Esneardotsu - Wikipedia, entziklopedia askea.

Esneardotsua

Irudi gehiago

Sailkapen zientifikoa

Erreinua

Klasea

Ordena

Familia

Generoa

Espeziea

Lactarius camatringuluus

Fr., 1838

Mikologia

orriak himenioan
txapel zapaldua

himenioa dekurrentea da

hanka biluzik dago

espora marroi gorrixkak dauzka

mikorrizak eratzen ditu

jateko bikaina da

Oharra: ez fidatu soilik orri honetan ematen diren datuez perretxiko bat identifikatzeko orduan. Inolako zalantzarik izanez gero, kontsultatu aditu batekin.

Esneardotsua (Lactarius sanguifluus) Russulaceae familiako onddo bat da.^[1]

Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lactarius deliciosus baino, hegoaldekoagokoa da, ilunagoa eta estimatuagoa, esnearen eta haragiaren koloreagatik ondo bereizten da. Hypomyces lateririum delakoak ere erasotzen dio, eta erasotutako ale helduak tamaina handikoak dira.

Kapela: 5 eta 15 cm. bitartekoa, L. deliciosus-aren forma berekoa, baina kolore okre ilunekoa edo gorri-ardotsua duena, berdexka koloreko gune edo orban batzuekin.

Orriak: Okreak, gorri-ardotsuz tindatuak eta orban ardotsuekin. Estu, desberdinak eta apur bat dekurrenteak.

Orri dekurrenteak: Hanka ukitzeaz gain, beherantz jarraitzen duten orriak.

Hanka: Lactarius deliciosus-aren formakoa, kolotre gorri-lila du zulotxoek izan ezik, hauek kolore gorri-ardotsukoak dira eta kirtenaren goiko aldea zurixka da.

Haragia: Ia zuria, gorri-ardotsua latex-agatik, lodia, trinkoa, purpura koloreko latex ugari du. Kolore gorri-ardotsua batez ere oinaren azalaren ondoan. Usain atseginekoa eta zapore gozokoa, apur bat pikantea.^[2]

Etimologia: Lactarius terminoa lac, lactis, esnetik dator; esneari dagokio, latex-a jariatzen dutelako ebakitzean edo haustean. Sanguifluus berriz, bere latex-agatik, odolaren antzekoa delako.

Jangarritasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]

lactarius deliciosus bezain ona edo hobea.^[3]

Nahasketa arriskua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

L. deliciosus eta L. Semisanguifluus dira hurbilenak eta nahasteko errazenak, baina hauek haragia moztean azenario kolorekoa dute eta L. Sanglifuus-ek berriz, purpura-ardotsu kolorekoa.^[4]

Sasoia eta lekua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urrian eta azaroan, 500 eta 800 metro arteko altueran, mesetako Pinus sylvestris-etan. Batzuetan deliciosus-aren ondoan eta beste batzuetan hegoalderago. Kare-lurrak nahiago ditu.^[5]

Banaketa eremua: Asian eta Europan dago hedatua.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, Fernado Pedro Pérez, 2013, 2014, 2017, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza
Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, Fernando Pedro Pérez, 2012ko Abendua, A.D.E.V.E, Argazkiak:Fernando Pedro Pérez, Maite Legarra, Xabier Leizaola, Jon Urkijo, Nerea Aurtenetxe.
↑ (Gaztelaniaz) Lotina, Roberto. (1985). Mil setas ibericas. Diputacion foral de vizcaya, 143 or. ISBN 84-505-1806-7..
↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 414 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 518 or. ISBN 84-404-0530-8..
↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno.. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 351 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Autoritate kontrola	Wikimedia proiektuak Datuak: Q961386 Multimedia: Lactarius sanguifluus Espezieak: Lactarius sanguifluus Datu taxonomikoak BioLib: 60020 Dyntaxa: 4767 EOL: 6735143 GBIF: 5248648 Index Fungorum: 229103 MycoBank: 229103 NCBI: 111137

Datuak: Q961386
Multimedia: Lactarius sanguifluus
Espezieak: Lactarius sanguifluus

Euskal Herriko perretxiko eta onddoak

Amanita	Amanita eliae \| Amanita irintsua (Amanita boudieri) \| Amanita proxima (Amanita ovoidea var proxima) \| Ardotsu (Amanita rubescens f. annulosulfurea) \| Galdakao lanperna (Amanita rubescens) \| Hiltzaile berdea (Amanita phalloides) \| Hiltzaile goiztiarra (Amanita verna) \| Kukuma (Amanita ovoidea) \| Kukumelo ezkatagrisa (Amanita ceciliae) \| Kukumelo grisa (Amanita vaginata) \| Kukumelo luzea (Amanita lividopallescens) \| Kukumelo marroiska (Amanita fulva) \| Kuleto faltsua (Amanita muscaria) \| Kuletoa, gorringoa edo arrautza-perretxikoa (Amanita caesarea) \| Lanperna ezkatahoria (Amanita franchetii edo Amanita aspera) \| Lanperna ezkatazorrotza (Amanita echinocephala) \| Lanperna horia (Amanita gemmata) \| Lanperna iluna (Amanita spissa) \| Lanperna limoia (Amanita citrina) \| Lanperna txarra (Amanita pantherina)

