Dunetako azpibeltz
| Dunetako azpibeltza | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Agaricales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Agaricaceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Agaricus | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Agaricus devoniensis P.D.Orton, 1960 | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Dunetako azpibeltza (Agaricus devoniensis) Agaricaceae familiako onddo espezie bat da.[1]
Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kapela: 4 eta 8 cm bitarteko diametrokoa, ganbil-submamelonatua eta gero ganbil-lautik pixka bat deprimitura. Ertz fina du, soberakinekin, uhindu-bihurgunetsua eta konbolututik inkurbatura eta batzuetan lazeratua. Azal leuna eta zetaduna du; zurixka, baina esfumatura horixka batekin eta eskuetan erabiltzean tonu arrosak edo ardo kolorekoak hartzen ditu.
Orriak: Estu, meheak, sabeldun samarrak eta libreak; arrosa zurbil kolorekoak, helduaroan beltzaxkako, ertz zurbilagoekin.
Orri libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak, baina ukitzen ez diotenak.
Hanka: 4 eta 8 cm bitarteko garaierarekin eta 0,8 eta 1,5 cm bitarteko lodierarekin, zilindrikoa, haritsua eta goialdea leuna, oinarria lodituta eta inguratzen duen armilla itsatsi batekin eta bere hondarrak eraztunaren eta oinarriaren artean banandutako eraztun itsatsiekin; zurixka da, baina hondarrez estalitako oinarria du, hareatan sakonki lurperatuta egoten delako. Goiko eraztuna, hauskorra, goranzkoa eta submenbranosoa.
Haragia: Trinkoa, lodia, zurixka eta airearekin kontaktuan gorrixka; usain fungikoa du eta zapore gozoa.[2]
Etimologia: Agaricus terminoa grekotik dator, perretxikoa esan nahi duen "agarikón" hitzetik.
Jangarritasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jangarri ona.
Nahasketa arriskua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Agaricus litoralis espeziearekin nahas daiteke, Amanita devoniensis delakoaren aldaera bat izan daiteke.
Sasoia eta lekua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udazkenean. Itsasotik hurbil dauden dunetan hazten da batez ere.
Banaketa eremua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kalifornia, Quebec, Mendebaldeko Europa, Australia, Zeelanda Berria.
Espeziearen egoera[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aranzadi Elkartearen arabera, dunetako azpibeltza desagertzeko arriskuan dauden onddoen eusko-kantauriar Zerrenda Gorrian dago.[3] Azken urteotan mikologia adituek onddo batzuen beherakada kuantitatibo eta kualitatibo handia egon dela ohartarazi dute. Adituen esanetan, egoera honek hainbat eragile ditu, tartean klima aldaketa, pestiziden erabilera eta bilketa masiboak.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran. Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 310 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
- ↑ Zerrenda Gorria, Aranzadi Zientzia Elkartea
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q2826419
Multimedia: Agaricus devoniensis / Q2826419