Urbeltz mikadun
Urbeltz mikaduna | ||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
Ordena | Agaricales | |||||||||||||||||||||||||||
Familia | Psathyrellaceae | |||||||||||||||||||||||||||
Generoa | Coprinellus | |||||||||||||||||||||||||||
Espeziea | Coprinellus micaceus | |||||||||||||||||||||||||||
Datu orokorrak | ||||||||||||||||||||||||||||
Gizakiak ateratzen dizkion produktuak | Coprinellus micaceus fruiting body (en) | |||||||||||||||||||||||||||
Basionimoa | Agaricus micaceus | |||||||||||||||||||||||||||
Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
|
Urbeltz mikaduna (Coprinus micaceus edo Coprinellus micaceus) Psathyrellaceae familiako onddo espezie bat da.[1] Baliorik gabea eta, gainera, toxikoa alkoholarekin (Sindrome konprinikoa)
Deskribapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kapela: 2 eta 4 cm arteko diametrokoa. Lehenengo oboidea, gero kanpai itxurakoa, inoiz ez zabaldua, ia puntatik ertzeraino doazen ildo sakonekin. Azala horixka-lehoi kolorekoa du, edo arre zikina, ilunagoa erdian eta gaztaroan mika gogorarazten duten orritxo gardenez estalita dago. Ertza oso ildaskatua ikusten da heldua denean.
Orriak: Libreak, estuak, estu, lehenik zurixkak, gero grisaxkak, azkenean beltzaranak eta ez oso delikueszenteak.
Orri libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak, baina ukitzen ez diotenak.
Hanka: Zurixka, zilindrikoa, barnehutsa, leuna, pixka bat zetaduna eta eraztunik gabea.
Haragia: Mehea, hauskorra, zuri zikina, usain eta zapore nabarmenik gabe.[2]
Etimologia: Coprinus hitza grezieratik dator, "coprinus" hitzetik, eta esan nahi du: simaurrari dagokiona, simaurrean hazten dena. Micaceus epitetoa berriz latinetik dator, distira esan nahi duen "micare" hitzetik. Kapelaren estalki tipikoagatik.
Jangarritasuna
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Pozoitsua ez den arren, ez du sukaldaritzarako interesik.[3]
Nahasketa arriskua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Coprinellus radians delakoarekin, baina honek kapela argiagoa du, zur hilaren gainean isolatuta hazten da eta oinaren oinarria hori-lehoi koloreko mizelioarekin bat eginda egoten da. Badira beste batzuk ere antzekoak, behaketa mikroskopikoa behar da zuzen klasifikatzeko.[4]
Sasoia eta lekua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Maiatzetik aurrera taldeetan estu, deskonposatzen dauden motzondoetan eta hostoerorkorren basoetako belarretan eta goroldiotan, baina neguko zatirik gogorrena izan ezik, urteko edozein garaitan aurki daiteke, espezie arrunta eta ugaria izanik.[5]
Banaketa eremua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ipar Afrika, Hego Afrika, Europa, Ipar Amerika, Erdialdeko eta Hegoaldeko Amerika, Asia, Australia, Zeelanda Berria.
Galeria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Kutxa Fundazioa Sozial eta Kulturala. (1992). Euskal Herriko perretxikoak. Litografía Danona s. coop.ltda., 12 or. ISBN 84-7173-211-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 373 or. ISBN 84-404-0530-8..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 332 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 61 or. ISBN 84-282-0540-X (T.2). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..