iparraldeko udalerri zabala baina biztanle gutxikoa da, bai eta izen bereko ibarra ere. 282 biztanle zituen
2014. urteko erroldaren arabera, 17 herritan banaturik.
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Inguru naturala eta kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artzibar Zangozako merindadearen ipar-ekialdean dago, Pirinioetatik gertu eta Nafarroako hiriburutik 35,8 kilometrora.
Iparraldean Auritz, Garralda, Orotz-Betelu eta Garaioa; hegoaldean Longida; ekialdean Abaurrepea, Abaurregaina eta Urraulgoiti; eta mendebaldean Erroibar eta Lizoain mugakide ditu.
Klima eta landaredia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udalerriko gunerik garaienetan izan ezik, Artzibar gehienean klima azpimediterraneoa nagusi da. Urteko batez besteko tenperatura 6 eta 12 gradu bitartekoa da (sei gradu mendietan eta hamabi herrigunean). Prezipitazioak 1.000 eta 1.600mm bitartekoak dira, betiere udaberrian eta udazkenean ugariagoak. Urteroko egun euritsuak 100-120 inguru izaten dira, eta azarotik apirilera ohikoa da elurra jaustea.
Baso-soiltze gogorra jasan dute Artzibar aldeko basoek. Pagoa, pinu basatia, haritza eta artea dira zuhaitzik ugarienak. Artea, arroilean eta ipar eta ipar-mendebaldeko mendietan hedatzen da batez ere. Birlandatutako pinuek 1.000 hektareatik gora hartzen dituzte, batez ere Austriatik ekarritako pinu lariziarrak dira.
Herriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Ondoko hauek dira Artzibar osatzen duten kontzejuak: Arrieta, Artozki, Azparren, Hiriberri, Lakabe, Nagore (herriburua), Uritz eta Zaragueta[5].
Horrez gain, 15 leku eta etxalde ere baditu: Arizkuren, Artzi, Asnotz, Ekiza, Espotz, Gorraitz, Gurpegi, Imizkotz, Lusarreta, Muniain, Otsa, Uliberri, Urdirotz, Usotz eta Zandueta. Lehen herri gehiago zituen (Olorizbeiti adibidez) baina denboraz asko hustu egin dira.
Orotz-Betelu 1845ean bereizi egin zen, bere udalerria osatzeko.
Itoizko urtegiak ibarreko lurrak hartu ditu zati handi batean, ondorioz, hainbat herri galdu egin dira: Nagore herriaren zati bat, Artozki eta Muniain, Artzibarkoak, eta Itoitz, Ezkai eta Orbaitz, Longidakoak.
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Artzibarreko biztanleria |
|---|
 |
2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko lau etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %1,50 (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).
Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udal hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artzibarreko alkatea AIA (Agrupación Independiente de Arce) zerrendako Jose Ignacio Bidegain Ibarra atera zen 2007ko udal hauteskundeetan, haren taldeak udaleko zazpi zinegotzietatik lau lortu zituen, gehiengo osoa; Artzibar Herri Taldeak, berriz, hiru lortu zituen. Baliogabeko botoak lau izan ziren (emandako guztien %2,11) eta ez zen boto zuririk izan. Abstentzioa %28,03koa izan zen.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| Agrupación Independiente de Arce (AIA) | 102 | 4 |
| Artzibar HT | 84 | 3 |
2011n bi zerrenden artean egoera irauli egin zen: Artzibarrek 4 zinegotzi eta alkatetza (Carlos Orotz Torrea) lortu zituen eta AIAk 3.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| Artzibar HT | 102 | 4 |
| AIA | 93 | 3 |
Udaletxea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Artzibarreko idazkaria Longida eta Orotz-Beteluko idazkari ere bada.
- HELBIDEA: San Julian kalea, z/g (Nagore)
Alkateen zerrenda[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| 2007-2011 | José Ignacio Bidegain Ibarra | AIA |
| 2011- | Carlos Orotz Torrea | Artzibar Herri Taldea |
Azpiegitura eta garraioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Conda autobus konpainiaren Orbaizeta eta Iruñea bitarteko lineak geltokia dauka herrian. Lineak honako ibilbidea egiten du:
- Orbaizeta - Orbara - Aribe - Garralda - Orotz-Betelu - Artzibar - Agoitz - Urrotz - Lintzoain - Eguesibar - Uharte - Atarrabia - Burlata eta Iruñea
Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Artzibar eremu mistoko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizialak euskara eta gaztelania dira. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %7,38k zekien euskaraz hitz egiten.
2009ko urtarriletik Artzibarreko udalerriaren izen ofiziala Valle de Arce <> Artzibar da[6].
Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Andre Maria eliza: Nagore eta Zandueta herrien artean.
- Lusarretako garaia: Lusarreta herrian.
- Uritz dorrea: Uritz herrian.
- Erromatar galtzada eta Artziko aztarnategia.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «UEMA-Atlasa» Euskararen erabilera (UEMA).
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
- ↑ Herri eta etxaldeen zerrenda Euskaltzaindiaren izendegian.
- ↑ Nafarroako gobernuak 2009ko urtarrilaren 19an kaleratutako dekretua.
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. XXXII, Iruñea, 1996. ISBN 84-235-1460-9
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
- Udalaren webgunea
- (Gaztelaniaz) Artziri buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
- Herriaren ikuspegia NA-172 errepidetik Google Street View-n.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q890585
Multimedia: Arce-Artzi
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Artzibar
|
Artzibarreko kontzeju eta herriak |
|
|---|---|---|
|
Arizkuren · Arrieta · Artozki · Artzi · Asnotz · Azparren · Ekiza · Espotz · Gorraitz · Gurpegi · Hiriberri · Imizkotz · Lakabe · Lusarreta · Muniain · Nagore · Olorizbeiti · Otsa · Uliberri · Urdirotz · Uritz · Usotz · Zandueta · Zaragueta | ||
| |||||||