Boletus	Boletus lupinus \| Boletus dupainii \| Boletus fechtneri \| Boletus lateritius (Boletus queletii var. lateritius) \| Boletus lepidus \| Boletus rhodopurpureus \| Boletus rhodoxanthus (Boletus sanguineus var. rhodoxanthus) \| Boletus speciosus \| Boletus pseudoregius \| Rubroboletus legaliae edo Boletus splendidus \| Onddo erregea (Boletus regius) \| Onddo hankaederra (Boletus calopus) \| Onddo hankagorria (Neoboletus luridiformis, izen ohia Boletus erythropus) \| Onddo hankazorrotza (Boletus appendiculatus) \| Onddo iodousaindua (Boletus impolitus) \| Onddo pinua (Boletus pinophilus, izen ohia Boletus pinicola) \| Onddo purpura (Boletus purpureus) \| Onddo zikina (Boletus luridus) \| Onddobeltza (Boletus aereus) \| Onddozuri mingotsa (Boletus radicans) \| Quelet onddoa (Suillellus queletii, izen ohia Boletus queletii) \| Satan onddoa (Boletus satanas) \| Udako onddozuria (Boletus reticulatus, izen ohia Boletus aestivalis) \| Udazkeneko onddozuria (Boletus edulis)

Leccinum	Onddo laranja (Leccinum aurantiacum) \| Xarma-onddoa (Leccinum carpini edo Leccinum pseudoscabrum) \| Leccinum crocipodium \| Artadi onddo belzkorra (Leccinum lepidum) \| Leccinum leucopodium \| Leccinum quercinum \| Urki-onddoa (Leccinum scabrum)

Russula	Pinudi-gibelgorria (Russula sanguinea) \| Gibelilun orrizabalara (Russula nigricans) \| Gibelurdina (Russula virescens) \| Urritxa (Russula cyanoxantha) \| Gibeloliba (Russula olivacea) \| Pinudi-gibelubela (Russula sardonia) \| Gibelarrosa goiztiarra (Russula vesca) \| Gibelmore hankamorea (Russula torulosa) \| Russula decipiens \| Gibel-laranja orinduna (Russula maculata) \| Gibelgorri orriurdinska (Russula nobilis edo Russula mairei) \| Gibel kamalehoia (Russula risigallina edo Russula chamaeleontina) \| Gibelzuri orrizabala (Russula delica) \| Russula veternosa \| Gibel kuletoa (Russula aurea edo Russula aurata) \| Gibelokre konpotausaiduna (Russula fellea) \| Gibelokre hankazuria (Russula ochroleuca) \| Gibelubel iodousaiduna (Russula turci) \| Gibelgorri hankagogorra (Russula lepida)

Tricholoma	Tricholoma acerbum \| Ziza zuri-marroia (Tricholoma striatum) \| Pinu-ziza arrunta (Tricholomopsis rutilans) \| Tricholoma focale \| Ziza-berde-beltza (Tricholoma sejunctum) \| Ziza marroi ezkatatxikia (Tricholoma imbricatum) \| Tricholoma acerbum \| Ziza-berde-beltza (Tricholoma sejunctum var. coniferarum) \| Ziza eraztun-horia (Tricholoma cingulatum) \| Ziza marroia (Tricholoma ustale) \| Zaldun-ziza orrihoria (Tricholoma equestre, lehen baita Tricholoma flavovirens)

Agaricus	Elur-bola (Agaricus arvensis) \| Agaricus bispora \| Azpibeltz eraztunbikoa (Agaricus bitorquis) \| Barnegorria, barrengorria, azpibeltza edo urdintz (Agaricus campestris) \| Agaricus haemorrhoidarius \| Agaricus essettei \| Agaricus impudicus \| Agaricus langei \| Agaricus macrosporus \| Agaricus meleagris \| Agaricus pilatianus \| Agaricus praeclaresquamosus \| Agaricus romagnesii \| Basoetako azpibeltza (Agaricus sylvaticus) \| Anis-azpibeltza (Agaricus sylvicola) \| Agaricus squamulifer \| Agaricus vaporarius \| Azpibeltz tintausaina (Agaricus xanthoderma) \| Agaricus gennadii

