Antzin

Antzin
	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
; Bandera	; Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Lizarrako merindadea
Eskualdea	Lizarrerria
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Ancín <> Antzin
Alkatea	Javier Dallo Díaz de Zerio (Lazagorri, indep.)
Posta kodea	31281
INE kodea	31014
Herritarra	antzindar
Geografia
Azalera	8,80 km²
Garaiera	488 metro
Distantzia	60 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	338 (2020: 1)
Dentsitatea	43,75 biztanle/km²
Zahartzea	% 22,07
Ugalkortasuna	‰ 25,64
Ekonomia
Jarduera	% 76,09 (2011)
Desberdintasuna	% 0 (2011)
Langabezia	% 12,64 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 3,1 (2010)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.ancin-antzin.com/

Antzin^[3] ([ants̻in]) Nafarroako udalerria da. 385 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera. Bi herrik osatzen dute udalerri hau, Antzinek eta Mendilibarrik.

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Inguru naturala eta kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herria, Nafarroako hiriburutik 60 kilometrora dago, Lizarrako merindadearen mendebaldean. Herria, NA-132A errepideak zeharkatzen du Murieta-Acedoko norabidean.

Antzinek, Murietarekin egiten du muga ekialdean, Mendazarekin mendebaldean, Lokizgo mendizerrarekin iparraldean, eta Legaria eta Piedramillerarekin hegoaldean.

Klima eta landaredia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzinek klima mediterraneoa eta azpimediterraneoaren arteko trantsiziozko klima dauka. Uda garaian bi hilabete lehor izaten dira, eta prezipitazioak udaberri eta udazkenean pilatzen diren arren, urteko batez besteko prezipitazioak ez dira klima mediterraniarrean bezain urriak, 700-800mm inguru Antzinen. Batez-besteko tenperatura 10 eta 12 gradu artekoa da.

Nekazaritzaren eragina dela eta, jatorrizko basoen azalera ia guztia galdu da gaur egun.

Estazio meteorologikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herrigunearen kanpoaldean, Valdegako lur ureztagarrietatik gertu, eta itsasoaren mailatik 469 metrora, Nafarroako gobernuak jarritako estazio meteorologikoa dago.^[4]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herriaren historiari buruzko datuak urriak dira. XIII. mendean Antzin Berruezako eskualdeko herrietako bat zen, baina XIV. mendean Antzin, Ega haranari gehitu zitzaion. Erdi Arotik XIX. mendera arte jaurerri izan zen, eta 1846ean independentzia eskuratu zuen, udaletxe propioa lortuz.

1132an Alfontso Borrokalariak antzindarrei lezda kendu zien, esportazioentzat izan ezik (lezta non detis in tota mea terra nisi in exita de mea terra).^[5]

Pascual Madozek Diccionario Geográfico-Estadístico-Historico (1845-1850) izeneko hiztegian honela dio:

«

Baditu 46 etxe, udaletxea barne, bertan herriko ziega dagoela, eta oinarrizko eskola bat 32 neska-mutilekin...; 46 auzoko: 169 biztanle...", "antzina San Cristobal izeneko monasterio bat izan omen zen, Antso Handiak Iruñeko katedralari emaitza egin ziona.

»

^[6]

XIX. mendearen erdialdean eginiko erreforma administratiboan, Mendilibarri izeneko kontzejua ere Antzini batu zitzaion. Erdi Aroko dokumentuetan Mendiriberri eta Mendiliberr izenekin ere aipatzen da. Mendilibarri, Antzinen moduan, Ega haraneko udalerri izan zen XIX. mendera arte.

Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzingo biztanleria

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko 59 etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %16,39a (Nafarroako batezbestekoaren gainetik).

Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Udal hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzingo alkatea "Agrupación Independiente Iraldea (AII)" herri ekimeneko Javier Ibáñez Iriarte atera zen 2007ko udal hauteskundeetan. Udaleko zazpi zinegotziak lortu zituen taldeak, eta hortaz gehiengo absolutua udalean. Baliogabeko botoak 13 izan ziren (emandako guztien %7,60a) eta zurizko 13 boto izan ziren (botoen %8,23a). Abstentzioa %36,67koa izan zen.

**Antzingo Udala (2007)**
Alderdia	Botoak	Zinegotziak
Iraldea	145	7

2011n aurkezten bakarra izan zen Agrupación Independiente Lazagorri zerrendako Javier Dallo Díaz de Zerio aukeratu zuten alkate.

Udaletxea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

HELBIDEA: Geltokiaren Kalea, 21

Alkateen zerrenda[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1991-1995	José Antonio Martínez Dallo	Agrupación Independiente de Ancín
1995-1999	Luis Javier San Félix Dallo	Agrupación Independiente de Ancín
1999-2003	Jon Iriberri Berroztegieta	Agrupación Fuente del Encino-Los Verdes
2003-2007	Javier Ibáñez Iriarte	Candidatura Independiente Ancín
2007-2009^[7]	Javier Ibáñez Iriarte	Iraldea
2009-2011	Francisco Javier Lizarraga Mansoa	Iraldea
2011-	Javier Dallo Díaz de Zerio	Lazagorri

Garraioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Araba Bus sareko lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

Araba Bus

Zerbitzua	Hasiera	Ibilbidea	Amaiera ⁠
6	Gasteiz (geltokia)	Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Argandoña • Andollu • Trokoniz • Ixona • Egileta • Azazeta • Birgaragoien • Birgarabarren • Maeztu • Atauri • Antoñana • Santikurutze Kanpezu (gasolindegia) • Santikurutze Kanpezu (markesina) • Zuñiga • Azedu • Antzin • Mendilibarri • Murieta • Zufia • Zubielki • Lizarra (zezen-plaza)	Lizarra (geltokia)

Gainera, La Estellesa eta Pinedo autobus konpainiek, Lizarra eta Iruñearekiko autobus zerbitzua eskaintzen dute.

