Lankide:InmaGwiki/Proba orria/Mendaza

Mendaza Nafarroako udalerria da, Lizarrako merindadean kokatua. Berrotza ibarrean iparralderen dagoen udala da.

Berrotza udalerria XIX. mendean hainbat udaletan banatu zen, eta haietako bat, Mendaza.????

Mendazako udala lau kontzeju hauek osatzen dute: Asarta, Acedo, Mendaza (herriburua) eta Ubago.

Geografia

Ingurune naturala eta klima

Kokapena

Mendaza Lizarrako merindadearen mendebaldeko muturrean dago, Arabako mugatik gertu, eta Nafarroako hiriburutik 68 kilometrora. Herria NA-129 errepidearen ertz batean dago, Acedo eta Mues bitartean, Kodesko mendilerroaren ekialdeko muturrean kokatuta.

Udal-mugarteak 31,8 km²-ko azalera du da eta itsas-mailatik 634 metrora dago. Bere mugakideak honako hauek dira: iparraldean Lana Arana; ekialdean, Ancín, Piedramillera eta Sorlada; hegoaldean, Mués eta Desojo; eta mendebaldean, Mirafuentes, Nazar, Santa Cruz de Campezo (Araba) eta Zuñiga.

Erliebea eta hidrografia

Hainbat mendik eta mendien arteko bi lautadak osatzen dute lurraldea. Iparraldeko mendiak Lokiz mendiserrako hegoaldekoak dira eta 600-800 m.ko gehienezko altura dute. Mendebaldekoak Kodeseko iparekialdeko bukaerakoak dira eta zenbait gailur 1.080 metrora iristen dira. Ekialdean, Dos Hermanas mendiaren mendebaldeko erdia dago eta hegoaldean, Kabrega mendilerroa. Iparreko eta iparmendebaldeko mendilerroen artean, Ega ibaia ahokatuta doa.

Geologia

Lokiz, Kodes eta Dos Hermanas mendilerroak Goiko Kretazikoko kareharrizkoak dira eta Kabrega Oligozenoko hareharri eta buztinezkoak dira. Iparraldeko lautada bat da, Pliozenoko material detritikoz beteta, eta Kuaternarioko alubioez estalita.

Las tres primeras montañas están formadas por calizas del Cretácico Superior, y la última por areniscas rojas y arcillas del Oligoceno. La llanura del N se corresponde con una cubeta tectónica colmatada por materiales detríticos del Plioceno y recubierta o no por aluviones del Cuaternario; al S de ella, la depresión tectónica ocupada por arcillas con areniscas y limos del Oligo-Mioceno.

Klima

Mendazako klima mediterraneo epela da, urteko batez besteko tenperaturak 8 eta 12 gradu artekoak, eta prezipitazioak 600 eta 1.200mm bitartekoak dira. Urteroko egun euritsuak 80 izaten dira herrigunean, eta 120 edo gehiago udalerriko gunerik menditsuenetan.

Landaredia

Herriaren inguruan jatorrizko 1457 hektarea arte geratzen dira, gizakiaren eragina dela eta, asko degradatu da euren itxura.????

"Hiru Hanka" artea

Hiru hanka artea

Nafarroako naturako monumentua, Quercus Ilex motako arte espeziea da, barrualdea hutsik dauka, eta hiru oinarriren gainean eusten da. Zuhaitzak 1.200 urte inguru dituela uste da, sekula aurkitutako arterik zaharrenetakoa.???

Udalerri mugakideak

Mugakideak hauek dira: Lana (iparraldean); Antzin, Piedramillera eta Sorlada (ekialdean); Mues eta Desoio (hegoaldean); eta Mirafuentes, Nazar eta Zuñiga (mendebaldean).

Ekonomia

Zerbitzuak

Antzin-Ameskoako Zerbitzu Sozialen Mankomunitatea, zaborra biltzeaz, ura hornitzeaz eta bestelako zerbitzuez arduratzen da Mendazan eta eskualdeko beste hainbat herritan.

Demografia

Mendazako biztanleria

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko 21 etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %6,50 (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).

Politika

Udaletxea

Mendazako udaleko idazkaria Zuñigako idazkari ere bada.

• HELBIDEA: Arriba kalea, 1

Udal hauteskundeak

Azken urteetan Mendazako alkateak Nafarroako Herriaren Batasuneko kideak izan dira. 2007an Javier Ángel López de Dicastillo Sanz aukeratu zuten; alderdiak lau zinegotzi lortu zituen, eta hortaz, gehiengo osoa udalean. Baliogabeko botoak zortzi izan ziren (emandako guztien %3,94) eta boto zuriak hamasei (%8,21). Abstentzioa %32,11koa izan zen.

Mendazako Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Zinegotziak
UPN	102	4
Agrupación Electoral Independiente	77	3

2011ko udal hauteskundeetan alderdi bereko Jesús Gambra aukeratu zuten alkate; aurkeztutako zerrenda bakarra UPNkoa (108 boto eta 7 zinegotziak) izan zen.

Alkateak

Hauek izan dira Mendazako azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia
Pedro Jesus Alecha Berruete	1979	1983	Agrupacion de Electores de Mendaza
Antonio Martinez Martinez	1983	1987	Agrupacion Electoral San Valentin
	1987	1991
	1991	1995
	1995	1999
	1999	2003
	2003	2007
Javier Angel Lopez de Dicastillo Sanz	2007	2011	UPN
Jesus Gambra Zubiria	2011	2015	UPN
Javier Senosiain Paternain	2015	2019	UPN
Javier Senosiain Paternain	2019	Jardunean	Agrupacion Electoral La Berrueza

Garraioa

Araba Bus sareko  lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

Araba Bus  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 6 Gasteiz (geltokia) Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Argandoña • Andollu • Trokoniz • Ixona • Egileta • Azazeta • Birgaragoien • Birgarabarren • Maeztu • Atauri • Antoñana • Santikurutze Kanpezu (gasolindegia) • Santikurutze Kanpezu (markesina) • Zuñiga • Azedu • Antzin • Mendilibarri • Murieta • Zufia • Zubielki • Lizarra (zezen-plaza) Lizarra (geltokia)

Kultura

Euskara

Nafarroako gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Mendaza eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %6,43k zekien euskaraz hitz egiten.

([menðas̻a])

Estenblo baserria eta Granada jaurerria ere udalerri honetan daude. Behin betiko fusioa baino lehen, 1842ko erroldan, egungo lurraldeak lau udalerritan banatuta ageri ziren: Asarta eta Kabrega, Acedo eta Granada, Ubago eta Mendaza bera.

Mendazar ospetsuak

• David Carlos Bergara (1907-1936), apaiza.

Ikus, gainera

• Nafarroako udalerrien zerrenda
• Lizarraldea
• Lizarrako merindadea

Bibliografia

• Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. XXI, Iruñea, 1994. ISBN 84-235-1313-0

Kanpo estekak

• (Gaztelaniaz) Mendazako udalaren webgunea.
• Herriaren urrutiko ikuspegia NA-139 errepidetik Google Street View-n.
• (Gaztelaniaz) Mendazari buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa