Antzin
| Antzin | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia | |||||||||
 | |||||||||
|
| |||||||||
| Administrazioa | |||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||||||||
| Merindadea | Lizarrako merindadea | ||||||||
| Eskualdea | Lizarrerria | ||||||||
| Izen ofiziala |
 Ancín <> Antzin[1] | ||||||||
| Alkatea | Javier Dallo Díaz de Zerio (Lazagorri, indep.) | ||||||||
| Posta kodea |
31281 | ||||||||
| INE kodea |
31014 | ||||||||
| Herritarra | antzindar | ||||||||
| Kokapena | |||||||||
| Koordenatuak | 42° 39′ 34″ N, 2° 11′ 21″ W / 42.6594°N,2.1892°WKoordenatuak: 42° 39′ 34″ N, 2° 11′ 21″ W / 42.6594°N,2.1892°W | ||||||||
 | |||||||||
| Azalera | 8,80 km2 | ||||||||
| Garaiera | 488 metro | ||||||||
| Distantzia | 60 km Iruñera | ||||||||
| Demografia | |||||||||
| Biztanleria |
338 (2020) 1 (2019) | ||||||||
| |||||||||
| Dentsitatea | 43,75 biztanle/km² | ||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[2] |
 -% 4,33 | ||||||||
| Zahartze tasa[2] | % 22,07 | ||||||||
| Ugalkortasun tasa[2] | ‰ 25,64 | ||||||||
| Ekonomia | |||||||||
| Jarduera tasa[2] | % 76,09 (2011) | ||||||||
| Genero desoreka[2] | % 0 (2011) | ||||||||
| Langabezia erregistratua[2] | % 12,64 (2013) | ||||||||
| Euskara | |||||||||
| Euskaldunak[2] | % 3,1 (2010) | ||||||||
| Erabilera estimatua[3] | % 0,1 (2011) | ||||||||
| Kaleko erabilera [4] | % (2016) | ||||||||
| Etxeko erabilera | % | ||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||
| Webgunea | http://www.ancin-antzin.com/ | ||||||||
Antzin[5] ([ants̻in]) Nafarroako udalerria da. 385 biztanle zituen
2014. urteko erroldaren arabera. Bi herrik osatzen dute udalerri hau, Antzinek eta Mendilibarrik.
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Inguru naturala eta kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Herria, Nafarroako hiriburutik 60 kilometrora dago, Lizarrako merindadearen mendebaldean. Herria, NA-132A errepideak zeharkatzen du Murieta-Acedoko norabidean.
Antzinek, Murietarekin egiten du muga ekialdean, Mendazarekin mendebaldean, Lokizgo mendizerrarekin iparraldean, eta Legaria eta Piedramillerarekin hegoaldean.
Klima eta landaredia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Antzinek klima mediterraneoa eta azpimediterraneoaren arteko trantsiziozko klima dauka. Uda garaian bi hilabete lehor izaten dira, eta prezipitazioak udaberri eta udazkenean pilatzen diren arren, urteko batez besteko prezipitazioak ez dira klima mediterraniarrean bezain urriak, 700-800mm inguru Antzinen. Batez-besteko tenperatura 10 eta 12 gradu artekoa da.
Nekazaritzaren eragina dela eta, jatorrizko basoen azalera ia guztia galdu da gaur egun.
Estazio meteorologikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Herrigunearen kanpoaldean, Valdegako lur ureztagarrietatik gertu, eta itsasoaren mailatik 469 metrora, Nafarroako gobernuak jarritako estazio meteorologikoa dago.[6]
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Herriaren historiari buruzko datuak urriak dira. XIII. mendean Antzin Berruezako eskualdeko herrietako bat zen, baina XIV. mendean Antzin, Ega haranari gehitu zitzaion. Erdi Arotik XIX. mendera arte jaurerri izan zen, eta 1846ean independentzia eskuratu zuen, udaletxe propioa lortuz.
