Belarri landu

Belarri landu
Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Fungi
Klasea	Agaricomycetes
Ordena	Agaricales
Familia	Pleurotaceae
Generoa	Pleurotus
Espeziea	Pleurotus ostreatus P.Kumm., 1871
Basionimoa	Agaricus ostreatus
Mikologia
orriak himenioan   txapel okertua   himenioa dekurrentea da   hanka biluzik dago   espora zuriak dauzka   saprobioa da Oharra: ez fidatu soilik orri honetan ematen diren datuez perretxiko bat identifikatzeko orduan. Inolako zalantzarik izanez gero, kontsultatu aditu batekin.

Belarri landua (Pleurotus ostreatus) Pleurotaceae familiako merkataritzarako hazten den perretxiko jangarria da.

Sinonimoak: Agaricus ostreatus, Pleurotus salignus, Pleurotus spodoleucus, Dendrosarcus glandulosus.

Etimologia

Bai latinezko izena bai izen arrunta fruitu-gorputzaren formatik sortu dira. Latinezko pleurotus ("saiheska") hitzak, hankak txapelarekiko duen zeharkako hazkuntza adierazten du.

Pleurotus terminoa grekotik dator, “pleuron”, “otós” hitzetatik, belarriaren antzeko kapela alboan jarrita, esan nahi du. Spodoleucus epitetoa ere grekotik dator, errauts esan nahi duen “spodos” hitzetik eta zuria esan nahi duen “leucus” hitzetik. Bere koloreagatik.

Euskaraz "belarri" hitzak perretxiko honen belarri itxura adierazten du. Belarri landua gehien bilatzen den perretxikoetako bat da. Horrez gain, etxean ere lantzen da modu komertzialean, batez ere lasto gainean. Askotan eduki ohi duen anis usaina bentzaldehidoaren presentziagatik da[1].

Morfologia

Perretxiko honen txapela 5 eta 15 zentimetro arteko diametrokoa da. Kolorez aldakorra da: gris argia, gris ilun urdinxkara edo gris arrexka izan daiteke. Oskol formakoa da, ertz mehe eta kiribilekoa. Azalera leun eta distiratsua dauka. Orri zurixkak dauzka, meheak eta estutuak, oso dekurrenteak.

Hankak 1-3 cm dauzka luzeran eta 1-2 lodieran. Betea da, eszentrikoa edo albokoa. Batzuetan mizelio-geruza zuria izaten du gainean.

Haragi zurixka eta trinkoa dauka, usain eta zapore gozokoa.

Espora zuri, eliptiko eta leunak dauzka, 8-11X3-4 mikrakoak.

Ekologia

Udaberrian hasi eta udazkeneraino ageri da, zuhaitz hostoerorkorren zuraren gainean txertatuta. Sarritan talde teilakatu eta estuetan sortzen da.

Bestalde, belarri landua nolabait haragijalea den perretxiko bakanetakoa da. Bere mizelioak nematodoak hil eta liseritu ditzake. Itxura batean, nitrogenoa eskuratzeko modu bat da. Nematodo horiek irensteko, lehenengo paralizatzen ditu gas baten bidez.

Gastronomia

Espezie hau asko landu eta saltzen da dendetan.

Belarri landuak estatinak ekoizten ditu. Zenbait ikerketaren arabera, %0,4 eta %2,7 arteko estatina-kantitatea daukate pisu lehorreko. Laborategian animaliekin egindako esperimentuetan ikusi denez, dietan belarri landua sartuz gero kolesterola jaitsi egin daiteke baldintza jakin batzuen pean.

Espezie honek arabitol-kantitate txikiak ekoizten ditu. Arabitolak urdaileko arazoak sortu ahal dizkie pertsona batzuei. Arabitola xylitolaren, manitolaren eta sorbitolaren antzeko alkohola da; konposatu hauek oso erabiliak dira janariaren gehigarri gisa eta libragarri modura joka dezakete zenbait pertsonengan.

Beste izen arruntak

Pleurotus ostreatus tokiko euskarazko testuetan: pago-ziza.

Nahasketa arriskua

Soropildu forma bitxiagatik ezagutzen da, eta kapela txikien oinak ia alboetatik elkartuak agertzen direlako, oina luzea eta mehea da.

Sasoia eta lekua

Udazkenean. Hostozabalen enborretan.

Mundu osoan barreiatzen da, kontinente guztietan zehar, Antartikan izan ezik, eta habitat ugaritan garatzen da.

Galeria

• 
  Belarri landuak.
• 
  Belarri landuak.
• 
  Belarri landuak.
• 
  Belarri landuak goitik eta azpitik.

Kanpo loturak

• Pleurotus ostreatus Errotari mikologia elkartearen webgunean
• (Ingelesez) Pleurotus ostreatus Mycobank-en

• Datuak: Q186451
• Multimedia: Pleurotus ostreatus / Q186451
• Espezieak: Pleurotus ostreatus