La Estellesa autobus konpainiak esaterako Aguilar Kodes eta Iruñea bitarteko autobus linea ustiatzen du. Lineak bi zerbitzu dauzka Aguilar Kodesko norantzan eta lau zerbitzu kontrako norabidean. Linearen ibilbidea honakoa da:

Aguilar Kodes - Cabredo - Marañon - Genevilla - Zuñiga - Antzin - Murieta - Lizarra - Villatuerta - Zirauki - Mañeru - Gares - Obanos - Legarda - Zizur Nagusia eta Iruñea

Azpiegiturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Goi-tentsio dorreak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2003an elektrizitatearen Espainiako kudeatzaile publikoa den Red Eléctricak Castejón eta Gasteiz artean 400.000 volteko goi-tentsio linea bat eraikitzeko proiektua proposatu zuen. Proiektu horren arabera 46 metroko goi-tentsio dorreak eraikiko ziren Lizarraldeko hainbat udalerri zeharkatuz^[8]. 2008an proiektuaren aurkako talde bat sortu zen, eta 2010eko urtarrilaren 31n proiektuaren inguruko bozketa antolatu zen Arabako bost herri eta Nafarroako hogei herritan. Ezezko botoak %98,9 izan ziren^[9].

Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzinek kiroldegia, estalitako eta ageriko frontoia, futbol zelaia, eta udal igerilekuak dauzka.

Hezkuntza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

San Fausto Ikastetxe publikoa

Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Antzin eremu ez-euskalduneko udalerria zen, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania zen. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %3,14k zekien euskaraz hitz egiten.

2009ko urtarriletik Antzingo udalerriaren izen ofiziala Ancin <> Antzin da^[1].

2017ko ekainaren 22an Nafarroako Parlamentuak eremu mistora pasatzea erabaki zuen, beste 43 udalekin batean.^[10]

Jaiak eta ospakizunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzingo jaiak uztaileko azken larunbataren inguruan ospatzen dira, Karmengo Amaren omenez. Bi hilabete beranduago, urriaren 13an, "jai-txikiak" ospatzen dira, eta azkenik azaroaren 30ean, Mendilibarriko San Andresen omenezko ospakizuna.

Zerbitzuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzin-Ameskoako Zerbitzu Sozialen Mankomunitatea, zaborra bildu, ura hornitu eta bestelako zerbitzuez arduratzen da Antzin eta eskualdeko beste hainbat herritan.

Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

San Fausto eliza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

San Fausto eliza

Sakontzeko, irakurri: «San Fausto eliza (Antzin)»

Antzingo San Fausto eliza, estilo gotiko-pizkundetarrekoa da. XVI. mendean eraiki eta XVIII. mendean handitu zen, sakristia eta elizaren goikaldea zaharberrituz. Lau zatitan banaturiko nabe bakarra dauka. Erretaula nagusia, estilo neo-gotikokoa, jatorrizko erretaula erromanista ordezkatzeko egin zuen Troasko Juan lizarrarak.

Eliza barruan Erdi Aroko bataiarri bat ageri da.

San Roman baseliza eta tren geltokia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzingo Udaletxea, Anglo-Vasco-Navarro trenaren geltokia izandako eraikinean kokatua.

Estilo modernoko eraikin txiki eta karratua da. Antzina hondatutako baseliza baten arrastoen gainean eraiki zen eta barruan Karmengo Ama Birjinaren irudia eta San Romanen margolana daude. Baselizaren ondoan, XIX. mendearen amaieran eraikitako burdinbidearen geltokia dago. Anglo-Vasco-Navarro trenbidea bertan behera geratu zenetik, geltokia udalaren eraikintzat erabiltzen da.

Geltokia, bigarren mailakoa izan arren, dorre karratuaren itxura dauka. Beheko solairuan biltegia, bulegoak eta txarteldegia zeuden, eta goiko solairuetan etxebizitzak. Geltokia 1925ean eraiki zuen Tomas Urbinak, eta lanek 58.842 pezetako kostua izan zuten.

Zubia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Antzingo zubia»

Antzingo udalerrian 1870eko lau arku dituen harlangaitzezko harrizko zubi bat dago. Ondorengo hamarkadetan, porlanezko egiturarekin berriztutakoa.

Herri senidetuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Goizueta (Nafarroa) - 2012ko maiatzaren 26an sinatu zen senidetzeko akordioa Antzingo Txondorraren III. egunean. Akordioa garai batean bi herriek ikazkintzarekin izan zuten harremana dela eta sinatu zen.^[11]