1132an Alfontso Borrokalariak antzindarrei lezda kendu zien, esportazioentzat izan ezik (lezta non detis in tota mea terra nisi in exita de mea terra).[7]
Pascual Madozek Diccionario Geográfico-Estadístico-Historico (1845-1850) izeneko hiztegian honela dio:
| « | Baditu 46 etxe, udaletxea barne, bertan herriko ziega dagoela, eta oinarrizko eskola bat 32 neska-mutilekin...; 46 auzoko: 169 biztanle...", "antzina San Cristobal izeneko monasterio bat izan omen zen, Antso Handiak Iruñeko katedralari emaitza egin ziona. | » |
XIX. mendearen erdialdean eginiko erreforma administratiboan, Mendilibarri izeneko kontzejua ere Antzini batu zitzaion. Erdi Aroko dokumentuetan Mendiriberri eta Mendiliberr izenekin ere aipatzen da. Mendilibarri, Antzinen moduan, Ega haraneko udalerri izan zen XIX. mendera arte.
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Antzingo biztanleria |
|---|
 |
2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko 59 etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %16,39a (Nafarroako batezbestekoaren gainetik).
Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udal hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Antzingo alkatea "Agrupación Independiente Iraldea (AII)" herri ekimeneko Javier Ibáñez Iriarte atera zen 2007ko udal hauteskundeetan. Udaleko zazpi zinegotziak lortu zituen taldeak, eta hortaz gehiengo absolutua udalean. Baliogabeko botoak 13 izan ziren (emandako guztien %7,60a) eta zurizko 13 boto izan ziren (botoen %8,23a). Abstentzioa %36,67koa izan zen.
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| Iraldea | 145 | 7 |
2011n aurkezten bakarra izan zen Agrupación Independiente Lazagorri zerrendako Javier Dallo Díaz de Zerio aukeratu zuten alkate.
Udaletxea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- HELBIDEA: Geltokiaren Kalea, 21
Alkateen zerrenda[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| 1991-1995 | José Antonio Martínez Dallo | Agrupación Independiente de Ancín |
| 1995-1999 | Luis Javier San Félix Dallo | Agrupación Independiente de Ancín |
| 1999-2003 | Jon Iriberri Berroztegieta | Agrupación Fuente del Encino-Los Verdes |
| 2003-2007 | Javier Ibáñez Iriarte | Candidatura Independiente Ancín |
| 2007-2009[9] | Javier Ibáñez Iriarte | Iraldea |
| 2009-2011 | Francisco Javier Lizarraga Mansoa | Iraldea |
| 2011- | Javier Dallo Díaz de Zerio | Lazagorri |
Garraiobide eta azpiegiturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Autobus garraioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
La Estellesa eta Pinedo autobus konpainiek, Lizarra eta Iruñearekiko autobus zerbitzua eskaintzen dute.
La Estellesa autobus konpainiak esaterako Aguilar Kodes eta Iruñea bitarteko autobus linea ustiatzen du. Lineak bi zerbitzu dauzka Aguilar Kodesko norantzan eta lau zerbitzu kontrako norabidean. Linearen ibilbidea honakoa da:
- Aguilar Kodes - Cabredo - Marañon - Genevilla - Zuñiga - Antzin - Murieta - Lizarra - Villatuerta - Zirauki - Mañeru - Gares - Obanos - Legarda - Zizur Nagusia eta Iruñea
Goi-tentsio dorreak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2003an elektrizitatearen Espainiako kudeatzaile publikoa den Red Eléctricak Castejón eta Gasteiz artean 400.000 volteko goi-tentsio linea bat eraikitzeko proiektua proposatu zuen. Proiektu horren arabera 46 metroko goi-tentsio dorreak eraikiko ziren Lizarraldeko hainbat udalerri zeharkatuz[10]. 2008an proiektuaren aurkako talde bat sortu zen, eta 2010eko urtarrilaren 31n proiektuaren inguruko bozketa antolatu zen Arabako bost herri eta Nafarroako hogei herritan. Ezezko botoak %98,9 izan ziren[11].
Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Antzinek kiroldegia, estalitako eta ageriko frontoia, futbol zelaia, eta udal igerilekuak dauzka.
Hezkuntza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- San Fausto Ikastetxe publikoa
Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Antzin eremu ez-euskalduneko udalerria zen, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania zen. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %3,14k zekien euskaraz hitz egiten.
2009ko urtarriletik Antzingo udalerriaren izen ofiziala Ancin <> Antzin da[1].
