Gibelgorri
| Gibelgorria | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | ||||||||||||||||||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Russulales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Russulaceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Russula | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Russula integra Fr., 1838 | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Gibelgorri, gibelmarroi orrioso edo urritz gorritxua (Russula integra) Russulaceae familiako onddo jangarria da.[1] Jateko ona, Russula cyanoxantha delakoaren antzekoa.
Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kapela: 6 eta 12 cm bitarteko diametrokoa. Gaztetan gogorra eta haragitsua, zahartzean biguna, hasieran biribildua eta ondoren ganbila, irregularra, bukaeran irekia, kopa formakoa, erdian ondoratu samarra, kolore arre tipikoa, arre-horixkatik hasita, orban ilunagoekin, olibatik purpurara doazen koloreko arrastoekin edo txokolate kolorekoekin, arre-ardo kolorekoekin, arre-more kolorekoekin, arre-olibakoekin etab. Azala erradialki erdiraino bereiz daiteke, hezea, likatsua, distiratsua.
Orriak: Estu eta gero zabalago, sabeldunak, orritxo batzuekin eta adarkatze ugarirekin, libreak, hasieran esne zuriaren kolorekoak, ondoren gurin kolorekoak eta bukaeran hori bizi kolorekoak eta ertzean isla zuriak dituela.
Orri libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak, baina ukitzen ez diotenak.
Hanka: 4 - 9 x 1 - 3,5 cm-koa. Sendoa, betea, zilindrikoa eta irregularra, leuna, zimurtsu samarra. Zuria eta gero arre zikina edo arre-horixka. Sulfato ferrosorekin erreakzio laranja ematen du.
Haragia: Zuria edo horixka, gogorra eta sendoa. Usain arinekoa eta zapore gozokoa.[2]
Etimologia: Latinetik dator Russula hitza, russus-etik, gorriaren txikigarritik: apur bat gorrixka, kolore gorria dutelako Russula generoko espezie askok. Integra epitetoa ere latinetik dator, osoa esan nahi duen "integer" hitzetik. Orri osoak, eten gabeko orriengatik.
Jangarritasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jangarri ona.[3]
Nahasketa arriskua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Erraz nahasten da Russula badia delakoarekin, baina hau mikatza da. [4]
Sasoia eta lekua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udan eta udazkenaren hasieran. Koniferoen azpian, karedun lurretan, arrunta mendialdean.[5]
Banaketa eremua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kanada, Ameriketako Estatu Batuak, Europa, Errusia, Kaukasia eta Japonia.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 381 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
- ↑ (Gaztelaniaz) Lotina, Roberto. (1985). Mil setas ibericas. Diputacion foral de vizcaya, 131 or. ISBN 84-505-1806-7..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palazon Lozano Fernando. (2006). Setas para todos. JoseLuis Añanos Echo Editorial Pirineo, 524 or. ISBN 84-87997-86-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Bon,Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 66 or. ISBN 84-282-0865-4..
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q901119
Multimedia: Russula integra / Q901119