Hygrophorus	Ezko hori-zuria (Hygrophorus chrysodon) \| Hygrophorophus dichrous \| Ezkazuri lingirdatsua (Higrophorus eburneus) \| Hygrophorus hypothejus \| Hygrophorus latitabundus \| Hygrophorus agathosmus \| Ezko elur zuria (Hygrophorus niveus) \| Martxoko ezkoa (Hygrophorus marzuolus) \| Hygrophorus penarius \| Higrophorus personii \| Olerkari-ezkoa (Hygrophorus petarum) \| Ezko gibelgorria (Hygrophorus russula)

Hyploma	Suge ziza mingotsa (Hypoloma fasciculare) \| Suge ziza gozoa (Hypoloma capnoides) \| Suge ziza teilakolorea (Hypoloma sublaterium)

Inozibea (Inocybe)	Inocybe dulcamara \| Inozibe zuria (Inocybe geophylla) \| Inozibe hiltzailea (Inocybe patouillardi) \| Inocybe praetervisa \| Inozibe lotsatia (Inocybe pudica)

Esnekia (Lactarius)	Lactarius acerrimus \| lactarius acris \| Esnei laranja (Lactarius auranticus) \| Pagardi esneki berdea (Lactarius blennius) \| Esnekizuri orriarrosa edo Esnei zuri orriarrosa (Lactarius controversus) \| Esneki gibelkolorea (Lactarius hepaticus) \| Piñutela, esnegorria edo nizkaloa (Lactarius deliciosus) \| Esneki argia (Lactarius pallidus) \| Esnekizuri orribildua (Lactarius pipetarus) \| Lactarius pubescens \| Esneki arrunta (Lactarius quietus) \| Lactarius rubrocintus \| Lactarius rufus \| Lactarius salmonicolor \| Esneardotsua (Lactarius sanguifluus) \| Lactarius tabidus \| Esnegorri faltsua (Lactarius torminosus) \| Esnekizuri orrizabala (Lactarius verellus) \| Lactarius vietus \| Esnatoa (Lactarius volemus) \| Esneki zonaduna (Lactarius zonarius)

Cantharellus	Saltsa-perretxiko horia (Cantharellus lutescens) \| Saltsa-perretxiko horilun (Cantharellus tubaeformis) \| Zizahoria (Cantharellus cibarius)

Lentinus	Katamotz-belarria (Rlentinus tigrinus) \| Lentinus eodes

Lepista	Ziza mordoskatua (Lepista caespitosa) \| Lepista glaucocana \| Klitozibe ezpaingorria (Lepista inversa) \| Ziza hanka urdina (Lepista nuda) \| Larramendi-ziza (Lepista panaeolus) \| Lepista personata \| Lepista sordida

Limacella	Limacella illinita \| Limacella guttata

Leucopaxillus	Leucopaxillus candidus \| Bitigar mingotsa (Leucopaxillus gentianeus)

Lycopedon	Trikuputza (Lycopedon echinatum) \| Astaputz gonaduna (Lycoperdon mammaeforme) \| Astaputz udarekara (Lycoperdon pyriforme) \| Astaputz perladuna, otsoputza edo astoputza (Lycoperdon perlatum) \| Astaputz iluna (Lycoperdon umbrinum)

Marasmio (Marasmiellus)	Marasmio baratxuria (Marasmius alliaceus) \| Marasmius cohaerens \| Marasmio gurpiltxoa (Marasmius rotula) \| Marasmio baratzuri-txikia (Tmarasmius scorodonius) \| Marasmio jangarria edo hankaluzea (Marasmius oreades)

Melanoleuca	Melanoleuca brevipes \| Melanoleuca cognata \| Melanoleuca evenosa \| Ugatz-ziza handia (Melanoleuca grammpodia) \| Ugatz-ziza arrunta (Melanoleuca melanoleuca)

Karraspina (Morchella)	Karraspina elata (Morchella elata) \| Karraspina konikoa (Morchella conica) \| Karraspina arrunta (Morchella vulgaris)

Mycena	Kanpaintxo esnegorri handia (Mycena haematopus) \| Kanpaitxo errotaria (Mycena galericulata) \| Mycena galopus \| Mycena inclinata \| Mycena oortiana \| Kanpaintxo azpiluna (Mycena pelanthina) \| Kanpaintxo arbiusaina (Mycena pura) \| Kanpaintxo lingirdartsua horixka (Mycena epipterygia) \| Kanpaitxo arrosa (Mycena rosea) \| Pinotxa kanpaitxoa (Mycena seynii)