2017ko ekainaren 22an Nafarroako Parlamentuak eremu mistora pasatzea erabaki zuen, beste 43 udalekin batean.[12]
Jaiak eta ospakizunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Antzingo jaiak uztaileko azken larunbataren inguruan ospatzen dira, Karmengo Amaren omenez. Bi hilabete beranduago, urriaren 13an, "jai-txikiak" ospatzen dira, eta azkenik azaroaren 30ean, Mendilibarriko San Andresen omenezko ospakizuna.
Zerbitzuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Antzin-Ameskoako Zerbitzu Sozialen Mankomunitatea, zaborra bildu, ura hornitu eta bestelako zerbitzuez arduratzen da Antzin eta eskualdeko beste hainbat herritan.
Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
San Fausto eliza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Antzingo San Fausto eliza, estilo gotiko-pizkundetarrekoa da. XVI. mendean eraiki eta XVIII. mendean handitu zen, sakristia eta elizaren goikaldea zaharberrituz. Lau zatitan banaturiko nabe bakarra dauka. Erretaula nagusia, estilo neo-gotikokoa, jatorrizko erretaula erromanista ordezkatzeko egin zuen Troasko Juan lizarrarak.
Eliza barruan Erdi Aroko bataiarri bat ageri da.
San Roman baseliza eta tren geltokia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Estilo modernoko eraikin txiki eta karratua da. Antzina hondatutako baseliza baten arrastoen gainean eraiki zen eta barruan Karmengo Ama Birjinaren irudia eta San Romanen margolana daude. Baselizaren ondoan, XIX. mendearen amaieran eraikitako burdinbidearen geltokia dago. Anglo-Vasco-Navarro trenbidea bertan behera geratu zenetik, geltokia udalaren eraikintzat erabiltzen da.
Geltokia, bigarren mailakoa izan arren, dorre karratuaren itxura dauka. Beheko solairuan biltegia, bulegoak eta txarteldegia zeuden, eta goiko solairuetan etxebizitzak. Geltokia 1925ean eraiki zuen Tomas Urbinak, eta lanek 58.842 pezetako kostua izan zuten.
Zubia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Antzingo udalerrian 1870eko lau arku dituen harlangaitzezko harrizko zubi bat dago. Ondorengo hamarkadetan, porlanezko egiturarekin berriztutakoa.
Herri senidetuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Goizueta (Nafarroa) - 2012ko maiatzaren 26an sinatu zen senidetzeko akordioa Antzingo Txondorraren III. egunean. Akordioa garai batean bi herriek ikazkintzarekin izan zuten harremana dela eta sinatu zen.[13]
Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. XXIV, Iruñea, 1995. ISBN 84-235-1341-6
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «UEMA-Atlasa» Euskararen erabilera (UEMA).
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
- ↑ Nafarroako Meteorologi Agentziaren webgunea.
- ↑ (Gaztelaniaz) .
- ↑ Antzingo Udalaren webgunea
- ↑ Lan kontuengatik Iriartek alkatetza utzi eta Francisco javier Lizarraga taldekideari pasatu zion kargua. Ikus Diario de Noticias.
- ↑ http://sites.google.com/site/nolineadealtatension/Home/RATplanoAldizk.pdf?attredirects=0
- ↑ http://www.elcorreo.com/vizcaya/20100201/alava/votantes-rechaza-linea-alta-20100201.html El Correo Español egunkariaren webgunea
- ↑ (Gaztelaniaz) «44 localidades navarras ganan derechos para el euskara al pasar a la ‘zona mixta’» Naiz.info 2017-6-22.
- ↑ http://www.diariodenavarra.es/noticias/navarra/tierra_estella_valdizarbe/2012/05/29/ancin_goizueta_recordaron_pasado_comun_carboneros_81790_1006.html
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
- Antzingo udalaren webgunea.
- (Gaztelaniaz) Antzingo udalari buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
- Lizarra-Gasteiz errepidea Antzin parean Google Street View-n.
Datuak: Q1645748
Multimedia: Ancín
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Antzin
| Antzin | 
| |
|---|---|---|
| Antzin | Mendilibarri | ||
| Egaibarko udalerri aurkibidea | ||
|---|---|---|