Besteak	Arkibi : Arkibi erroduna (Hebeloma radicosum) \| Arbiki falkaduna (Hebeloma sinapizans) \| Arbiki azukrerrea (Hebelona sacchariolens) Chalciporus : Piper-onddoa (Chalciporus piperaus) Chroogomphus : Lerdeki marroia (Chroogomphus rutilus) Coltricia : Onddo-ardagai iraunkorra (Coltricia perennis) Cortinarus : Cortinarus Triumphans \| Cortinarus Causticus) Craterellus : Saltsa perretxiko beltza (Craterellus cornucopioides) Crepidotus : Txirla biguna (Crepidotus mollis) Crucibulum : Kabia horia (Crucibulum laeve) Cyathus : Kabiaildaskatua (Cyathus striatus) Cystoderma : Galanperna zokousaiduna (Cystoderma amianthinum) \| Galanperna arrosa (Cystoderma carcharias) Dermocybe : Sare zinabrioa (Dermocybe cinnabarina) Disciotis : Katilu zaintsua (Disciotis venosa) Elaphomyces : Basahuntz boilurra (Elaphomyces granulatus) Entoloma : Azpiarrosa maltzurra (Entoloma sinuatum) \| Zazpiarrosa klorousaiduna (Entoloma nidorosum) \| Azpiarosa hankaberdea (Entoloma incanum) \| Azpiarrosa giztarra (Entoloma clypeatum) Exidia : Mukiziza beltza (Exidia glandulosam) Fistulina : Idi mina (Fistulina hepatica) Flammulina : Kolibia zolabeltza (Flammulina velutipes) Galerina : Galera hiltzailea (Galerina marginata) \| Esupizteko ardagaia (Fomes fomentarius) Ganoderma : Ardagai zapala (Ganoderma applanatum) \| Ardagai pipa (Ganoderma lucidum) Geastrum : Lur izarra (Geastrum sessile) \| Izarputz hirukoitza (Geastrum triplex) Gomphidius : Lerdeki arrosa (Gomphidius roseus) \| Lerdeki hanka horia (Gomphidius glutinosus) \| Alertze-lerdeki (Gomphidius maculatus) Gomphus : Iltze ubela (Gomphus clavatus) Gymnopilus : Egur-ziza zola zuria (Gymnopilus penetrans) \| Egur-ziza bikaina (Gymnopilus spectabilis) Gyrodon : Gyrodon lividus Gyroporus : Onddo gaztaina (Gyroporus castaneus) Gyomitra : Mitra marroia (Gyomitra infula) \| Mitra muina (Gyomitra esculenta) Hebeloma : Hebeloma mesophaeum Helvella : Helvella solitaria \| Helvella leucomelaena \| Mitra beltza (Helvella lacunosa) \| Mitra malgua (Helvella elastica) \| Mitra zuria (Helvella crispa) Hydnum : Tripaki argi edo Negu ziza (Hydnum repandum) Hygrocybe : Hygrocybe acutoconica \| Hygrocybe aurantiosplendens \| Hygrocybe citrina \| Ezko horia (Hygrocybe chlrophana) \| Ezko gorri konika (Hygrocybe conica) \| Hygrocybe intermedia \| Hygrocybe laeta \| Hygrocybe murinacea \| Hygrocybe ovina \| Hygrocybe persistens \| Ezko berdexka (Hygrocybe psittacina) \| Ezko gorri handia (Hygrocybe punicea) \| Hygrocybe quieta \| Hygrocybe reai \| Hygrocybe unguinosa Hercium : Auntz bizarra (Hercium erinaceum) Hygrophoropsis : Zizahori faltsua (Hygrophoropsis aurantica) Lakaria (Laccaria) : Laccaria amethystina \| Lakaria arrunta (Laccaria laccata) Langermannia : Astaputz erraldoia (Langermannia gigantea) Lencites : Ardagai mehea (Lencites betulina) Lentinellus : Anis-belarria (Lentinellus cochleatus) Leucocortinarius : Sare orrizuria (Leucocortinarius bulbiger) Leucopaxillus : Bitigar sendoa (Leucopaxillus lepistoides) Leucophyllum : Leucophyllum loricatum Lycogala : Lycogala epidendrum Lyophillum : Ziza zaulia (Lyophyllum agregatum) \| Lyophyllum transforme Macrocystidia : Arrain-ziza (Macrocystidia cucumis) Marasmiellus : Marasmiellus albuscorticis \| Adarretako marasmioa (Marasmiellus ramealis) Melanophyllum : Melanophyllum haemastospermum Meriplius : Ardagai erraldoia (Meriplius giganteus) Micomphale : Marasmio kirastuna (Micomphale foetidum) Mitrula : Mitratxo laranja (Mitrula paludosa) Mutinus : Txakur-zakila (Mutinus caninus) Mytrophora : Sasikarraspina (Mytrophora semilibera)